Donald Tusk ogłasza rewizję ETS2, ale eksperci wskazują na brak gwarancji sukcesu

W 2027 r. planowane jest rozszerzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych z zakładów przemysłowych (EU ETS) na kolejne sektory: transport i budownictwo (ETS2). W czwartek 23 października kwestię planowanego wprowadzenia ETS2 omówili unijni przywódcy podczas szczytu w Brukseli. Polski rząd sprzeciwiał się dacie wejścia w życie tego mechanizmu, uważając, że wprowadzony on zostanie zbyt szybko, a ceny paliwa oraz gazu i węgla używanego do ogrzewania indywidualnego znacząco wzrosną.

Premier zapowiada rewizję 

Premier Donald Tusk poinformował, że we wnioskach z czwartkowego szczytu Rady Europejskiej udało się zawrzeć zapis o rewizji systemu ETS2. Jak sprecyzował, daje to możliwość zablokowania wejścia w życie tego systemu od 2027 r. Dodał, że prawie wszyscy unijni liderzy zgodzili się, że europejska polityka klimatyczna powinna być bardziej elastyczna i w większym stopniu brać odpowiedzialność za konkurencyjność europejskich gospodarek. Jak tłumaczył, zapis o rewizji oznacza możliwość zablokowania wejścia w życie ETS2 w 2027 r. Eksperci zajmujący się jednak na co dzień polityką energetyczną i europejską w najlepszym wypadku studzą rozbudzone nadzieje.

Eksperci ostrożnie podchodzą do zapowiedzi premiera

Nasi rozmówcy podkreślają, że klauzula rewizyjna to ważny element tych Konkluzji – Nawet jeśli część komentatorów obawia się, że może ona wprowadzić niepewność wśród inwestorów, stanowi też taktyczny ruch. Obecni europejscy liderzy słuchają wyborców i chcą prowadzić transformację w sposób bardziej pragmatyczny i elastyczny, a nie czysto regulacyjny. Co kluczowe, kierunek zmian zostaje zachowany. Najgorszym scenariuszem byłoby forsowanie reform bez politycznego wyczucia i przegrana wyborcza z populistami skrajnej prawicy – co mogłoby zakończyć się, jak w USA, gwałtownym i totalnym odwrotem od zielonej transformacji  – mówi Katarzyna Snyder, ekspertka IZG ds. globalnej polityki klimatycznej.

Czytaj więcej

Co2

Co wywalczyła Polska w sprawie ETS2? Znamy szczegóły

Rząd wywalczył w Radzie Europejskiej rewizję unijnej dyrektywy ETS2, czyli dodatkowego podatku od...

Michał Wojtyło, starszy analityk ds. polityk publicznych Instytutu Reform mówi wprost, że słowa premiera rządu o potencjalnym odłożeniu wejścia ETS2 w życie są zaskakujące. – Z komunikacji Komisji Europejskiej i konkluzji ostatniego szczytu nie wynika, aby rozważano przełożenie terminu 2027 r. – mówi Wojtyło. Jak tłumaczy nasz rozmówca, propozycje przedstawione przez komisarza ds. działań w dziedzinie klimatu Wopkego Hoekstrę dotyczą raczej zwiększenia przewidywalności systemu i wzmocnienia technicznych mechanizmów ograniczających potencjalny wzrost cen, wcześniejszego uruchomienia środków na inwestycje ze sprzedaży uprawnień ETS2 (tzw. frontloading) i badania możliwości stworzenia przez Europejski Bank Inwestycyjny nowego instrumentu finansowego do modernizacji i dekarbonizacji sektora budynków i transportu.

– Są to propozycje mające zwiększyć stabilność i przewidywalność systemu, a także przyspieszyć inwestycje w nowoczesne i czyste technologie. Ocena ich skali oddziaływania musi poczekać na konkretne propozycje zmian – tych spodziewamy się w listopadzie. Ale nie widać sygnałów z Brukseli o możliwym przesunięciu w czasie wdrożenia ETS2 – mówi.

Zdaniem Michała Wojtyły Komisja Europejska nie wydaje się także na razie skłonna do znaczących zmian w ETS2. – Dyskusja w europejskich stolicach dotyczy raczej wzmocnienia mechanizmów stabilizujących ceny uprawnień w ETS2 i przyspieszenia dostępności środków na inwestycje, co jest zgodne z oczekiwaniami KE. Wbrew narracjom niektórych polityków, zmiany nie zwiększają więc szans na opóźnienie lub wycofanie się z ETS2 – uważa.

Ostrożny w ocenach jest także Maciej Burny z firmy doradczej Enerxperience, który był m.in. sekretarzem i członkiem rady zarządzającej Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej w latach 2012-2018. Jego zdaniem na obecnym etapie nie ma gwarancji, że uda się przesunąć datę wejścia w życie ETS2. – W unijnych dokumentach póki co jest mowa jedynie o rewizji, ale jeszcze nie przesunięciu. Widać jednak wśród polityków krajów członkowskich narastający sceptycyzm wobec tempa wdrażania polityki klimatycznej, co może być potencjalnie szansą Polski na zwiększenie presji na KE – komentuje Maciej Burny.

Efekty opóźnienia ETS2

Zdaniem Instytutu Reform, ew. przesunięcia daty wejścia w życie ETS2 będą nas najprawdopodobniej kosztować. – Opóźnienie wdrożenia systemu ETS2 o rok, czyli do 2028 r. według logiki obecnej legislacji – oznacza nawet 7,5 mld zł mniej środków z UE dla Polski ze Społecznego Funduszu Klimatycznego. Dlatego warto, aby rząd przedstawił społeczeństwu dokładną analizę zysków i wyzwań związanych z konkretnymi przesunięciami wdrożenia, połączoną z planem działań – wylicza  Wojtyło.

Niezależnie od daty startu systemu ETS2 i jego finalnego technicznego kształtu zdaniem naszych rozmówców należy możliwie szybko inwestować w termomodernizację domów i zwiększenie dostępności transportu publicznego. – Już sama termomodernizacja może w 2030 roku zmniejszyć dodatkowe koszty ogrzewania związane z ETS2 o 60 proc. Takie inwestycje zmniejszą szok związany z wdrożeniem systemu, a także uniezależnią Polskę od wahań cen surowców i szantażu energetycznego z zewnątrz – uważa ekspert Instytutu Reform.