VAT nie ma, bo gmina tylko oddaje mienie

Zwrot wywłaszczonej działki spadkobiercom właściciela w zamian za zwaloryzowane odszkodowanie nie jest dostawą towaru.

Publikacja: 29.10.2021 07:11

VAT nie ma, bo gmina tylko oddaje mienie

Foto: Adobe Stock

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok ważny dla samorządów, zwłaszcza dużych miast, które nierzadko mierzą się z problemem zwrotu wywłaszczonych przed laty nieruchomości. Sąd nie zgodził się, że w takim przypadku fiskusowi należy się VAT.

Zaniechane plany

Sprawa dotyczyła Radomia, a jego wniosek o interpretację – skutków zwrotu części nieruchomości. Chodziło o działkę wywłaszczoną za odszkodowaniem pod koniec lat 80. pod budowę osiedla mieszkaniowego. Inwestycja ostatecznie nie powstała i działka – po skomunalizowaniu – pozostawała w zasobach miasta.

Po latach upomnieli się o nią spadkobiercy. Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami skorzystali z roszczenia o jej zwrot, ponieważ grunty nie zostały w stosownym czasie zagospodarowane zgodnie z celem wywłaszczenia.

Starosta orzekł o zwrocie części działki. W tej sytuacji spadkobiercy mogli ją odzyskać, zwracając zwaloryzowane odszkodowanie.

Miasto wyjaśniło, że zwracana działka stanowi teren usług komercyjnych. Starosta ustalił zwaloryzowane odszkodowanie, ale bez VAT. Samorządowcy chcieli więc potwierdzenia, że operacja związana ze zwrotem wywłaszczonej przed laty działki pozostaje poza VAT i nie podlega opodatkowaniu według stawki 23 proc.

Fiskus uznał jednak, że zwrot działki to dostawa z 23-proc. podatkiem. A to dlatego, że dopatrzył się bezpośredniego związku między dostawą, tj. oddaniem nieruchomości, a wynagrodzeniem w postaci zwróconego odszkodowania. Jego zdaniem nie ma zaś podstaw do objęcia jej zwolnieniem.

Miasto zaskarżyło interpretację i wygrało. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie miał cienia wątpliwości, że restytucja prawa własności go nie kreuje. Przywraca tylko wcześniejsze stosunki. Związanego z tym zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania nie należy utożsamiać z odpłatnością za dostawę. W konsekwencji zdaniem WSA czynności zwrotu nieruchomości oraz zwaloryzowanego odszkodowania pozostają poza VAT. Dotyczą bowiem bezpośrednio zdarzeń z 1987 r. i lat następnych, które siłą rzeczy nie podlegały opodatkowaniu VAT.

Podatku nie będzie

Tak samo uznał NSA. Zwracając uwagę na specyfikę sprawy, zgodził się, że nie doszło w niej do opodatkowanej dostawy.

Jak zauważyła sędzia NSA Danuta Oleś, w spornym przypadku zwrot wywłaszczonej nieruchomości następował w trybie administracyjnym. Nie można więc mówić o przeniesieniu własności na zasadach ogólnych, ale jedynie o jego restytucji. Zwrot wywłaszczonej nieruchomości spadkobiercom właściciela w zamian za zwaloryzowane odszkodowanie nie jest dostawą towarów.

Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: I FSK 119/18.

Michał Goj doradca podatkowy, partner w EY

Sam rzut oka na wokandę Naczelnego Sądu Administracyjnego pozwala dostrzec, że coraz częściej samorządy spierają się z fiskusem. I to właśnie zwłaszcza VAT, który bywa utożsamiany z profesjonalnym obrotem gospodarczym, okazuje się dla nich istotnym wyzwaniem. Nierzadko sama analiza przepisu nie daje odpowiedzi na pytanie, jak potraktować specyficzny stan faktyczny na styku prawa publicznego i prywatnego. Doskonale ilustruje to komentowany wyrok. NSA wskazywał w nim właśnie na specyficzny charakter zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, który nie wpisuje się w działanie gminy jako podatnika i w definicję odpłatnej dostawy towarów. Na pewno prawidłowa kwalifikacja tego typu zdarzenia na poziomie gminy nie jest rzeczą łatwą i wymaga znacznej ostrożności. Nie ma też się co łudzić. Liczba sporów dotyczących rozliczeń podatkowych samorządów nie będzie malała.

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok ważny dla samorządów, zwłaszcza dużych miast, które nierzadko mierzą się z problemem zwrotu wywłaszczonych przed laty nieruchomości. Sąd nie zgodził się, że w takim przypadku fiskusowi należy się VAT.

Zaniechane plany

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Posiadaczy starych kominków czeka kara lub wymiana. Terminy zależą od województwa
W sądzie i w urzędzie
Prawo jazdy nie do uratowania, choć kursanci zdali egzamin
Podatki
Od 1 października nie dodzwonimy się do swojego urzędu skarbowego
Prawo dla Ciebie
Prawo na czas powodzi. Kary za odmowę ewakuacji, ale i pomoc państwa
Prawo karne
Powódź 2024. Szaber to kradzież zasługująca na szczególne potępienie