Brak procedur przetargowych trzeba uzasadniać

Jeszcze przed dwoma miesiącami tzw. usługi niepriorytetowe można było bez ograniczeń zamawiać z wolnej ręki czy w trybie negocjacji bez ogłoszenia. Uprawnienie to było powszechnie wykorzystywane. Przetargi na szkolenia czy obsługę prawną praktycznie się nie zdarzały.

Dlatego też w obowiązującej od 29 stycznia nowelizacji [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=336111]prawa zamówień publicznych (DzU z 2009 r. nr 223, poz. 1778)[/link] zmieniono przepisy. Zgodnie z nowymi także przy usługach niepriorytetowych, co do zasady, należy stosować tryby konkurencyjne. Tylko w uzasadnionych przypadkach zamawiający może sięgnąć po te niekonkurencyjne.

[srodtytul]Tylko w uzasadnionych przypadkach[/srodtytul]

Zmiana wynika z art. 5 ust. 1a pzp. Zgodnie z nim, gdy chodzi o usługi niepriorytetowe, zamawiający może wszcząć postępowanie w trybie negocjacji bez ogłoszenia lub z wolnej ręki także w innych uzasadnionych przypadkach niż te wynikające ze zwykłych przesłanek (art. 62 ust. 1 i art. 67 ust. 1 pzp), w szczególności jeżeli zastosowanie innego trybu mogłoby skutkować:

- naruszeniem zasad celowego, oszczędnego i efektywnego dokonywania wydatków;

- naruszeniem zasad dokonywania wydatków w wysokości i w terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań;

- poniesieniem straty w mieniu publicznym;

- uniemożliwieniem terminowej realizacji zadań.

[srodtytul]Trzeba mieć argumenty[/srodtytul]

Wyliczony w przepisie katalog sytuacji, w których dopuszczalne jest zamówienie z wolnej ręki, pozostaje otwarty. Zatem, także w innych niż wymienione przypadkach wolno zamawiającemu skorzystać z tego trybu. Kluczowe jest tu sformułowanie „uzasadnione przypadki”.

Innymi słowy zamawiający musi mieć argumenty, którymi uzasadni wybór wolnej ręki czy negocjacji bez ogłoszenia. Gdy ich nie ma, wybór ten może zostać podważony.

Trudno przesądzać, co może być uznane za „uzasadnione przypadki”. Ta sama usługa raz będzie mogła zostać zlecona z wolnej ręki, innym razem już nie.

[ramka][b]Przykład[/b]

W małej miejscowości jest tylko jedna restauracja z prawdziwego zdarzenia. Pozostałe lokale gastronomiczne nie spełniają standardów, by zapraszać do nich delegacje zagraniczne.

Wójt nie musi więc ogłaszać przetargu, by wybrać miejsce, które będzie serwować obiady delegacji. Jeśli jednak w podobnej odległości od urzędu gminy znajdowałoby się więcej lokali, to zlecenie usługi restauracyjnej z wolnej ręki mogłoby już budzić wątpliwości.[/ramka]

[srodtytul]Jak podważyć tryb[/srodtytul]

Przy negocjacjach bez ogłoszenia i „wolnej ręce” nie można mówić o wolnej konkurencji. W pierwszym z tych trybów prowadzone są negocjacje z kilkoma wybranymi firmami, w drugim – tylko z jedną. Oczywiste więc jest, że nadużywanie tych trybów jest niekorzystne dla pozostałych przedsiębiorców. Gdyby ogłoszono przetarg, mieliby szanse złożyć swe oferty, a tak są jej pozbawieni.

Właśnie z tego powodu nawet przy małych zamówieniach ustawodawca przewidział możliwość odwołania się od decyzji o wyborze trybu wolnej ręki. Składa się je do Krajowej Izby Odwoławczej.

Co więcej, przy tych odwołaniach obowiązują specjalne wydłużone terminy, jeżeli zamawiający nie opublikował ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w trybie zamówienia z wolnej ręki lub negocjacji z ogłoszeniem. W takich sytuacjach wykonawca może podważyć wybór trybu w ciągu 15 lub 30 dni od ukazania się ogłoszenia o udzieleniu zamówienia.

Jeśli zaś ogłoszenie to nie zostało opublikowane lub też nie zawiera uzasadnienia, to okres ten w zależności od wartości zamówienia wynosi jeden lub sześć miesięcy.

[srodtytul]Unieważnienie i kary[/srodtytul]

Rozpoznając sprawę, w której bezprawnie zawarto umowę z wolnej ręki, KIO może nakazać jej unieważnienie lub też skrócenie terminu obowiązywania. Dodatkowo ma też prawo ukarać zamawiającego finansowo (nawet do 10 proc. wartości wynagrodzenia wykonawcy).

Umowa nie zostanie unieważniona, jeżeli zamawiający miał uzasadnione podstawy, aby sądzić, że działa zgodnie z przepisami, i zawarł ją po upływie pięciu dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w Biuletynie Zamówień Publicznych albo po upływie dziesięciu dni od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

[ramka][srodtytul]Jakie usługi są niepriorytetowe[/srodtytul]

Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=339934]rozporządzeniem prezesa Rady Ministrów z 28 stycznia (DzU nr 12, poz. 68)[/link] wydanym na podstawie przepisów unijnych charakter niepriorytetowy mają usługi:

- hotelarskie i restauracyjne,

- transportu kolejowego,

- transportu wodnego,

- dodatkowe i pomocnicze usługi transportowe,

- prawnicze,

- rekrutacji i pozyskiwania personelu (z wyjątkiem umów o pracę)

- detektywistyczne i bezpieczeństwa (z wyjątkiem usług samochodów opancerzonych),