Nowym kompasem dla świata do 2030 r. są cele zrównoważonego rozwoju, a dokładniej dokument przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne pod nazwą „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030".

Zgodnie z tytułem cele mają ambicję sięgnięcia do źródeł nierówności i tworzenia zrównoważonego świata: „Będziemy pracować na rzecz budowania dynamicznych, zrównoważonych, innowacyjnych gospodarek, skoncentrowanych na potrzebach ludzi, wspierając zatrudnianie osób młodych oraz, w szczególności, wzmacniając pozycję ekonomiczną kobiet, a także zapewniając możliwość godnej pracy".

Nie czy, tylko jak

Jak widać, w odróżnieniu od swoich poprzedników cele zrównoważonego rozwoju odnoszą się silnie także do problemów krajów wysoko rozwiniętych.

Globalny kryzys finansowy, który wstrząsnął światową gospodarką w pierwszym dziesięcioleciu XXI w., skłonił do pytań o rolę państwa w regulowaniu gospodarki, o kwestie odpowiedzialności i zaufania. Runął mit o nieomylności i samoregulacji rynku. Dramaty, które przeżywali ludzie dotknięci skutkami kryzysu, pokazały jasno, że postęp gospodarczy i wspaniały rozwój technologii niestety nie powodują poprawy jakości życia społeczeństw, zarówno w kwestiach społecznych, jak i w sensie dbałości o środowisko naturalne. W Unii Europejskiej szczególnie bolesne okazało się następujące po kryzysie bezrobocie ludzi młodych, sięgające kilkudziesięciu procent, w krajach takich jak: Hiszpania, Grecja i Włochy, pojawienie się nowych, niekorzystnych zjawisk społeczno-ekonomicznych związanych z brakiem stałych umów o pracę – tzw. prekaryzacja.

Kulminacją społecznego niezadowolenia i rozczarowania obowiązującym modelem gospodarki stały się w 2011 r. ruchy społeczne, takie jak Okupuj Wall Street i Ruch Oburzonych, który z Hiszpanii szybko przeniknął do innych krajów. Hasła oburzonych odnosiły się do kryzysu ekonomicznego i  wykluczenia całych grup społecznych, podkreślały potrzebę zmiany, partycypacji i przeciwstawienia się biznesowi, którego jedynym celem jest zysk. Uczestnicy, nazywający siebie „99 procentami" (ang. „99 percenters" – nawiązanie do faktu, że 1 proc. najbogatszych Amerykanów posiada 1/3 bogactwa kraju – protestowali przeciwko nierównościom, chciwości korporacji i bezradności państwa.

Trudno nie docenić wpływu tych wydarzeń na kształt Agendy 2030, ogłoszonej w 2015 r. Cele zrównoważonego rozwoju silnie podkreślają rolę integracji społecznej, przeciwdziałanie bezrobociu, zwłaszcza wśród ludzi młodych, akcentują wykorzystanie technologii, danych i mobilizacji zasobów finansowych: „Finanse publiczne, zarówno krajowe, jak i międzynarodowe, będą odgrywać kluczową rolę w świadczeniu podstawowych usług i dostarczaniu dóbr publicznych, a także katalizowaniu innych źródeł finansowania. Uznajemy rolę zróżnicowanego sektora prywatnego, począwszy od mikroprzedsiębiorstw po spółdzielnie i międzynarodowe korporacje, a także rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji dobroczynnych we wdrażaniu nowej Agendy". Uznają też, że kwestie klimatyczne są kluczowe dla zrównoważonego rozwoju świata i  zwalczania biedy.

Partnerstwo i zaufanie

Odpowiedzią na wyzwania współczesnego świata są SDG, które mają ambicję łączenia rządów, sektora prywatnego, społeczeństwa obywatelskiego i systemu Narodów Zjednoczonych. Proces ich formowania opierał się na dialogu i partnerstwie z biznesem dzięki udziałowi firm skupionych wokół UN Global Compact na całym świecie, ale i poprzez aktywność organizacji takich jak Światowa Rada Biznesu ds. Zrównoważonego Rozwoju (WBCSD). Biznes otrzymał szansę, jak nigdy wcześniej, włączenia się w poszukiwanie rozwiązań, które zapewnią zrównoważony rozwój. Jego wiodącą rolę podkreślił Ban Ki-moon sekretarz generalny ONZ, zwracając uwagę na integrację SDG z działalnością biznesową, wyznaczanie ambitnych celów i transparentną komunikację.

