Destrukcja, która ratuje wzrok

Laser to skrót, który zawiera w sobie definicję: Light Amplification by Stimulated Emissin of Radiation, czyli wzmocnienie światła przez wymuszoną emisję promieniowania.

Publikacja: 29.09.2020 18:09

Rozwój okulistyki rozpoczął się w latach 60. minionego stulecia

Rozwój okulistyki rozpoczął się w latach 60. minionego stulecia

Foto: shutterstock

Historia zastosowania laserów w okulistyce ma nieszczególnie długą historię. Tak samo zresztą jak sama okulistyka. Choć o chorobach oczu wspominał jeszcze w XVI wieku niemiecki lekarz Georg Bartisch, a pierwszą chirurgiczną korekcję zeza przeprowadzono w 1738 r., to formalne kursy okulistyki odbywały się na Uniwersytecie w Getyndze dopiero od 1803 r. Znano już wtedy jaskrę opisaną w 1750 r., ślepotę nocną opisaną w 1767 r. czy astygmatyzm opisany w 1801 r.

Za Getyngą poszedł Londyn, otwierając u siebie w 1805 r. klinikę okulistyczną London Eye Infirmary. Niespełna pół wieku później, w 1851 r., niemiecki lekarz Hermann von Helmholz skonstruował pierwszy oftalmoskop – wziernik umożliwiający badanie dna oka. W 1864 r. okulistyce przysłużył się z kolei Holender Frans Cornelis Donders, któremu zawdzięczamy system dopasowywania rodzaju okularów do konkretnego problemu ze wzrokiem. XIX wiek dał więc pacjentom cierpiącym na choroby oczu nadzieję, ale dopiero XX stulecie mogło w pełni te nadzieje spełnić.

Osiągnięcia Polaków

Bardzo ważny przełom przyniósł rok 1944, gdy w Nowym Jorku utworzono bank oczu. Dzięki temu tkanki rogówki do przeszczepów stały się bardziej dostępne. Kolejny krok milowy to lata 50. i 60., gdy zaczęto przeprowadzać pierwsze próby wykorzystania laserów w okulistyce. Sam termin „laser" ukuł w 1959 r. Gordon Gould, amerykański fizyk, któremu – obok amerykańskiego inżyniera Theodore'a Harolda Maimana – często przypisuje się wynalezienie lasera. To właśnie Gould podczas czerwcowej konferencji naukowej The Ann Arbor Conference on Optical Pumping na Uniwersytecie Michigan w 1959 r. upublicznił termin LASER w artykule „The LASER, Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation", w którym opisał też podstawowe elementy budowy urządzenia.

Gould faktycznie nad zbudowaniem pierwszego działającego lasera pracował, ale techniczne i organizacyjne trudności sprawiły, że wyścig ten finalnie wygrał właśnie Maiman, uruchamiając urządzenie 16 maja 1960 r. Oficjalnie poinformowano o tym prawie dwa miesiące później, 7 lipca, na specjalnie zorganizowanej w tym celu na Manhattanie konferencji prasowej, w której obok Maimana uczestniczył też jego pracodawca – Hughes Aircraft Company.

Po USA przyszła kolej na Europę, w której Polska była jednym z pierwszych krajów, który podjął się prób stworzenia własnego lasera. Prace nad laserem prowadzili naukowcy z Katedry Podstawy Radiotechniki Wojskowej Akademii Technicznej pod kierunkiem profesora doktora inżyniera Zbigniewa Puzewicza, o którym lata później profesorowie Janusz Groszkowski i Bohdan Paszkowski napiszą: „ze względu na znaczące oddziaływanie osiągnięć na kształtowanie i rozwój ogółu pracowników nauki w kraju prof. Zbigniew Puzewicz jest twórcą szkoły w zakresie nauki i techniki laserowej wraz z jej szerokimi aplikacjami w wielu dziedzinach".

