Od 20 lat Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów chroni interesy słabszych uczestników rynku. Powstały w 1990 roku Urząd Antymonopolowy zajmował się przede wszystkim demonopolizacją gospodarki, a sześć lat później zaszła ważna zmiana, gdy zakres jego kompetencji został poszerzony o politykę ochrony konsumentów.
Kompetencje Urzędu na przestrzeni lat
Na początku najsłabsi uczestnicy rynku potrzebowali ochrony przed nadużywaniem pozycji dominującej przede wszystkim na rynku energetycznym, wodno-kanalizacyjnym, telekomunikacyjnym czy pocztowym. Pierwsza w historii decyzja Urzędu, wydana w październiku 1990 roku, dotyczyła monopolisty - producenta samochodów średniolitrażowych – Fabryki Samochodów Osobowych z Warszawy. Tylko w ciągu miesiąca cena Fiata125 wzrosła trzykrotnie. Rezultatem podjętych wówczas działań było obniżenie przez Radę Ministrów cła na ten typ samochodów. W konsekwencji, w kolejnym roku import trzykrotnie przewyższył produkcję krajową.
Kluczowa zmiana roli Urzędu nastąpiła w 1996 r., gdy zakres jego kompetencji został poszerzony o ochronę konsumentów. Wtedy też, aby sprostać nowemu zadaniu, utworzono Departament Polityki Konsumenckiej, a Urząd zmienił nazwę na tę, która funkcjonuje do tej pory – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W tym samym roku Prezes Urzędu objął nadzór merytoryczny nad Inspekcją Handlową. W ówczesnym stanie prawnym UOKIK nie miał kompetencji, które pozwoliłyby na prowadzenie postępowań w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów- w 1997 r. UOKiK zyskał uprawnienie do występowania z roszczeniami do sądu przeciwko przedsiębiorcom naruszającym prawa konsumentów na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Na przestrzeni lat kompetencje Urzędu były wielokrotnie zwiększane. Ważna zmiana nastąpiła w 2002 roku, kiedy to UOKiK zyskał możliwość prowadzenia postępowań z zakresu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Tym samym wcześniejszą drogę sądową na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zastąpiły decyzje UOKiK, eliminujące z rynku nieuczciwe praktyki godzące w interesy najsłabszych uczestników rynku. 5 lat później, bo w 2007 roku, Urząd zyskał możliwość nakładania kar finansowych z tytułu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów
Kolejne zadania UOKiK zaczął realizować w 2004 r. w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wtedy też zaczął w Polsce funkcjonować system nadzoru rynku oparty na ustawach o ogólnym bezpieczeństwie produktów oraz o systemie oceny zgodności. W jego ramach Prezes UOKiK może m.in. wydać decyzje wycofujące z rynku produkty niebezpieczne i niezgodne z zasadniczymi wymaganiami. UOKiK zarządza też systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw m.in. publikując na bieżąco wyniki kontroli dokonywanych na stacjach i w hurtowniach paliw.
