Szara dama, która nie przestaje młodnieć

Przez lata redakcja „New York Timesa” mieściła się w ponurym, szarym budynku, którego wnętrze przepełniała poważna atmosfera. Pasowała idealnie do przydomka „Szara Dama”, jaki nosiła niegdyś gazeta. Nowa, imponująca siedziba w sercu Manhattanu jest strzelista i pełna światła. Jon Landman, jeden z szefów redakcji, śmieje się, gdy pytam go o to, czy coś jeszcze zmieniło się w jego gazecie. – Istnieje mit „New York Timesa”, że jest to niezwykle stateczna organizacja, która dziś robi dokładnie to samo, co robiła w XIX wieku. Tymczasem nawet sama papierowa gazeta, zostawiając na boku nowe media, zmienia się nieustannie. Ale zmiany w ostatnich latach są rzeczywiście znacznie szybsze niż kiedyś – dodaje.

Gazety na całym świecie nie od wczoraj zmagają się z różnymi wyzwaniami finansowymi. Już raz przepowiadano ich śmierć wraz z nastaniem telewizji. Przeżyły, ale wyzwanie, jakie rzucił im Internet, wygląda znacznie poważniej.

– Naszym największym problemem jest przystosowanie się do nowego otoczenia, którego tak naprawdę nikt jeszcze dziś do końca nie rozumie i które nieustannie ewoluuje. A jednocześnie utrzymać przy tym wszystkim wartości i zasady, którymi kierowaliśmy się dotąd – mówi Landman.Jak wyjaśnia Mike Hoyt, redaktor naczelny czasopisma branżowego „Columbia Journalism Review”, wydawanego przez szkołę dziennikarską Uniwersytetu Columbia sedno problemów „NYT” i innych gazet to spadająca z roku na rok sprzedaż wydań papierowych. – Wszystkie gazety w Ameryce liczą na to, że da się to wyprostować wpływami z reklam w sieci – mówi Hoyt. Strona „New York Timesa” przynosi wprawdzie zyski, ale wciąż niewielkie w porównaniu ze skalą działalności całej firmy. By przetrwać w tych trudnych warunkach, wiele innych dzienników zdywersyfikowało swoje działania i wkroczyło w inne media, takie jak telewizja (dobrym przykładem jest tu „Washington Post”).

„NYT” obrał jednak inną drogę – skoncentrował się niemal w całości na robieniu tego, co robił dotychczas: gazety, chociaż w dwóch wymiarach: tradycyjnym i wirtualnym.– Nikt nie ma pewności, jak i skąd ludzie będą czerpać wiadomości za dziesięć czy 20 lat. Szefostwo „NYT” przyjęło więc założenie: jakiekolwiek będzie to medium, „NYT” stanie się czołowym dostarczycielem informacji mówi Seth Mnookin, autor głośnej książki o „New York Timesie” i były dziennikarz „Newsweeka”, zajmujący się branżą medialną.

Wspomina Landman: – Ruszyliśmy z gazetą online w połowie lat 90., byliśmy więc wśród pierwszych w branży, ale wtedy nikt nie rozumiał do końca, jak głębokie zmiany wywoła Internet. Z czasem musieliśmy nauczyć się wielu nowych rzeczy: jak robić wideoklipy, internetową infografikę. Całkowicie zmienił się sposób pracy dziennikarzy – dodaje.

Strona internetowa „New York Timesa” pozostaje jedną z najczęściej odwiedzanych w amerykańskim Internecie. Materiały z gazety papierowej są w sieci znacznie poszerzane i wzbogacane. Jako przykład Mike Hoyt podaje raport o wojnie w Iraku opublikowany przez „NYT” przy okazji przesłuchań amerykańskiego głównodowodzącego w tym kraju generała Davida Petraeusa. – Wydanie online było imponujące: cała masa analiz, map, szczegółów i szczególików – mówi Hoyt. – To przedsięwzięcie musiało kosztować krocie, a pracowało przy nim jakieś 30 osób. Żadna gazeta będąca pod presją rynku najpewniej by się czegoś takiego nie podjęła, bo byłoby to zbyt drogie. Ale Sulzbergerowie, właściciele gazety, czują i realizują swoją misję – stwierdza Hoyt.

