Państwo nakłada na firmy coraz więcej obowiązków podatkowych, często niejasnych i skomplikowanych. To pociąga za sobą ryzyko popełnienia błędów, za które odpowiadają władze firm i pracownicy działów księgowych i podatkowych. Dostrzegają to ubezpieczyciele. Na rynku pojawiają się polisy, które firmy mogą wykupić nie tylko dla członków zarządu, ale także dla poszczególnych pracowników niższego szczebla, na przykład dla księgowych. Takie polisy gwarantują pomoc prawną w razie kłopotów, a także zwalniają z obowiązku poniesienia konsekwencji finansowych ewentualnych błędów podatkowych. Te bierze na siebie ubezpieczyciel.
Czytaj także: Podatkowe zmiany przyniosły ogrom pracy księgowym
Ryzyko i niepewność
– Ryzyko podatkowe w firmie ma wiele wspólnego z innymi rodzajami zagrożeń. Realizuje się w sposób niezaplanowany i pociąga za sobą konsekwencje finansowe – mówi Piotr Wójcik, dyrektor departamentu ubezpieczeń OC dla firm w AXA. – O ile podatki objęte planem finansowym są normalną częścią biznesu, o tyle negatywne rozstrzygnięcia kontroli skarbowej już nie – dodaje. Jak tłumaczy, ryzyko spowodowane jest zwykle niepewnością. – Firmy odczuwają ją silnie w obszarze prawa podatkowego. Według zeszłorocznego badania AXA aż 81 proc. firm uważa na przykład, że przepisy dotyczące obowiązku raportowania fiskusowi stosowanych przez nie schematów podatkowych, są niejasne – mówi Wójcik.
Przekonuje, że ryzykiem podatkowym można i należy zarządzać. Dostępne od niedawna ubezpieczenie Pomoc podatkowa AXA to program zmniejszania i ubezpieczania ryzyka podatkowego, który AXA przygotowała we współpracy z firmą doradczą EY. Program składa się z trzech poziomów bezpieczeństwa. Pierwszy to zmniejszanie ryzyka. Obejmuje audyt procedur podatkowych, który można zlecić EY. Z badania AXA wynika, że ponad połowa firm ma procedury związane z realizacją obowiązków podatkowych. – To dobry wskaźnik, biorąc pod uwagę, że badanie obejmowało też małe przedsiębiorstwa. Niestety procedury podatkowe szybko się starzeją i wymagają ciągłego dostosowywania, choćby do wprowadzonego w 2019 r. nowego obowiązku zgłaszania schematów podatkowych – ocenia Wójcik.
Czytaj także: Księgowy staje się zawodem coraz większego ryzyka
Prawie jak pożar
Znacznie gorzej jest z procedurami na wypadek sporu podatkowego – ich posiadanie deklaruje już tylko 21 proc. firm. Tymczasem kontrola podatkowa łatwo może przerodzić się w spór. – Sytuacja przypomina pożar. Jest niespodziewana, wymaga szybkich decyzji i grozi nieplanowanymi stratami finansowymi. Dlatego wymaga sięgnięcia po pomoc doświadczonych doradców – mówi Wójcik. Tu firma może skorzystać ze wsparcia zespołu EY, którego praca jest finansowana z ubezpieczenia Pomoc podatkowa AXA. Gdy jednak zawiodą dwie pierwsze linie obrony, pojawia się zagrożenie osobistymi sankcjami dla menedżerów i pracowników firmy. Mogą one przybrać postać odpowiedzialności cywilnej i karnej. – Tutaj można skorzystać z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, gdy z roszczeniem wystąpi pracodawca, zarzucając spowodowanie straty na skutek błędu zawodowego, oraz karno-skarbowej, gdy na ubezpieczonego pracownika zostanie nałożona kara albo grzywna – mówi Piotr Wójcik.
– Cena ubezpieczenia zależy przede wszystkim od wysokości sumy gwarancyjnej dla danego ubezpieczonego; przy najniższych limitach w wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych składki kształtują się na poziomie kilkuset złotych rocznie – mówi Jerzy Szymańczak, menedżer ds. oceny ryzyka w AXA. – Jednak powszechniejszą metodą ubezpieczenia jest polisa grupowa, gdzie jeden limit, w wysokości kilkuset tysięcy złotych, a nawet kilku milionów złotych, obejmuje wszystkich pracowników, w tym członków zarządu. Tu wysokość składki, oprócz wysokości samego limitu, zależy też od liczby osób ubezpieczonych – dodaje.
Na rynku można znaleźć także inne ubezpieczenia podatkowe. Najbardziej rozpowszechnione jest ubezpieczenie odpowiedzialności członków władz spółek, tzw. D&O (directors and officers). To ubezpieczenie dotyczy jednak tylko wyższej kadry menedżerskiej i ma ograniczony zakres ochrony, jeśli chodzi o odpowiedzialność karno-skarbową. Polisę podatkową Allianz Podatnik wraz z tym ubezpieczycielem oferuje Instytut Studiów Podatkowych. Polisa obejmuje ubezpieczenie kosztów obsługi podatkowej. Obowiązek wykupienia polisy OC mają doradcy podatkowi, biura rachunkowe czy radcowie prawni.
Rynek się otwiera
– Niewątpliwie jest tak, że po stronie przedsiębiorców lawinowo rośnie liczba nowych obowiązków wobec fiskusa. Mamy choćby split payment, białą listę, JPK czy obowiązek raportowania schematów podatkowych – mówi Michał Borowski, ekspert podatkowy Business Centre Club. – Część tych przepisów nie jest przy tym najwyższych lotów. Są niejasne, budzą wiele kontrowersji – dodaje.
To przekłada się na rosnące ryzyko po stronie przedsiębiorców. – Tym bardziej że nowe przepisy są z reguły związane z drakońskimi karami i sankcjami za ich niedopełnienie lub błędy przy ich stosowaniu. Tu rzeczywiście otwiera się rynek dla polis ubezpieczeniowych. Mogą one być sposobem zarządzania ryzykiem – przyznaje Michał Borowski. – Szkoda, że dochodzimy do punktu, w którym przedsiębiorcy muszą się w ten sposób bronić w sytuacji, gdy władza deklaruje przyjazność dla biznesu i obiecuje niemalże przychylenie mu nieba – podsumowuje ekspert BCC.
Opinia dla „rzeczpospolitej"
Marcin Tarczyński, menedżer do spraw komunikacji i analiz, Polska Izba Ubezpieczeń
Pracownicy coraz częściej podejmują coraz bardziej skomplikowane decyzje. Nierzadko pod presją czasu. Dotyczy to już nie tylko kadry zarządzającej, ale też specjalistów, a związane jest między innymi z coraz ściślejszym uregulowaniem wielu rodzajów działalności gospodarczej. To naturalne, że będzie też rosło zapotrzebowanie na ubezpieczenia dla takich osób. Chodzi o ochronę finansową pracowników, przedsiębiorstw, ale też osób trzecich, które mogą zostać dotknięte skutkami błędnych decyzji.
