Edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży, wsparcie osób z niepełnosprawnością i chorych – to najważniejsze obszary działalności zakładanych przez firmy fundacji korporacyjnych w Polsce. Według najnowszych statystyk dostępnych w raporcie Forum Darczyńców z 2017 r., w naszym kraju działało wtedy ponad 200 takich organizacji. Zakładając podobne tempo rozwoju jak w pierwszych latach dekady, dzisiaj można szacować ich liczbę na 230–240.
To całkiem sporo, choć na tle ponad 26 tys. zarejestrowanych w Polsce fundacji (daje to nam pozycję lidera w Europie) organizacje korporacyjne są nieznaczną, niespełna 1-proc. grupą. Jak jednak zaznacza Magdalena Pękacka, dyrektorka Forum Darczyńców, i tak pod względem ich liczby jesteśmy w europejskiej czołówce.
W czołówce Europy
Niemcy mają największy pod względem wartości sektor fundacyjny w Europie z rocznymi wydatkami rzędu 17 mld euro. Za Odrą, gdzie duże firmy mają niekiedy po dwie – trzy fundacje, działało przed dekadą 450 takich organizacji, w Wielkiej Brytanii ich liczbę szacowano w 2017 r. na ponad 140. Nie ustępujemy więc zbytnio Europie Zachodniej ani pod względem liczby firmowych fundacji, ani – jak zaznacza Magdalena Pękacka – pod względem ich profesjonalizacji i wdrażania innowacyjnych rozwiązań.
W tych kwestiach fundacje korporacyjne wyróżniają się na tle większości takich instytucji – podobnie zresztą jak ich fundatorzy na tle większości przedsiębiorstw. Dominują duże firmy, będące często w ścisłej czołówce w branżach, które swoim fundacjom zapewniają zarówno stabilne wsparcie finansowe, jak też rzeczowe i merytoryczne.
Forum Darczyńców zwraca uwagę, że fundacje wspierają także swoich fundatorów: są nie tylko narzędziem firmowej filantropii i innych działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu, ale i pomagają budować dobry wizerunek firm założycielskich. Niekiedy jest z tym problem.
– Dla wielu fundacji korporacyjnych wyzwaniem może być przekonanie odbiorców działań społecznych i edukacyjnych, że organizacje te nie działają na rzecz promocji produktów czy usług firmy, a ich zaangażowanie wynika z poczucia odpowiedzialności za sytuację społeczną, w której funkcjonuje także ich fundator – twierdzi Antonina Bojanowska, kierownik Działu Projektów Strategicznych i Komunikacji w Fundacji Orange.
Karol Krzyczkowski, ekspert Forum Odpowiedzialnego Biznesu, podkreśla, że fundacje korporacyjne mają duże znaczenie dla rozwoju filantropii i wolontariatu pracowniczego, zaś parasol fundacji korporacyjnej umożliwia pracownikom o wiele szersze działania na rzecz potrzebujących. W dodatku fundacje są osobnymi podmiotami, z własną księgowością, co umożliwia o wiele szybsze uruchomienie i rozliczenie dotacji na działania wolontariuszy, niż poprzez księgowość korporacyjną, która jest często obwarowana skomplikowanymi procedurami.
Więcej niż filantropia
Jednak zasięg działalności fundacji korporacyjnych wykracza poza wolontariat pracowniczy i filantropię. Według raportu Forum Darczyńców, w 78 proc. z nich głównym albo dodatkowym obszarem działalności jest edukacja i wychowanie – zwykle w dziedzinach związanych ze specjalizacją fundatora.
Na przykład założona w 2005 r. Fundacja Orange swoją misję określa jednym zdaniem – chce uczyć, jak korzystać z nowych technologii (przede wszystkim z internetu) w sposób bezpieczny i wartościowy po to, aby rozwijać potencjał ludzi. Swoje działania kieruje głównie do młodych internautów, organizując np. dla uczniów klas 1–3 zajęcia dotyczące bezpieczeństwa w sieci, a dla nieco starszych (z klas 4–8) kursy programowania i robotyki. Wspiera też Pracownie Orange, czyli multimedialne świetlice w małych miastach i wsiach z warsztatami edukacji cyfrowej dla mieszkańców oraz pracownie nowoczesnego rzemiosła w Warszawie i w Gdańsku – FabLab powered by Orange.
