Ustawa wprowadza rozwiązania mające na celu usprawnienie realizacji poszczególnych zadań państwowych, w tym wyczekiwane regulacje dotyczące zasad gospodarowania odpadami. Przyznaje wojewodom szerokie uprawnienia do zarządzania gospodarką odpadami na terenie województwa – zarówno w odniesieniu do odpadów wytwarzanych w bezpośrednim związku ze zwalczaniem wirusa, jak i w zakresie pozostałych odpadów. Na wypadek braku możliwości przetworzenia tych odpadów w uprawnionych instalacjach wojewoda będzie mógł zadecydować o awaryjnym unieszkodliwieniu odpadów medycznych wytwarzanych w związku ze zwalczaniem Covid-19 w instalacjach nieposiadających stosownych decyzji administracyjnych. Czasowemu ograniczeniu lub zawieszeniu mogą też ulec zasady selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Ponadto wydłuży się dopuszczalny okres prowadzenia papierowej ewidencji odpadów – co w kontekście dotychczasowych problemów z wdrażaniem systemu BDO wydaje się być uzasadnione.
Polecenia wojewody
Wojewoda może wydawać polecenia dotyczące unieszkodliwiania odpadów wytwarzanych w związku z przeciwdziałaniem Covid-19 z częściowym wyłączeniem przepisów ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (DzU 2019 poz. 701 ze zm., dalej: UO) – w zakresie warunków transportu, zbierania i unieszkodliwiania odpadów, oraz ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (DzU z 2019 r. poz. 1396 ze zm.) – w zakresie warunków korzystania ze środowiska.
Polecenie wojewody ma formę decyzji administracyjnej i powinno określać:
- podmiot zobowiązany do gospodarowania odpadami (przy czym wydanie polecenia jest możliwe jedynie w odniesieniu do podmiotów posiadających stosowne możliwości techniczne i organizacyjne do jego realizacji),
- miejsce, metodę oraz warunki unieszkodliwiania odpadów (w tym transportowania i magazynowania przed ich przetworzeniem),
- obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów (za pośrednictwem systemu BDO lub w formie papierowej, przy czym dokumenty ewidencyjne sporządzane w formie papierowej powinny być przekazywane właściwemu wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska w terminie 14 dni od unieszkodliwienia odpadów),
- okres obowiązywania polecenia.
Ze względu na ryzyko występowania wirusa w poszczególnych kategoriach odpadów wytwarzanych w ramach zwalczania Covid-19 ustawa rozróżnia odpady medyczne o właściwościach zakaźnych oraz pozostałe odpady. Dopuszczalną metodą unieszkodliwiania odpadów medycznych będzie ich termiczne przekształcanie (m.in. spalanie w temperaturze nie niższej niż 8500C).
W przypadku odpadów innych niż medyczne wojewoda może zadecydować o przekazywaniu zmieszanych odpadów komunalnych do instalacji komunalnych niezapewniających mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów zgodnie z art. 35 ust. 6 pkt 1 UO, a także zezwolić na składowanie lub termiczne przekształcanie odpadów komunalnych bez wstępnych procesów przetwarzania (takich jak wysegregowanie odpadów do odzysku czy zmniejszenie masy odpadów przed składowaniem).
Polecenia nie wymagają uzasadnienia i podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Nadzór nad ich realizacją będą sprawować właściwi wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska.
Zawieszenie zbiórki
Ustawa przyznaje wojewodzie uprawnienie do wydania zarządzenia w przedmiocie czasowej zmiany lub czasowego wyłączenia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Zarządzenie może dotyczyć obszaru całego województwa lub jego części. Może ono określać mniejszą niż przewidziana prawem liczbę frakcji segregowanych odpadów albo w całości znosić obowiązek selektywnego zbierania odpadów.
Wydłużenie terminów
Ustawa przewiduje także obligatoryjne zawieszenie trwających postępowań administracyjnych dotyczących instalacji do termicznego przekształcania odpadów komunalnych, które nie zostaną oddane do eksploatacji przed dniem wejścia w życie ustawy. Ponadto odłożone w czasie zostało wydanie rozporządzenia w sprawie listy instalacji do termicznego przekształcania odpadów komunalnych na podstawie art. 35b ust. 4 UO. Nowy termin przyjęcia przepisów wykonawczych to 31 grudnia 2020 r. Ustawa wydłuża także dopuszczalny okres prowadzenia ewidencji odpadów w formie papierowej z 31 lipca 2020 r. do 31 grudnia 2020 r.
Zdaniem autorów
Daniel Chojnacki, radca prawny, Counsel w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka
Ranja Łuszczek, prawnik, Associate w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka
Ustawa nie przewiduje mechanizmów prawnych służących kompleksowej reorganizacji pracy podmiotów działających w sektorze gospodarki odpadami. Największym problemem wydaje się kwestia postępowania z odpadami wytwarzanymi przez osoby objęte kwarantanną epidemiologiczną. Identyfikacja osób zakażonych wirusem, które nie zostały pozytywnie zdiagnozowane, jest niemożliwa. Przedłużający się stan zagrożenia epidemiologicznego uzasadnia zaś postępowanie ze szczególnym zachowaniem zasad ostrożności i prewencji, co – w naszej opinii – powinno stanowić o konieczności kwalifikacji takich odpadów do kategorii odpadów medycznych przeznaczonych do utylizacji.
