Jak udzielić pierwszej pomocy

Wakacje to zgubny czas dla nadwodnych ryzykantów. Od początku 2011 utonęło już ponad 160 osób, ile skoczyło "na główkę" do płytkich zbiorników wodnych - jeszcze nie wiadomo. Takie ryzykowne i bezmyślne zachowanie co roku powoduje ciężkie, często nieodwracalne kalectwo wielu młodych ludzi.

W pierwszej części przeczytacie o sztucznym oddychaniu, resuscytacji krążeniowo-oddechowej i defibrylatorachByle nie zaszkodzić

Głównymi przyczynami uszkodzeń kręgosłupa są upadki z wysokości, skoki do zbyt płytkiej wody, wypadki drogowe (szczególnie motocyklowe) oraz uderzenia w głowę.

Do najczęstszych objawów urazu kręgosłupa należą m.in.:

W przypadku urazów głowy lub kręgosłupa najważniejsze jest, aby nie pogorszyć stanu poszkodowanego. Czynności, jakie może wykonać ratownik, ograniczają się do przywrócenia funkcji życiowych (o resuscytacji krążeniowo-oddechowej i sztucznym oddychaniu przeczytasz w części pierwszej), zabezpieczenia przed wyziębieniem, unieruchomienia kręgosłupa szyjnego z wykorzystaniem dostępnych środków.

Osobę, u której możemy podejrzewać uraz kręgosłupa, wolno nam przenosić tylko w przypadku zagrożenia życia poszkodowanego, np. gdy znajduje się on w samochodzie grożącym wybuchem lub w jego pobliżu, albo w miejscu, które ocenimy jako zagrażające życiu. Przy wydobywaniu z samochodu lub przenoszeniu osoby poszkodowanej  należy być maksymalnie ostrożnym, by nie doprowadzić do uszkodzenia rdzenia kręgowego. Przenosić taką osobę należy na płaskim podłożu, deskach lub drzwiach, i unikać wstrząsów. Poszkodowanym jak najszybciej powinny się zająć wykwalifikowane służby.

Złamania

Złamania dzielimy na zupełne, jeśli kość jest przerwana na całym obwodzie, i złamania wieloodłamowe – kiedy złamanie dzieli kości na więcej niż dwa fragmenty. Jeśli przy złamaniu kość przebiła skórę – złamanie jest otwarte. Jeśli nie – zamknięte.

Czasem dochodzi do tzw. złamania awulsyjnego – kiedy kość ulega złamaniu na całym obwodzie, a dodatkowo następuje oderwanie jej fragmentu. Tego typu złamań najczęściej doznają sportowcy.

Charakterystycznym objawem złamania jest bardzo silny ból, obrzęk oraz sinienie. Czasem występuje także nienaturalny kształt złamanej kończyny.

Pierwsza pomoc, zarówno w przypadku złamania kości ręki, jak i nogi, polega na unieruchomieniu kończyny. Należy ją położyć ponad poziomem serca, można również – jeśli są osiągalne – obłożyć workami z lodem, aby ograniczyć wzrost obrzęku.

Przykład postępowania w przypadku złamania ręki przedstawia poniższy film:

źródło: youtube.com

Wojtek i Michał podpowiadają, jak postąpić w przypadku złamania nogi:

źródło: youtube.com

Podczas złamania otwartego dodatkowym utrudnieniem jest opatrzenie rany. Grzegorz i Artur prezentują postępowanie w tym przypadku:

źródło: youtube.com

Skręcenia i zwichnięcia

Są to jedne z najczęstszych urazów. Można ich doznać i w czasie intensywnego uprawiania sportu, i na krzywej płytce chodnikowej. Wielokrotne skręcenia lub zwichnięcia mogą doprowadzić do stanu, w którym  występują nawykowo.

Podczas skręcenia powierzchnie stawowe główek kości czasowo przemieszczają się względem siebie, po czym wracają do prawidłowego ustawienia, Jeśli skręcenie jest silne, może dojść do uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł. Tego typu uraz dotyczy zwykle stawów skokowych.

Objawami są: silny ból, duży obrzęk, zasinienie i ograniczenie ruchu.

Pierwsza pomoc podczas skręcenia polega na unieruchomieniu kończyny. Ponieważ objawy urazu przypominają złamanie, a sam uraz jest bardzo bolesny, najlepiej, jeśli poszkodowanym zajmą się fachowe służby.

Jeśli jednak jest to niemożliwe - trzeba unieruchomić poszkodowaną kończynę, postępując tak jak w przypadku złamania. Dopiero prześwietlenie rentgenowskie jest w stanie wykazać  rodzaj  urazu.

Z własnego doświadczenia wiem, że jedno skręcenie powoduje osłabienie stawu i podatność na kolejne urazy. Osoba, którą dotknęło typu bolesne doświadczenie, na ogół uczy się postępowania w takich przypadkach. Jeśli wiemy, że często dotyka nas taki uraz, warto zaopatrzyć się w stabilizatory, które można nosić i "na wszelki wypadek", i mieć zawsze przy sobie na wypadek skręcenia. W apteczce domowej warto mieć np. altacet, który zmniejsza obrzęki i działa przeciwbólowo, a jeśli nie mamy stabilizatora - bandaż elastyczny, którym usztywnimy uszkodzony staw. I oczywiście po urazie musimy oszczędzać uszkodzoną kończynę.

Zwichnięcie

jest takim uszkodzeniem, w którym powierzchnie obu kości tworzących staw straciły ze sobą styczność. Dodatkowo dochodzi do uszkodzenia więzadeł, naczyń krwionośnych, czasem również do rozerwania torebki stawowej. Podczas zwichnięcia kości pozostają w nienaturalnym ułożeniu, w przeciwieństwie do skręcenia, kiedy samoistnie wracają do właściwego położenia.

Zwichnięty staw może nastawić tylko wykwalifikowany personel medyczny

Pierwsza pomoc w tym przypadku polega na ułożeniu poszkodowanego w takiej pozycji, by odczuwał jak najmniejszy ból. Nie wolno samemu nastawiać przemieszczonych kości - może to zrobić tylko wykwalifikowany personel! W przypadku zwichnięć fachowa pomoc powinna być udzielona jak najszybciej, aby uniknąć uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych. Należy przywiązywać do tego dużą wagę, gdyż w przypadku uszkodzenia ważnych naczyń krwionośnych i długotrwałego braku pomocy może dojść do stanu, w którym konieczna będzie amputacja kończyny.

Krwotok z nosa

Podczas wielu urazów dochodzi do krwotoków z nosa. Ich przyczyną mogą być także liczne choroby. Najczęstszymi przyczynami są:

Osobę, która ma krwotok, należy posadzić z głową lekko pochyloną do przodu (nie wolno odchylać głowy do tyłu, gdyż spływająca krew może trafić do tchawicy albo do gardła). Trzeba poinstruować poszkodowanego, żeby oddychał ustami, nie nosem.

Na karku krwawiącego trzeba położyć zimny okład, który spowoduje obkurczenie naczyń krwionośnych. Może to być ręcznik zmoczony zimną wodą albo owinięte w ręcznik kostki lodu. Zmoczoną zimną wodą chusteczkę poszkodowany może przyłożyć sobie też do nosa.

Jeśli mimo zastosowanych środków krwotok jest intensywny, trwa ponad 30 minut, doszło do urazu głowy, szyi lub gdy ratowany ma zaburzenia świadomości, trzeba natychmiast skontaktować się z lekarzem.