Na edukację stawiają też często fundacje instytucji finansowych, które stanowią największą grupę wśród fundatorów. Na przykład działająca od 2006 r. Fundacja BNP Paribas skupia się na trzech obszarach – edukacji, kulturze oraz solidarności społecznej. Jako swoją flagową inicjatywę wskazuje ona program stypendialny „Klasa" – jeden z najdłużej działających w Polsce korporacyjnych programów stypendialnych dla młodzieży.
Edukacja – finansowa, cyfrowa i z zakresu przedsiębiorczości jest też głównym obszarem działalności Fundacji Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga – jednej z najstarszych w Polsce. Organizacja działająca od 1996 r., ściśle współpracując z globalną Citi Foundation, wspiera także rozwój przedsiębiorczości i akcelerację młodych biznesów oraz działania na rzecz szeroko rozumianej ochrony dziedzictwa kulturowego. – Angażujemy się w projekty, które mają długofalowe znaczenie, a ich efekty możemy mierzyć i dzięki temu obserwować, jakie znaczenie mają nasze wysiłki – zaznaczają jej przedstawiciele.
Obalić stereotypy
Na edukację ekonomiczną młodych Polaków stawia też Czepczyński Family Foundation działająca od lipca 2019 r. przy rodzinnej firmie ABC Czepczyński. Jej prezes Artur Czepczyński od kilku lat realizuje z pasją ABC-Ekonomii, projekt nowatorskiej edukacji ekonomicznej uczniów. – Chcemy też zmieniać środowisko, w jakim funkcjonują i rozwijają się osoby z niepełnosprawnościami– zaznacza Magdalena Michalska, menedżer projektów fundacji.
Edukacja, a konkretnie wspieranie kształcenia zawodowego młodych ludzi, to z kolei główny cel nowego dziesięcioletniego programu grantowego Fundacji Velux, który ruszył w 2018 r. Dwie globalne Fundacje Velux, które zatrudniają w Polsce konsultantów czuwających nad ich grantowymi projektami, w poprzednim programie koncentrowały się na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży.
Dzieci i młodzież znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej oraz osoby chore są głównymi beneficjentami pomocy udzielanej przez Fundację LPP. Powołana w 2017 r. jako swoje najważniejsze cele wskazuje przeciwdziałanie wykluczeniu, ochronę zdrowia oraz ekologię i ochronę środowiska. Jak zaznacza Patrycja Zbytniewska, prezes Fundacji LPP, organizacja kontynuuje wieloletnie działania LPP na rzecz dobrych praktyk, wspie-rając też oddolne inicjatywy pracowników spółki realizo-wane w ramach wolontariatu pracowniczego. Tylko w 2019 r. Fundacja LPP wsparła przeszło 140 organizacji, przekazując potrzebującym darowizny rzeczowe oraz pieniężne o wartości ponad 2,8 mln zł – podkreśla prezes Zbytniewska.
Co dzisiaj jest wyzwaniem dla fundacji korporacyjnych? – Przede wszystkim biurokracja administracji publicznej, która często utrudnia sprawną realizację projektu – ocenia Agnieszka Rafalska ze Wspólnie Fundacji LafargeHolcim, która od czterech lat koncentruje się na wspieraniu rozwoju lokalnych społeczności w pobliżu zakładów firmy. Pracownicy Fundacji Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga twierdzą, że wyzwaniem jest dobre sprofilowanie organizacji i umiejętne powiązanie jej działalności z działalnością fundatora, a także znalezienie swojej niszy.
Przedstawiciele firmowych organizacji mówią też o wyzwaniu związanym z budową wiarygodności. A konkretnie? – Chodzi o obalenie stereotypu, że fundacje korporacyjne działają nie z potrzeby serca, tylko dla wspierania biznesu i wymiernego zysku– zaznacza Magdalena Michalska.
Jak dodaje Antonina Bojanowska, nie każdy ma świadomość tego, czym jest społeczne zaangażowanie biznesu i na czym polega rola fundacji korporacyjnych, które posiadają odpowiednie kompetencje i zasoby, aby działać społecznie w sposób profesjonalny, długofalowy. Dzięki temu prowadzą one programy społeczne, które przynoszą realne, pozytywne zmiany.