Nowelizowana ustawa obowiązuje już od 2018 r. Choć implementuje unijną dyrektywę w sprawie wykorzystywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości (z 2016 r.), to polskie przepisy nie są zgodne z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości UE z czerwca 2022 r. Wskazano w nim, że choć sama dyrektywa nie narusza oczywiście prawa unijnego, to należy interpretować ją jednak w ten sposób, że „przy braku rzeczywistego i aktualnego lub dającego się przewidzieć zagrożenia terrorystycznego” państwa członkowskie nie mogą wprowadzać obowiązku przekazywania danych o pasażerach lotów wewnętrzunijnych, tj. takich, które zaczynają się i kończą w państwie członkowskim.
Co się zmieni w przetwarzaniu danych pasażerów
W związku z tym proponowana zmiana ogranicza możliwość przetwarzania danych o pasażerach takich lotów tylko do sytuacji wprowadzenia któregoś z czterech stanów alarmowych. Ponadto minister spraw wewnętrznych będzie mógł wskazać niektóre loty wewnątrzunijne, które ze względu np. na miejsce startu lub lądowania stwarzają zagrożenie. Dane o pasażerach tych lotów będą przetwarzane tak, jak w przypadku lotów zewnątrzunijnych – przy czym lista tych połączeń nie będzie znana ani pasażerom, ani liniom lotniczym, tak by osoby tym zainteresowane nie mogły specjalnie uniknąć takich lotów.
Ponadto projekt przewiduje skrócenie czasu przechowywania wspomnianych danych. Obecnie trwa on pięć lat i został uznany przez TSUE za zbyt długi. Po zmianach tylko dane przechowywane trzy lata będą mogły być przetwarzane w celu wykrywania i zwalczania przestępstw, a w przypadku starszych danych – tylko jeśli nie da się ich pozyskać w inny sposób.
Regulacja przewiduje też zwolnienie z odpowiedzialności karno-administracyjnej przewoźników, którzy nie przekazali danych o lotach wewnątrzunijnych. Wprowadzono także zasady ułatwiające nowym przewoźnikom, dopiero zaczynającym działalność na rynku, przyłączenie się do systemu przekazywania wspomnianych informacji.
Nowelizacja zakłada też rezygnację z obowiązku przekazywania informacji na temat rozkładów i programów lotów i wprowadzenie w tym zakresie nowych zasad weryfikacji danych PNR, które będą opierały się w głównej mierze na corocznych planach weryfikacji zatwierdzanych przez komendanta głównego Straży Granicznej albo w uzasadnionych przypadkach będą realizowane na jego polecenie.