Rodzina Ochsów-Sulzbergerów rządzi New York Timesem od 1896 roku. Wydawcą i prezesem firmy jest Arthur Sulzberger junior, zwany – choć jest po pięćdziesiątce – Młodym Arthurem. Od kiedy w 1992 roku przejął stery firmy po swym ojcu (który z kolei objął je po swoim), robi to, co jego przodkowie. W trudnych dla firmy czasach inwestuje w jeszcze lepszy produkt, licząc na to, że z czasem to się opłaci. – Oni chcą być najlepsi na rynku informacji politycznych, teatralnych, sportowych, społecznych, literackich i wszystkich innych. W całej Ameryce. Nikt inny tego nie robi, bo tak się długo nie da. Gdzieś musi nastąpić załamanie – mówi Tom Goldstein, jeden z najbardziej cenionych w Ameryce profesorów dziennikarstwa, wykładający obecnie na Berkeley.

New York Times Co. jest spółką notowaną na giełdzie, ale Sulzbergerowie rządzą nią dzięki specjalnej strukturze własności. Pozostające w ich rękach uprzywilejowane akcje dają członkom rodziny w sumie ponad 90 procent głosów.

– Z biznesowego punktu widzenia „NYT” powinien być zarządzany inaczej, żeby osiągać lepsze rezultaty finansowe – mówi Goldstein. Ale Sulzbergerowie zawsze przykładali większą wagę do jakości informacji niż do wyciskania jak największych zysków. A jakość kosztuje.Ostatniego lata akcje firmy na nowojorskiej giełdzie spadły o jedną trzecią. Ludzi na Wall Street aż świerzbią ręce, by zrobić to, co zrobiono w wielu innych gazetach: ściąć maksymalnie koszty, by zwiększyć zyski. – Istnieje potężny nacisk na eliminację rodzinnej struktury własności. Mówiono o tym na ostatnim zgromadzeniu akcjonariuszy i pewnie będzie się mówić na następnym – podkreśla Hoyt. Na razie jednak Sulzbergerowie trzymają się mocno.

Wiarygodność „NYT” przetrwała dwie afery redakcyjne w ostatnich paru latach: Jaysona Blaira, który zmyśłił lub przepisał z innych gazet kilkadziesiąt artykułów, oraz Judith Miller, która co prawda niczego nie zmyślała, ale pozwoliła się wodzić za nos swym źródłom w administracji Busha, publikując artykuły o broni masowego rażenia w Iraku. Jak mówi Landman, z obu przypadków firma wyciągnęła wnioski i wprowadziła mechanizmy, które mają zapobiegać takim sytuacjom w przyszłości. Hoyt nie uważa, by sprawy Blaira i Miller miały poważniejszy wpływ na wizerunek gazety. – Dla większości rozsądnych ludzi wytłumaczenie jest jasne: tak jak zdarzają się źli policjanci czy źli lekarze, bywają też źli dziennikarze – mówi. Jego zdaniem znacznie poważniejszym problemem są nieustanne ataki amerykańskiej prawicy, która zarzuca gazecie „liberalne skrzywienie” i oskarża ją o manipulacje. – Na takie zaczepki się nie odpowiada. Trzeba robić swoje najlepiej, jak się potrafi, nie zwracać uwagi na takie rzeczy – mówi Landman. – „NYT” ma siedzibę w Nowym Jorku, najbardziej liberalnym miejscu w Ameryce. W redakcji z pewnością jest więcej liberałów niż konserwatystów i to nikogo nie powinno dziwić. Ale ludzie ci traktują ideę obiektywnego dziennikarstwa bardzo poważnie – uważa Mnookin. A Mike Hoyt dodaje: – W „NYT” istnieje ściana między opiniami, na które Sulzbergerowie z pewnością mają wpływ, i newsami. I zawsze tę ścianę traktowano bardzo poważnie.Przez dziesięciolecia „New York Times” pełnił (wraz z garstką innych gazet) rolę „daily of record” – rejestru wszystkich ważnych wydarzeń. Jeśli coś nie pojawiło się w „NYT” lub „Washington Post” zwykle nie docierało do szerszej opinii społecznej.

Im więcej informacji, często niepewnych, krąży wokół nas, tym bardziej ludzie potrzebują takiego źródła jak „NYT”