Czy sołtysa może wybierać zebranie wiejskie

W orzecznictwie zwraca się uwagę, że wprowadzenie w statucie sołectwa dodatkowych warunków ważności wyborów organów sołectwa jest niedopuszczalne. Art. 36 ust. 2 u.s.g. jest regulacją kompletną i nie zastrzega np. żadnego kworum dla ważności wyborów (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 6 czerwca 2019 r., sygn. II SA/Go 213/19).

Podkreśla się także, że w aktualnym stanie prawnym brak jest przepisu, z którego wynikałyby uprawnienia zebrania wiejskiego do wybierania sołtysa i członków rady sołeckiej. Z art. 36 ust. 2 u.s.g. wynika, że prawo wybierania tych organów przysługuje osobom fizycznym mającym status stałego mieszkańca sołectwa i uprawnionym do głosowania. O tym, komu przysługuje prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) rozstrzyga art. 10 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 684).

Prawo wybierania sołtysa i członków rady sołeckiej ma obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze danego sołectwa. Nie ma jednak prawa wybierania osoba: pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu bądź ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.

Zwraca się uwagę, że zebranie wiejskie jest bytem odrębnym od ogółu uprawnionych do głosowania mieszkańców sołectwa, mimo że skład obu tych gremiów pokrywa się. Przyznanie zebraniu wiejskiemu charakteru elekcyjnego byłoby sprzeczne z art. 36 ust. 1 u.s.g. Gdyby ustawodawca chciał, aby wyboru sołtysa i członków rady sołeckiej dokonywało zebranie wiejskie, to przyjąłby tak w art. 36 ust. 2 u.s.g., poszerzając uprawnienia organu uchwałodawczego o kompetencje elekcyjne (por. np. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 15 maja 2019 r., sygn. II SA/Go 184/19, LEX nr 2675527).

Autorka jest radcą prawnym

Podstawa prawna:art. 5, art. 35-36 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 506)