Izba zbadała, jak wygląda kontrola aparatu skarbowego nad takimi firmami (objęła Ministerstwo Finansów, pięć z 16 urzędów kontroli skarbowej, pięć z 20 urzędów skarbowych w pięciu województwach i Rządowe Centrum Legislacji).
NIK wytyka, że kontroli w firmach z udziałem kapitału zagranicznego jest jak na lekarstwo: np. w badanych przez Izbę urzędach kontroli skarbowej „stanowiły 26,9 proc. wszystkich postępowań dotyczących CIT". Tymczasem takie kontrole warto robić, bo często ujawniają nieprawidłowości podatkowe: znaleziono je w trzech czwartych skontrolowanych przez urzędy firm, a uszczuplenia podatkowe sięgały tu aż 1,3 mld zł! (NIK badała działania części urzędów).
Efektywne były także kontrole CIT nastawione na badanie tzw. cen transferowych (pomagają wykazywać niższe od faktycznych dochody w kraju o wyższych podatkach, stosują je np. międzynarodowe korporacje). Od 2012 r. do połowy 2014 r. urzędy skarbowe przeprowadziły 204 kontrole CIT, badając kwestię cen transferowych. Uszczuplenia wykryły w 140 przypadkach – podaje raport.
O faktycznej skali transferowania zysków, by ominąć fiskusa, przez firmy działające w Polsce trudno mówić – brak takich danych. Szacunki mówią o 80 mld zł w zeszłym roku. Z kolei NIK podaje, że w Czechach w 2011 r. szacowano te straty na ok. 8,5 mld zł. Izba wytyka, że brak nawet analiz pozwalających określić skalę przenoszenia zysków za granicę.
W 2014 r. prace nad uszczelnieniem systemu podatkowego przyspieszyły. Od stycznia 2015 r. działa ustawa o tzw. rajach podatkowych (dotyczy opodatkowania dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej przez polskich podatników). Skandal ze spóźnieniem jej ogłoszenia ujawniła „Rzeczpospolita". (NIK wskazuje, że winę za poślizg ponosi Rządowe Centrum Legislacji).
Resort finansów twierdzi, że efekty wprowadzenia tej ustawy dla budżetu nie są jeszcze znane. – Poznamy je za rok, po rozliczeniu podatkowym za 2015 r., ale wielkich wpływów do budżetu bym się nie spodziewał – mówi Robert Krasnodębski, radca prawny, partner w kancelarii Weil, Gotshal & Manges. Podkreśla, że lista wyłączeń z podatków jest obszerna.