I choć, rzecz jasna, jeszcze przed ogłoszeniem celów zrównoważonego rozwoju powstawały programy zrzeszające firmy, dla których istotne było budowanie społeczności wspierającej zrównoważony rozwój biznesu, ludzi oraz środowiska (jak choćby wspomniany WBCSD), to partnerstwa sektorowe i międzysektorowe nie dotyczą tylko jednego z celów, ale są kluczem do pomyślnej realizacji pozostałych 16.

Dla skutecznej zmiany równie ważne jest zaufanie – swoisty kapitał, tworzony latami, konieczny do współpracy i innowacji w biznesie oraz w społeczeństwie, na którym budowane są nowe modele biznesowe: sharing economy i crowd funding. Będący w pewnym sensie celem samym w sobie, gdy mówimy o zmianach, które wskazują SDG.

Globalne badanie zaufania Edelman Trust Barometr prowadzone od 2001 r. w kilkudziesięciu krajach pokazuje wieloletni kryzys zaufania na całym świecie. Zarazem dobrze oddaje nastroje i nadzieje społeczne wobec kluczowych instytucji: administracji/rządów, organizacji pozarządowych, mediów i biznesu.

W ostatniej edycji badania opublikowanej w styczniu 2018 r. dobrze widać oczekiwania społeczne wobec biznesu i osób stających na czele firm. Respondenci na całym świecie uznają, że to firmy powinny być liderami zmian, bez oglądania się na regulacje. Blisko 70 proc. pytanych wskazuje, że głównym zadaniem szefów firm jest teraz budowanie zaufania do ich organizacji.

Polska na rzecz SDG

Dwuletni okres od ustanowienia celów zrównoważonego rozwoju przyniósł na całym świecie setki inicjatyw i partnerstw ogłoszonych na rzecz ich realizacji. Sektorowych i międzysektorowych, skupionych wokół jednego konkretnego wyzwania, celu (np. wyrównywanie szans kobiet, promocja etyki w biznesie, zrównoważona konsumpcja i produkcja itp.) i równocześnie poświęconych edukacji albo budowaniu platform współpracy i dzielenia się dobrymi praktykami.

Tak jest również w Polsce. Warto wspomnieć aktywność administracji publicznej i krajowego koordynatora działań na szczeblu rządowym na rzecz realizacji Agendy 2030. Chodzi o Ministerstwo Rozwoju, które wyszło z pomysłem partnerstwa na rzecz realizacji SDG. Należy zwrócić uwagę na dobrowolną deklarację sektora prywatnego idącą w tym kierunku oraz na działalność wszystkich organizacji, które inspirują firmy do podejmowania nowych wyzwań.

Ważną rolę odgrywają agendy związane z ONZ, takie jak: UNIC, UNICEF, WHO, UNEP/GRID i Global Compact, z których każda ma długofalowe projekty realizowane w partnerstwach międzysektorowych, z udziałem biznesu i administracji. Agendy te popularyzują cele także w wystąpieniach publicznych, we współpracy z mediami. Wreszcie istotne są inicjatywy edukacyjne podejmowane w partnerstwach międzysektorowych, jak np. zainaugurowana w 2017 r. Kampania 17/17 CSR Consulting i kontynuowana w 2018 r.

Rola FOB

Forum Odpowiedzialnego Biznesu (FOB) to najdłużej działająca w Polsce organizacja pozarządowa zajmująca się CSR, platforma liderów odpowiedzialnego biznesu i zrównoważonego rozwoju. Podobnie jak WBCSD, FOB popularyzuje temat SDG w biznesie wykorzystując do tego materiały i projekty międzynarodowych organizacji, z którymi współpracuje (takich jak Światowa Rada Biznesu czy CSR Europe), ale i własne inicjatywy np. „Raport odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki". Od 2017 r. raport prezentuje kilkaset zgłaszanych do FOB projektów w kontekście realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

Organizacji zależy także bardzo na dotarciu do mediów i szerzej – do społeczeństwa. Takim pomysłem z szerokim gronem adresatów są Targi CSR, które w tym roku (12 kwietnia na Stadionie PGE Narodowym) odbędą się pod hasłem „Biznes we współpracy". Dwa lata wcześniej, w 2016 r. pokazaliśmy listę działań edukacyjnych biznesu, na którą złożyło się kilkadziesiąt tego rodzaju aktywności firm. Zainteresowanie i odzew były ogromne, projekt z pewnością był inspiracją do wielu nowych partnerstw i współpracy.

