Inicjatywa ustawodawcza przysługuje grupie co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu (art. 118 ust. 2 Konstytucji). RPO od dłuższego czasu zwraca uwagę organów władzy na potrzebę wdrożenia rozwiązań, które umożliwią wyrażanie poparcia pod projektami obywatelskimi drogą elektroniczną. Jego zdaniem mogłoby to przysłużyć się m.in. zwiększeniu udziału obywateli w życiu publicznym.
W wystąpieniu do premiera Mateusza Morawieckiego prof. Marcin Wiącek wskazuje, że potrzebę zmian w ustawodawstwie w tym zakresie widzą także niezależne ośrodki badawcze oraz organizacje pozarządowe, które pracują nad konkretnymi propozycjami. RPO wskazuje raport oraz projekt zmiany ustawy o obywatelskiej inicjatywie ustawodawczej przygotowany przez Instytut Spraw Obywatelskich. Wskazano w nim, że rozwiązania takie istnieją już w Hiszpanii, Austrii, Słowenii, Litwie, Łotwie i Finlandii.
Polscy obywatele mogą na razie korzystać z takiej drogi w ramach procedur składania europejskiej inicjatywy obywatelskiej na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/788 z 17 kwietnia 2019 r. Zdaniem RPO, regulacje te mogą być podstawą do przełożenia na grunt krajowy przepisów ustawy o obywatelskiej inicjatywie ustawodawczej.
Rzecznik zwraca uwagę, że rozwój technologii przyczynił się już do wprowadzenia innego nowoczesnego rozwiązania umożliwiającego obywatelom partycypację w życiu publicznym: petycji. Ustawa z 11 lipca 2014 r. o petycjach wprowadziła bowiem możliwość złożenia petycji za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Marcin Wiącek przypomina o wystąpieniu poprzedniego RPO do Prezesa Rady Ministrów. W maju 2016 r. RPO wskazywał na potrzebę uchwalenia przepisów umożliwiających składanie drogą elektroniczną podpisów pod obywatelską inicjatywą legislacyjną. W odpowiedzi minister cyfryzacji Anna Streżyńska podkreśliła, że inicjatywa ta "jest możliwa do realizacji i zasługuje na poparcie". Wyraziła gotowość współpracy z RPO w celu zaproponowania odpowiedniego projektu. Podobne stanowisko wyraził później minister Marek Zagórski w odpowiedzi z 30 października 2018 r. Deklaracje te nie doprowadziły jednak do zmiany.
