Zatrudnienie bez konkursu w administracji publicznej: dla kogo?

Wszystkie stanowiska w służbie cywilnej powinny być obsadzane w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru - z jednym wyjątkiem. Od 23 stycznia tego roku, na wyższe stanowiska w tej służbie trafiają osoby zatrudniane na podstawie powołania. O tym, czy zajmą określone stanowisko decyduje nie komisja konkursowa jak w przypadku pozostałych etatów, ale jednoosobowo ich późniejszy zwierzchnik. Jest nim, w zależności od rangi stanowiska i urzędu, w którego strukturze się ono znajduje np. właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, szef Kancelarii Prezesa RM, wojewoda albo dyrektor generalny urzędu.

Pozostałe etaty w służbie cywilnej powinny być już obsadzane w procedurze konkursowej. Pewne kategorie kandydatów do pracy, mogą jednak, w pewnych okolicznościach, liczyć na preferencje. W efekcie albo są zwolnieni z udziału w naborze w ogóle, albo biorą w nim udział, ale na specjalnych zasadach.

Absolwenci KSAP

Taką uprzywilejowaną grupą, w stosunku do innych kandydatów do pracy w administracji rządowej, są absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Zgodnie, bowiem z art. 5 ust. 1 ustawy z 14 czerwca 1991 r o Krajowej Szkole Administracji Publicznej (dalej ustawa o ksap) słuchacze tej szkoły są zobowiązani do podjęcia i wykonywania, przez okres nie krótszy niż pięć lat od daty jej ukończenia, pracy w urzędach administracji na stanowiskach postawionych im do dyspozycji przez prezesa RM. Dotyczy to także stanowisk w służbie cywilnej.

Pierwsze stanowiska pracy wskazuje im prezes Rady Ministrów spośród ofert przedstawionych przez szefa SC. Stanowi o tym art. 39 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc).

Kolejność dokonywania wyboru przez poszczególnych absolwentów KSAP wynika z pozycji, jaką zajmują w końcowym rankingu absolwentów. Oznacza to, że swoje pierwsze stanowiska w sc zajmują oni bez konieczności wzięcia udziału w standardowym naborze. Kolejne już na ogólnych zasadach. Przesądza o tym art. 26 usc. Zgodnie z nim, nabór, o którym mowa w ust. 1 (nabór na wolne stanowiska w sc organizowany przez dyrektora generalnego urzędu) dotyczy także absolwentów KSAP.

Byli żołnierze

Na pewne preferencje w procesie rekrutacyjnym do sc mogą liczyć też osoby zwolnione z zawodowej służby wojskowej, o których mowa w art. 119 ust. 1 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Zgodnie z tym przepisem nabór kandydatów do korpusu sc na stanowiska związane z obronnością kraju odbywa się z uwzględnieniem pierwszeństwa tych osób ze względu na szczególny charakter ich wykształcenia, doświadczenia wojskowego i wiedzy specjalistycznej.

Chodzi tu o żołnierzy zwolnionych z zawodowej służby wojskowej z powodu:

- ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby,

- upływu czasu określonego w kontrakcie, jeżeli nie nastąpi zawarcie kolejnego kontraktu,

- upływu terminu wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez właściwy organ,

- niewyznaczenia na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w rezerwie kadrowej,

- niewyznaczenia na stanowisko służbowe na kolejną kadencję,

- otrzymania dostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej,

- zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych – za pisemną zgodą żołnierza.

Pierwszeństwo w zatrudnieniu

Byli żołnierze biorą jednak udział w otwartym i konkurencyjnym naborze na normalnych zasadach. Ich status ma znaczenie dopiero, gdy w wyniku naboru na stanowiska związane z obronnością kraju, co najmniej dwóch kandydatów uzyska identyczne wyniki, z czego jednym z nich będzie zwolniony żołnierz zawodowy. Jak wyjaśnia Kancelaria Prezesa RM w „Poradniku dotyczącym przeprowadzania naboru do służby cywilnej" zasada pierwszeństwa nie odnosi się do procesu selekcji oraz ocen kandydatów i nie daje podstaw do pomijania wyników pozostałych kandydatów.