Czas fundacji

Ale SDG są też kompasem dla fundacji korporacyjnych, takich jak np. fundacje: Orange, im. Leopolda Kronenberga, Lafarge i Veolia Polska. Sa one konsekwentne w swych aktywnościach na rzecz rozwiązywania problemów społecznych i środowiskowych, działają we współpracy z NGO. Często zaangażowane są w realizację celu 4 – dotyczącego edukacji, a równocześnie innych SDG, powiązanych z działalnością biznesową ich fundatora.

I tak np. Fundacja Veolia Polska pomaga w realizacji celów nr 11 „Zrównoważone miasta" i nr 15 „Życie na lądzie", w ramach których realizuje takie projekty, jak: Szkoła Liderów Miast, konkurs dla szkół Młodzi Obserwatorzy Przyrody – Chrońmy razem bioróżnorodność, jak też Program Lokalnych Inwestycji Społecznych. Stawia na współpracę trzech sektorów: biznesu, NGO i samorządu, uczy postaw obywatelskich i wrażliwości na to, co dzieje się w lokalnym środowisku: od szkół podstawowych do seniorów. Wspiera lokalnych liderów, motywując mieszkańców do współpracy na rzecz rozwoju ich miast.

Osobnym, ciekawym tematem są też aktywności fundacji z dobrze rozpoznawalnymi liderami, jak np. Jurek Owsiak, Szymon Hołownia, Janina Ochojska, siostra Małgorzata Chmielewska. Dzięki zaangażowaniu rozpoznawalnej postaci potrafią one zmobilizować wielu partnerów biznesowych do realizacji celów, również tych mało popularnych w Polsce, jak np. pomoc rozwojowa na rzecz Afryki – Dobra Fabryka, PAH. Inny nurt to zaangażowanie postaci medialnych, celebrytów we wspieranie działań organizacji pozarządowych. Działanie nie do przecenienia w szerszym kontekście, jeśli chodzi o popularyzację pewnych postaw – wrażliwości, otwartości i budowania tak cennego zaufania społecznego. Co roku nagradza ich Akademia Rozwoju Filantropii w plebiscycie Gwiazdy Dobroczynności, popularyzując tym samym temat współpracy.

Wreszcie kluczowe są działania firm dotyczące wybranych SDG. W najbardziej dojrzałych organizacjach działania te łączą szanse biznesowe z aktywnością w rozwiązywaniu problemów społecznych i środowiskowych. Z pewnością największy ich przegląd można znaleźć na stronie FOB www.odpowiedzialnybiznes.pl we wspomnianym już zestawieniu dobrych praktyk, z których kilkaset co roku Forum analizuje. To dobra baza do benchmarków i myślenia o własnych szansach, możliwościach współpracy, partnerstwach. Bo jedno jest pewne – świat i biznes się zmieniają. Pozostaje tylko pytanie, czy my zmieniamy się wystarczająco szybko.

Autorka jest dyrektorką generalną Forum Odpowiedzialnego Biznesu

Milenijne cele rozwoju

Warto zrobić krok w tył i przypomnieć sobie milenijne cele rozwoju, by lepiej docenić wagę celów zrównoważonego rozwoju (Sustainable Devlopment Goals). SDG przyjęte przez ONZ we wrześniu 2015 r., choć zastąpiły milenijne cele rozwoju (MDG/MCR) wyznaczające drogę ku lepszej przyszłości przez poprzednie piętnastolecie, nie były jednak ich prostą kontynuacją. Osiem milenijnych celów rozwoju koncentrowało się na zwalczaniu ekstremalnej biedy i ubóstwa, głównie w najuboższych regionach świata. Odzwierciedlały to hasła wykorzystywane w ich komunikacji, takie jak „We Can End Poverty" (Możemy skończyć z biedą/ubóstwem). Również w polskiej kampanii pod hasłem „Milenijne cele rozwoju: czas pomóc innym" wybrzmiewał ten aspekt: wspieranie najbiedniejszych. I choć realizacja MCR zakończyła się sukcesami w wielu obszarach, to już od 2012 r. prowadzono szeroko zakrojone prace nad poszukiwaniem nowych odpowiedzi na globalne wyzwania społeczne, ekonomiczne i środowiskowe.