Korzystne zmiany dla spółdzielni socjalnych

W 2018 roku spółdzielnie socjalne czekają spore zmiany za sprawą uchwalenia przez parlament nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o działach administracji rządowej.

Z myślą o ułatwieniu funkcjonowania spółdzielni socjalnej wprowadzono nowe instrumenty wsparcia z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Chodzi tu o:

- wsparcie dla osób niepełnosprawnych na podjęcie działalności gospodarczej w ramach spółdzielni socjalnej oraz

- wsparcie na utworzenie stanowiska pracy w spółdzielni socjalnej oraz wsparcie na pokrycie kosztów wynagrodzenia dla skierowanych przez PUP do pracy w spółdzielni socjalnej osób niepełnosprawnych będących jednocześnie osobami bezrobotnymi lub poszukującymi pracy.

Nowe przepisy przewidują również możliwość odbycia nieodpłatnych praktyk zawodowych u pracodawcy, w tym spółdzielni socjalnej przez osobę niepełnosprawną realizującą indywidualny program rehabilitacji zawodowej w ramach WTZ. Praktyki mogą być odbywane do 15 godzin tygodniowo przez 3 miesiące, z możliwością ich przedłużenia do 6 miesięcy. W przypadku odbywania praktyki zawodowej przez uczestnika warsztatu koszty uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w warsztacie finansowane będzie w dalszym ciągu w pełnej wysokości.

W wyniku nowelizacji dotychczasowych przepisów zostały wprowadzone również nowe instrumenty wsparcia z Funduszu Pracy. Są one adresowane do skierowanych przez PUP do pracy w spółdzielni socjalnej osób bezrobotnych, poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu oraz niewykonujących innej pracy zarobkowej oraz poszukujących pracy opiekunów osób niepełnosprawnych niepozostających w zatrudnieniu oraz niewykonujących innej pracy zarobkowej. W praktyce chodzi tu o:

- wsparcie w formie możliwości przyznania środków na utworzenie stanowiska pracy w spółdzielni socjalnej oraz

- wsparcie w formie możliwości przyznania środków na finansowanie kosztów wynagrodzenia.

Uchwalenie nowelizacji pozwoliło na rozszerzenie katalogu osób, które mogą zakładać i przystąpić do spółdzielni socjalnej w charakterze członka lub osoby świadczącej pracę na rzecz spółdzielni socjalnej. Katalog ten obejmuje teraz także:

- poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu lub niewykonujących innej pracy zarobkowej opiekunów osób niepełnosprawnych, o których mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;

- poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu lub niewykonujących innej pracy zarobkowej (kategoria została dodana na etapie prac sejmowych);

- osoby usamodzielniane opuszczające pieczę zastępczą (kategoria została dodana na etapie prac sejmowych).

W konsekwencji dodania nowych kategorii osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które mogą założyć lub przystąpić do spółdzielni socjalnej, podczas prac sejmowych do katalogu dokumentów dołączanych do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego dodano zaświadczenia z powiatowego urzędu pracy potwierdzającego spełnienie warunków bycia osobą poszukującą pracy niepozostającą w zatrudnieniu lub niewykonującą innej pracy zarobkowej oraz oświadczenia o statusie osoby usamodzielnianej.

Bardzo ważna zmiana dotyczy również wzmocnienia roli pracowników spółdzielni socjalnych niebędących jej członkami. Ten cel będzie realizowany m. in. poprzez objęcie tej kategorii pracowników procesem reintegracji społecznej i zawodowej oraz włączeniem w procesy decyzyjne i konsultacyjne w spółdzielni socjalnej. Co ważne, możliwa będzie refundacja składek na ubezpieczenia oraz części kosztów pracodawcy również dla pracowników spółdzielni będących jednocześnie osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.

Ustawa przewiduje warunkowe zmniejszenie liczby założycieli z 5 do 3 osób z obowiązkiem uzupełnienia składu członkowskiego spółdzielni do 5 osób w terminie 12 miesięcy.

Ponadto zmienione zostały limity zatrudnieniowe w przypadku, gdy spółdzielnię socjalną zakładają osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz gdy spółdzielnia prowadzi działalność w zakresie usług społecznych użyteczności publicznej wymienionych w ustawie.

Ustawa określa również formy zatrudnienia członków zarządu spółdzielni socjalnej.

Zgodnie z nowymi przepisami, spółdzielnie socjalne, których powstanie zostało współfinansowane ze środków publicznych, są obowiązane poddać się pierwszej lustracji w terminie 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

W wyniku nowelizacji zlikwidowano obowiązek przeznaczania nadwyżki bilansowej na fundusz inwestycyjny. Nadwyżka bilansowa przeznaczana będzie przez spółdzielnię socjalną na zwiększenie funduszu zasobowego w wysokości nie mniejszej niż 20% oraz na szczególny cel działalności spółdzielni jakim jest reintegracja społeczna i zawodowa członków i pracowników spółdzielni w wysokości min. 30%. Ponadto przewidziano również przeznaczenie nadwyżki bilansowej na fundusz wzajemnościowy, który jest tworzony przezspółdzielnię socjalną w przypadku utworzenia lub przystąpienia do konsorcjum spółdzielczego.

W myśl znowelizowanych przepisów spółdzielnie socjalne zyskały możliwość tworzenia – w formie umowy – konsorcjum spółdzielczego.Regulacja ta jest istotna z punktu widzenia zwiększenia potencjału ekonomicznego spółdzielni, wspólnego organizowania sieci produkcji, handlu i usług, organizowania wspólnej promocji działań spółdzielczych oraz wspólnego występowania w zamówieniach publicznych.

Podczas prac parlamentarnych Senat podjął uchwałę wprowadzającą do projektu poprawkę umożliwiającą przystąpienie do umowy konsorcjum spółdzielczego organizacjom pozarządowym lub tzw. „podmiotom kościelnym" prowadzącym jednostki nastawione na reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – chodzi tu o warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej oraz centra i kluby integracji społecznej.

Kolejna zmiana polega na wprowadzeniu zwolnienia ze składek na Krajową Radę Spółdzielczą dla spółdzielni socjalnych, o ile przynależą do właściwego związku rewizyjnego i ponoszą z tego tytułu analogiczne opłaty członkowskie. Zmiana ta weszła w życie z 1 stycznia br.