To właśnie zespół Puzewicza uruchomił pierwszy w Polsce laser na ciele stałym – laser rubinowy. Naukowcy dokonali tego 7 listopada 1963 r. Następnie, wykorzystując laser rubinowy, stworzyli kolejną innowację – pierwszy w Europie koagulator laserowy mogący być wykorzystany w mikrochirurgii okulistycznej. To właśnie to ostatnie urządzenie – opatentowane zresztą przez Polaków – niespełna dwa lata później pomogło lekarzom przeprowadzić – znów po raz pierwszy w Europie – operację przyklejenia odklejonej siatkówki w oku pacjenta.

W ciągu dziesięciu lat, od 1965 do 1975 r., polscy naukowcy stworzyli siedem typów koagulatorów okulistycznych. Dzięki nim w samej tylko Klinice Chorób Oczu Akademii Medycznej w Warszawie do 1978 r. zoperowano 6 tys. pacjentów.

Laser leczy przez zniszczenie

Od lat 80. minionego stulecia lasery stosowane są w okulistyce powszechnie. To, jaki rodzaj urządzenia i zabiegu zostanie wykonany u konkretnego pacjenta, zależy od tego, która część oka ma być poddana leczeniu. Lasery są skuteczne m.in. w leczeniu jaskry, zaćmy czy schorzeń siatkówki, mogą uratować wzrok wcześniakom ze zdiagnozowaną retinopatią, z ich pomocą można też zlikwidować wady krótkowzroczności, dalekowzroczności i astygmatyzmu.

Lasery działają szybko, praktycznie bezinwazyjnie, bo do znieczulenia oka najczęściej wystarczają specjalne krople. Na przykład laserowa korekcja wady wzroku przeprowadzana jest w trybie ambulatoryjnym, a cały zabieg trwa zaledwie kilkanaście minut i nie niesie ze sobą praktycznie żadnych skutków ubocznych. Po dwóch–trzech godzinach w szpitalu, na które składają się przygotowanie do zabiegu i obserwacja po jego przeprowadzeniu, można wrócić do domu, a kilka dni później do pracy.

Historia zastosowania laserów w okulistyce ma nieszczególnie długą historię. Tak samo zresztą jak sama okulistyka. Choć o chorobach oczu wspominał jeszcze w XVI wieku niemiecki lekarz Georg Bartisch, a pierwszą chirurgiczną korekcję zeza przeprowadzono w 1738 r., to formalne kursy okulistyki odbywały się na Uniwersytecie w Getyndze dopiero od 1803 r. Znano już wtedy jaskrę opisaną w 1750 r., ślepotę nocną opisaną w 1767 r. czy astygmatyzm opisany w 1801 r.

Za Getyngą poszedł Londyn, otwierając u siebie w 1805 r. klinikę okulistyczną London Eye Infirmary. Niespełna pół wieku później, w 1851 r., niemiecki lekarz Hermann von Helmholz skonstruował pierwszy oftalmoskop – wziernik umożliwiający badanie dna oka. W 1864 r. okulistyce przysłużył się z kolei Holender Frans Cornelis Donders, któremu zawdzięczamy system dopasowywania rodzaju okularów do konkretnego problemu ze wzrokiem. XIX wiek dał więc pacjentom cierpiącym na choroby oczu nadzieję, ale dopiero XX stulecie mogło w pełni te nadzieje spełnić.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Wydarzenia
RZECZo...: powiedzieli nam
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Wydarzenia
Nie mogłem uwierzyć w to, co widzę
Wydarzenia
Polscy eksporterzy podbijają kolejne rynki. Przedsiębiorco, skorzystaj ze wsparcia w ekspansji zagranicznej!
Materiał Promocyjny
Jakie możliwości rozwoju ma Twój biznes za granicą? Poznaj krajowe programy, które wspierają rodzime marki
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Wydarzenia
Żurek, bigos, gęś czy kaczka – w lokalach w całym kraju rusza Tydzień Kuchni Polskiej