Źle zarządzane firmy będą znikać

W pierwszym kwartale 2009 r. zbankrutowało 126 przedsiębiorstw, w drugim – 180, w trzecim – 188, a w czwartym 197 – wynika z najnowszego raportu przygotowanego przez firmę Coface Poland, do którego dotarła „Rz”.

W 2009 r. kryzys gospodarczy dotknął większości branż. Sztandarowym już przykładem może być przetwórstwo stali, gdzie liczba upadłości wzrosła trzykrotnie. Wśród podmiotów produkcyjnych znacząco podniosła się również ilość upadłości w branży budowlanej – tu spadek popytu na materiały budowlane stał się dużym problemem dla wielu ich wytwórców. Nie był to także dobry rok dla branży poligraficznej, gdzie liczba upadłości wzrosła ponaddwukrotnie.

– Są dwa główne powody większej liczby upadłości. Pierwszy to utrudniony dostęp do finansowania, którego firmy o pogorszonej kondycji nie mogą uzyskać w bankach. Drugi zaś wynika z dekoniunktury na rynku powodującej obniżenie przychodów ze sprzedaży – mówi Marcin Siwa, dyrektor działu oceny ryzyka w Coface Poland. Z tą opinią zgadzają się sami przedsiębiorcy. – Na bieżące trudności związane z prowadzeniem biznesu nakłada się restrykcyjna polityka kredytowa banków. Nie można ich oskarżać, że są sprawcami bankructw, ale na pewno nie pożyczają pieniędzy wielu podmiotom, szczególnie małym – uważa Wojciech Warski, ekspert BCC. – Firma w kłopotach, nawet jeżeli dobrze rokuje na przyszłość, ma minimalne szanse na kredyt, który umożliwi jej przeżycie.

[srodtytul]Będzie jeszcze gorzej[/srodtytul]

Nasi rozmówcy są zgodni co do tego, że w tym roku liczba bankructw wzrośnie. – Statystyki nie obrazują bieżącej sytuacji w gospodarce. Są opóźnione mniej więcej o rok – twierdzi Warski. – Sprawy upadłościowe, które rozpoczęły się w drugiej połowie 2009 r., obciążą dopiero 2010 r.

Według analityków Coface liczba upadłości będzie rosła mimo spodziewanych lepszych wyników makroekonomicznych i z dużym prawdopodobieństwem przekroczy 1000. Zdaniem Marcina Siwy balast zobowiązań narosłych w ciągu 2009 r. może obciążać wiele firm, które nie będą w stanie szybko odbudować swojej pozycji rynkowej, a przede wszystkim swej reputacji wśród wierzycieli. Coface spodziewa się dalszych problemów w branży stalowej, szczególnie w pierwszej połowie roku. Kryzys może też bardziej dotknąć branży budowlanej, a także sektora spożywczego.

[srodtytul]Problemy się nie zmieniają[/srodtytul]

Przedsiębiorcy jak mantrę powtarzają zdania o zatorach płatniczych i niskiej efektywności sądownictwa. Szczególnie zatory płatnicze są dla nich bardzo niebezpieczne, bo nie zawsze mogą się ratować kredytem bankowym. – Czas spowolnienia pokazał również, jak wiele przedsiębiorstw jest zarządzanych nieefektywnie – podkreśla Warski. Właściciele mniejszych podmiotów mogą nie mieć doświadczenia, jak postępować w czasie spowolnienia gospodarczego. Mogą nie wiedzieć, jak rozmawiać z bankami, jak się na te rozmowy przygotować.

– Do upadłości firm w 2009 r. niejednokrotnie dochodziło dlatego, że właściciele nie umieli się porozumieć z bankami – wyjaśnia Artur Tomaszewski, wiceprezes Banku DnB Nord. Jego zdaniem dla właścicieli i wierzycieli upadłość może być korzystniejsza niż prowadzenie biznesu na siłę. – Czasami upadłość daje ochronę wierzycielom przed nieuczciwymi właścicielami, którzy chcą wyprowadzić majątek z firmy – tłumaczy wiceprezes Banku DnB Nord.

Bankowcy podają przykład PKM Duda jako przedsiębiorstwa, które było bliskie upadłości, a dzięki negocjacjom z bankami wierzycielami przetrwało.

[srodtytul]Więcej układów[/srodtytul]

W ostatnich miesiącach 2009 r. wzrosła liczba upadłości z możliwością zawarcia układu z wierzycielami. Udział tego typu postanowień zwiększył się do 25 proc. (średnia to 17,2 proc). – Firmy z kłopotami finansowymi chcą pokonać przejściowe trudności – dodaje dyr. Siwa. W założeniu ma to być jedna z metod podtrzymania działalności firmy oraz spłaty wierzycieli.

Upadłości układowe mogą czasami prowadzić do uszczuplenia majątku wierzycieli.Propozycje układowe bardzo często zawierają znaczące redukcje zobowiązań, a samo postępowanie może być ucieczką od konieczności ich spłaty w całości. – Zdarza się, że sąd umożliwia realizację układu podmiotowi, którego właściciele nie mają zamiaru prowadzić działalności i pracować nad restrukturyzacją – zaznacza Marcin Siwa.

Postępowanie upadłościowe nie jest już tylko domeną średnich firm. – Udział spółek z ograniczoną odpowiedzialnością jest bardzo wysoki (64 proc.), ale aż o 250 proc. wzrosła liczba upadłości wśród spółek akcyjnych (70 podmiotów), czyli w większości przypadków podmiotów o znacznej skali działalności – mówi dyr. Siwa.

[ramka][srodtytul]Najbardziej spektakularnymi bankructwami były Techmex i Monnari[/srodtytul]

Lista spektakularnych bankructw z 2009 r. jest długa: Krosno, Swarzędz, Galeria Centrum, Monnari, Reporter, Techmex, Semax. Spółka Monnari przeinwestowała – na koniec I kw. 2009 r. jej krótko- i długoterminowe zobowiązania wynosiły 140 mln zł. W maju 2009 r. złożyła wniosek o upadłość układową. Próby ratunku – zamykanie zagranicznych spółek i sklepów (także w Polsce) czy chęć wyłożenia przez amerykańskiego inwestora CRG Capital 5 – 10 mln euro – nie pomogły. W sierpniu sąd ogłosił upadłość likwidacyjną Monnari. 20 października 2009 r. sąd ogłosił upadłość Reportera, który nie był w stanie wykupić w terminie transzy obligacji – w 2006 r. z ich emisji pozyskał 50 mln zł.

Wniosek o upadłość Galerii Centrum był zaskoczeniem. Vistula, właściciel Galerii, wyjaśniała swoją decyzję spadającą sprzedażą, ogromnymi kosztami utrzymania wielkich powierzchni.