Bez konkursu były żołnierz może być natomiast zatrudniony w Ministerstwie Obrony Narodowej lub w terenowym organie administracji rządowej podległym MON. Dotyczy to osób zwolnionych z zawodowej służby wojskowej (pełnionej na stanowisku służbowym w MON lub terenowym organie administracji rządowej podległym MON), wskutek wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej. Taka osoba może zostać zatrudniona w jednostce organizacyjnej, w której pełniła służbę na stanowisku pracy utworzonym w miejsce zlikwidowanego stanowiska służbowego lub stanowisku równorzędnym. (Art. 34 ust. 1 usc), oczywiście bez przeprowadzania otwartego i konkurencyjnego naboru.

Osoby niepełnosprawne

Starające się o pracę w administracji rządowej osoby niepełnosprawne – podobnie jak żołnierze, co do zasady biorą udział w normalnej procedurze konkursowej. Oznacza to, że w jej trakcie traktowane są na równi z pozostałymi kandydatami ubiegającymi się o dane stanowisko (podlegają weryfikacji i ocenie na jednolitych i konkurencyjnych zasadach). Muszą też oczywiście spełniać wszystkie niezbędne wymagania. A spełnienie przez nich wymagań dodatkowych zwiększa ich szanse na znalezienie się w gronie najlepszych kandydatów.

Musi być odpowiedni wskaźnik

W toku naboru komisja, wyłania nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów, spełniających wymagania niezbędne oraz w największym stopniu spełniających wymagania dodatkowe, których przedstawia dyrektorowi generalnemu urzędu celem zatrudnienia wybranego kandydata. Jeżeli w urzędzie wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia o naborze, jest niższy niż 6 proc., pierwszeństwo w zatrudnieniu przysługuje osobie niepełnosprawnej, o ile znajduje się w gronie wytypowanych osób. Tak wynika z art. 29a ust.2 usc.

Zadaniem komisji jest, zatem wytypowanie najlepszych kandydatów, a także wskazanie wśród tych kandydatów osoby niepełnosprawnej, jeżeli do danego naboru art. 29a ust. 2 usc powinien mieć zastosowanie. Przepisy nie upoważniają jej do wyboru konkretnej osoby, która powinna zostać zatrudniona. Prawo do tego ma dyrektor generalny urzędu, który oczywiście, jeśli w danym przypadku zachodzi taka okoliczność musi przestrzegać zasady z pierwszeństwa przysługującego osobom niepełnosprawnym.

Każda osoba niepełnosprawna, chcąca skorzystać z przysługujących jej ułatwień powinna, zatem do dokumentów aplikacyjnych składanych w odpowiedz na ogłoszenie o naborze dołączyć kopię dokumentu potwierdzającego jej niepełnosprawność.

Ważne

Każde ogłoszenie o naborze zawiera informację o warunkach pracy na danym stanowisku oraz informację, czy w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w urzędzie wynosił, co najmniej 6 proc.

Nagły wakat

Czasami zdarza się, że po zatrudnieniu pracownika na wolne stanowisko w sc, wymaga ono ponownego obsadzenia np. w wyniku zdarzeń losowych albo przeniesienia pracownika sc do innego urzędu. Jeśli taka sytuacja nastąpi w ciągu trzech miesięcy od dnia nawiązania stosunku pracy z osobą wyłonioną w drodze konkursu, dyrektor generalny urzędu, wyłączając procedurę naboru, może zatrudnić na tym samym stanowisku kolejną osobę spośród najlepszych kandydatów wymienionych w protokole z naboru (art. 33 usc). Przy czym reguła z art. 29a ust. 2 usc ustanawiająca zasadę pierwszeństwa osób niepełnosprawnych obowiązuje także w tym przypadku.

Oddelegowanie do korpusu

Na podstawie art. 2 ust. 3 usc stanowiska urzędnicze mogą także zajmować osoby oddelegowane na podstawie odrębnych przepisów do wykonywania zadań poza jednostką organizacyjną, w której są zatrudnione. Przepis ten daje, więc podstawę do obsadzenia stanowiska urzędniczego w służbie cywilnej z pominięciem procedury naboru. Jednak w tym przypadku wykonywanie pracy ma tylko charakter czasowy.

podstawa prawna: art. 2, art. 26, art.29a, art. 33-34 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1111 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 14 czerwca 1991 r o Krajowej Szkole Administracji Publicznej (tekst jedn. DzU z 2015 r. poz. 248 ze zm.)

podstawa prawna: art. 119 ust. 1 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1414 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011r. nr 127, poz. 721 ze zm.)