Prof. Sławomir Cieślak: Tajemnica zawodowa fundamentem zaufania do prawnika

Przewodzi Pan Profesor Centrum Badań nad Aksjologią Procedur Cywilnych. Spróbujmy rozszyfrować co pod tą nazwą się kryje. Czym centrum się zajmuje?

Centrum zostało utworzone w 2019 roku na Wydziale Prawa i Administracji UŁ w celu stałej oceny aksjologicznego uzasadnienia regulacji prawnych - obowiązujących jak i projektowanych. W tym zwłaszcza w okresach wzmożonych zmian legislacyjnych, które wpływają na przekształcanie modelu postępowań cywilnych w Polsce.

W senacie trwają prace nas zmianami przepisów dotyczącymi nagrywania czynności notarialnych. Czy tę propozycję można uznać za aksjologicznie uzasadnioną?

W wypadku wszystkich zawodów prawniczych adwokata, radcy prawnego i notariusza informacja, jaką uzyskują od klientów ma podstawowe znaczenie dla świadczenia pomocy prawnej. Osoba, która dzieli się informacjami ze swojego życia do końca nie wie, które z nich są ważne z punktu widzenia jej ochrony prawnej. Tej selekcji dokonuje prawnik. Do wszelkiego rodzaju propozycji legislacyjnych, które ingerować mogłyby w relację klient-prawnik należy więc podchodzić z ostrożnością. Może bowiem się okazać, że osoby poszukujące pomocy prawnej będą się obawiały, że fakty z ich życia zostaną ujawnione i będą niepotrzebnie dawkować informacje o stanie faktycznym. W ten zaś sposób dojść może do naruszenia zaufania, jakie powinno cechować relację profesjonalnego prawnika z klientem, które jest budowane przede wszystkim za pomocą prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Nie wspominając już o gorszej sytuacji osoby, która nie podaje pełnych danych swojemu pełnomocnikowi.

Jeśli już mowa o tajemnicy zawodowej. Temat II Ogólnopolskiej Konferencji Aksjologicznej (online, 26.3.2021 r.) - nad którą patronat objął dziennik Rzeczpospolita - to: „Tajemnica zawodowa i inne instrumenty ochrony zaufania do przedstawicieli wolnych zawodów prawniczych w postępowaniu cywilnym". Skąd taka decyzja?

Między innymi dlatego, że w tej mierze pojawiają się praktyczne problemy. Niestety mamy do czynienia z brakiem spójności regulacji prawnych związanych z ochroną tajemnicy zawodowej w ramach wszystkich procedur. Co prowadzi do dysfunkcjonalności regulacji.

W czym się to objawia?

Można choćby wymienić występujące sytuacje, w których podejmowane są próby przesłuchania profesjonalnego pełnomocnika w charakterze świadka w postępowaniu cywilnym co do okoliczności, które są objęte tajemnicą obrończą w postępowaniu karnym. Tożsame standardy ochrony w obu procedurach -cywilnej i karnej - są niezbędne do tego, by instrument ochrony zaufania, w postaci tajemnicy zawodowej, mógł pełnić swoją funkcję.

Zagadnienie ochrony tajemnicy zawodowej jest od 2019 r. przedmiotem szczególnie intensywnego dyskursu prawnego wewnątrz samorządów prawniczych, gdzie zwraca się uwagę na niedoskonałość aktualnie obowiązującej regulacji i konieczność wypracowania odpowiedniego rozwiązania.

Czego spodziewa się Pan Profesor po konferencji?

Jej celem jest wypracowanie optymalnego modelu ochrony tajemnicy zawodowej, przez określenie jej charakteru (publicznego lub prywatnego). Będziemy chcieli wypracować spójne unormowania dla wszystkich procedur prawnych, w których może dojść do przesłuchania prawnika wykonującego zawód zaufania publicznego w charakterze świadka.