Bornholm: znaleziono mapę sprzed 5000 lat

Zarys terenu został utrwalony na kamiennej płytce długości 5 cm. Płytka jest przełamana, dwa fragmenty pasują do siebie, trzeciego brakuje.

Odkrycia dokonano podczas wykopalisk na terenie rolniczej osady z końca epoki kamienia w miejscowości Vasagard. Archeolodzy odkopywali tam grób w obrębie osady, właśnie w nim znajdował się ten zabytek.

Kierujący wykopaliskami dr Flemming Kaul z Duńskiego Muzeum Narodowego określił jego wiek na 2900–2700 lat przed Chrystusem. Mapa przedstawia szczegóły topograficzne okolicy Vasagard w tamtej epoce. Widać na niej siatkę pól uprawnych.

Pierwsi ludzie pojawili się na tej bałtyckiej wyspie około 3500 lat p.n.e. Mieszkali w drewnianych chatach, uprawiali pszenicę, jęczmień, bób, groch i len, z którego robili tkaniny na ubrania. – To nie są przypadkowe wyżłobienia, niektóre linie przypominają kłosy zboża i liście roślin. Poza tym na kamieniu widać złożoną siatkę wyrytych linii. Jesteśmy zgodni co do tego, że jest to topografia terenu utrwalona w kamieniu. Widzę na tej mapie prawdziwe, ale także symboliczne krajobrazy – mówi dr Flemming Kaul portalowi livescience.com

Według badaczy z Duńskiego Muzeum Narodowego, w centrum kamienia przedstawione jest pole zboża, a otaczające go pola są zaorane i gotowe do siewu. Inne znaki zostały przez archeologów zinterpretowane jako płoty, drzewa i ścieżki.

Podczas wykopalisk w Vasagard archeolodzy wydobyli także inne kamienie z wyrytymi na nich liniami, ale nie uważają ich za odwzorowanie topografii terenu, lecz za wyobrażenie Słońca z promieniami. Zarówno słoneczne kamienie, jak i kamień topograficzny zostały – zdaniem badaczy – celowo połamane w trakcie ceremonii obrzędowych.

Jednak mapa znaleziona na Bornholmie nie jest najstarsza na świecie, najstarszą znaleźli archeolodzy z Uniwersytetu w Saragossie w jaskini Abauntz w regionie Nawarry w północnej Hiszpanii. Na kamiennej płytce, dawni łowcy z epoki lodowej przedstawili plan okolicy. Mapa ma 18 cm długości, 12,5 cm szerokości i 2 cm grubości. Przedstawiono na niej meandrujące rzeki oraz szczególnie ważne miejsca.

– Zabytek wydobyto ćwierć wieku temu. Ale dopiero teraz możemy z całą pewnością stwierdzić, że to mapa okolicy, jej twórca starał się przedstawić bieg rzek, jaskinie i występującą w okolicy zwierzynę. Krajobraz odpowiada temu, co do dziś znajduje się w okolicy groty – wyjaśnia kierująca zespołem prof. Pilar Utrilla.

Bardzo trudno jest interpretować takie znaleziska, naukowcy nie są pewni, do czego służyła mapa, ale na pewno była ważna dla tych, którzy zamieszkiwali jaskinię Abauntz 13 660 lat temu. Biorą pod uwagę, że zaznaczano na niej rejony, gdzie rosło dużo grzybów lub znajdowały się ptasie jaja. Być może są tam także oznaczone miejsca bogate w dobry krzemień do wyrobu narzędzi.

Do najstarszych zabytków topograficznych należy plan osady typu miejskiego w Çatalhöyük w Turcji, sporządzony około 6000 roku p.n.e.

W Europie Zachodniej w dolinie Valcamonica w Alpach rytownicy przedstawili 3 tysiące lat temu przebieg dawnych dróg i miejsca występowania zwierzyny.