Nowe przepisy, które wejdą w życie w drugiej połowie października pozwolą wszystkim, którzy otrzymali wraz ze spadkiem dług i nie złożyli oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, ograniczyć dziedziczenie długów do wartości otrzymanego majątku.

- Do tej pory był to głównie przywilej dzieci. Biorąc pod uwagę rosnące zadłużenie Polaków, a wraz z nim większe prawdopodobieństwo przejęcia długów zamiast majątku - zmiana była jak najbardziej pożądana - twierdzą eksperci BIG InfoMonitor.

W Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor nie brakuje niefortunnych spadkobierców, spośród których najmłodszy ma 11 lat.

Uwaga, pułapka

- Wielu osobom zdarzyło się pomarzyć o spadku, który rozwiąże wszelkie problemy, np. kamienicy w centrum miasta czy willi z ogrodem. Jednak niejednokrotnie, oprócz dobrodziejstw, dziedziczy się niebotyczne długi, które przekraczają wartość otrzymanej fortuny - mówi Michał Chmiel, ekspert BIG InfoMonitor.

Zagadkę, co kryje się w spadku, rokrocznie musi rozstrzygnąć część z około 160 tys. Polaków. Tyle bowiem razy sądy powszechne stwierdzają nabycie spadku - wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości.

Obecnie szanse na uniknięcie przejęcia samych długów, bez zwracania się o to do sądu lub notariusza, mają wyłącznie osoby nie posiadające pełnej zdolności do czynności prawnych (np. dziecko), osoby prawne oraz osoby, co do których istnieje podstawa do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia. Dziedziczą one z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Dzięki temu odpowiedzialność za długi spadkodawcy mają ograniczoną do wartości przyjętego spadku.

W pozostałych przypadkach niezłożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku jest jednoznaczne z jego prostym przyjęciem. Dla spadkobiercy oznacza to pełną odpowiedzialność za pozostawione przez zmarłego długi.

Długi po śmierci

- Zmiana, która wpisze się wkrótce w Kodeks cywilny sprawi, że spadkobierca, który w ustawowym terminie nie złoży oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, również będzie odpowiadał za te zobowiązania wyłącznie do wysokości przejętego majątku, czyli z tzw. dobrodziejstwem inwentarza - przypomina Michał Chmiel. - Trzeba tu jednak wziąć pod uwagę wyłączenia wierzycieli pożyczających pod zastaw nieruchomości.

Bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego, instytucja, która pożyczyła pieniądze spadkodawcy zabezpieczając się np. na mieszkaniu czy działce, po jego śmierci może dochodzić swoich należności wynikających z obciążonej hipoteki.

Wszystko na kredyt

Z danych BIG InfoMonitor wynika, że prawdopodobieństwo otrzymania po zmarłym długów zamiast majątku rośnie z każdym rokiem. Polacy coraz chętniej zadłużają się bowiem w bankach i firmach pożyczkowych.

Tylko w instytucjach bankowych gospodarstwa domowe miały do spłacenia na koniec maja tego roku prawie 536 mld zł, podczas gdy wiosną cztery lata temu było to 61 mld zł mniej. Do tego dochodzą pożyczki w firmach pozabankowych, jak szacuje Związek Firm Pożyczkowych, w tym roku będzie to ok. 5 mld zł. Jednocześnie z danych Biura Informacji Kredytowej wynika, że wśród klientów banków posiadających zaległe zobowiązanie kredytowe powyżej 200 zł na co najmniej 60 dni, 28 proc. to osoby, które mają więcej niż 60 lat.

Nie dość, że można odziedziczyć kredyt, to na dodatek już z odsetkami za zwłokę. Zresztą nie tylko kredyty wchodzą w skład otrzymanego spadku. Mogą to być również zaległe opłaty za mieszkanie - czynsz, prąd, gaz, wodę, telewizję i telefon. Należy też pamiętać, że długi z tych tytułów narastają, co miesiąc pojawiają się kolejne rachunki. Dobrze więc zaraz po śmierci spadkodawcy szybko uregulować wszelkie bieżące płatności.

- Do Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor notorycznie wpisywane są osoby zalegające z tytułu nieopłaconych rachunków za telefon, telewizję, czynsz oraz media. Dokonane przez wierzycieli wpisy mogą również dotyczyć osób, które odziedziczyły zadłużony spadek a wraz z nim wszystko to, co może przyczynić się do umieszczenia spadkobiercy w rejestrze dłużników - zaznacza Michał Chmiel.

Dodaje, że w bazie znajdują się również osoby nieletnie. Wśród nich 17-letni rekordzista z długiem o wartości przekraczającej 34 tys. złotych. Najmłodsza osoba wpisana do rejestru dłużników BIG InfoMonitor ma 11 lat.