Większa rola samorządów

[b]"Rz":[/b] Rola samorządów lokalnych w rozwoju gospodarczym rośnie, głównie dzięki unijnym programom i dotacjom. Jak będzie w kolejnych latach?

[b] Danuta Hübner:[/b] Rzeczywiście, od kilkunastu lat w Europie rola samorządów lokalnych i regionalnych się zwiększa. Wynika to z ewolucji europejskiej demokracji i rosnących oczekiwań obywateli, że ich sprawami będą się lepiej zajmować ci, którzy są blisko i których łatwiej rozliczać z działań. Ale zwiększająca się rola wynika też z charakteru wyzwań, przed jakimi stajemy, zwłaszcza w gospodarce. W nowym traktacie z Lizbony po raz pierwszy zapisano kolejny szczebel funkcjonowania Unii Europejskiej – samorządy lokalne i regionalne. Oznacza to m.in., że przy tworzeniu nowych przepisów regiony i samorządy lokalne mają udział w konsultacjach, a ocena skutków wejścia w życie nowych przepisów musi je uwzględniać.

[b]W jakich dziedzinach rola samorządów będzie rosła?[/b]

Bez uruchomienia całej aktywności na poziomie lokalnym trudno pokonywać problemy współczesnego świata związane np. z efektywnością energetyczną i rozwojem odnawialnych źródeł energii, ze zmianami demograficznymi wynikającymi ze starzenia się społeczeństwa czy z tworzeniem nowych miejsc pracy. To wszystko wymaga w większości działań o charakterze lokalnym, poniżej poziomu narodowego i rządów centralnych. Jest też ekonomiczne uzasadnienie przekazywania coraz większej liczby zadań samorządom. W inwestycjach publicznych coraz więcej przedsięwzięć realizowanych jest na poziomie lokalnym i regionalnym. Teraz już 67 proc. wszystkich inwestycji publicznych to te, o których decyzje zapadają na poziomie regionu lub lokalnie. To świadczy o tym, że rosną kompetencje władz lokalnych, rośnie też rola i odpowiedzialność tego szczebla wobec obywateli. Myślę, że to tendencja, która w najbliższych latach będzie nam towarzyszyć.

Szczebel lokalny jest też najlepszym miejscem do włączenia partnerów: uniwersytetów, ośrodków badawczych, do współpracy w rozwoju gospodarczym. Rynek międzynarodowy staje się coraz bardziej konkurencyjny i wymaga podjęcia pilnych działań, jeśli chcemy mieć w nim swój znaczący udział.

[b]Tylko czy lokalni urzędnicy są na to przygotowani i mają odpowiednie fundusze? [/b]

Trzeba inwestować w jakość administracji lokalnych. Europejska polityka regionalna od lat bazuje na wieloszczeblowym systemie funkcjonowania Europy. I inwestuje w rozwój lokalnych kadr. Programy europejskie, za jakie odpowiadają regiony, także w Polsce ruszają szybciej i są administrowane sprawniej niż te administrowane centralnie. I biorą pod uwagę w większym stopniu potrzeby lokalne, możliwości rozwojowe, bezpośrednie potrzeby i oczekiwania konsumentów. Wzrost gospodarczy Europy i Polski zależy więc w dużym stopniu od roli samorządów i od tego, w jakim stopniu zostaną włączone w realizację strategii Europa 2020.

[b]W unijne programy polskie samorządy angażują się chętnie, ale nie zawsze mają pieniądze na wkład własny. Coraz częściej balansuje się na granicy maksymalnego dopuszczanego zadłużenia, czyli 60 proc. dochodów.[/b]

Rozmawiam na ten temat z samorządami, między innymi z marszałkami województw. I zastanawiamy się nad możliwymi zmianami, także w prawie polskim.

[b]Poza rozluźnieniem limitów zadłużenia samorządy mówią np. o zwrocie VAT od realizowanych przez nie inwestycji, przede wszystkim w infrastrukturę.[/b]

Kluczowa powinna być chyba zdolność do obsługi zadłużenia, bo niektóre samorządy ze względu na sytuację budżetową mogą być zadłużone bardziej, niż wynika to z obecnego wskaźnika. W innych granica 60 proc. powinna być utrzymana. Potrzebna jest dyskusja nad tym, jak uwolnić więcej środków na inwestycje. Można też inaczej traktować te inwestycje, które służą bezpośrednio wzrostowi gospodarczemu, tworzeniu nowych stanowisk pracy, zwiększeniu wpływów z podatków. A inaczej te, które nie tworzą wzrostu bezpośrednio, lecz służą raczej konsumentom. To na pewno temat, któremu powinniśmy się przyjrzeć.

[b]W tym roku czekają nas wybory samorządowe. To też ma niebagatelny wpływ na wydatki, choć nieraz pojawiają się wątpliwości, czy są one uzasadnione. Budowane są np. duże obiekty sportowe, które potem będzie bardzo trudno utrzymać.[/b]

Właśnie po to mamy wybory, by rozliczać lokalnych polityków. Patologie, takie jak nadmierne upolitycznienie decyzji inwestycyjnych, powinny być rozliczane przez wyborców. Wydaje mi się, że na poziomie lokalnym są oni bardzo świadomi i w następnych wyborach mogą podjąć inną decyzję.

[i]rozmawiała Aleksandra Kurowska podczas VI Forum Samorządowego w Szczecinie[/i]

[ramka]Profesor Danuta Hübner od lipca 2009 r. jest europosłanką z listy PO i przewodniczącą Komisji Rozwoju Regionalnego w Parlamencie Europejskim. Wcześniej przez pięć lat była unijną komisarz ds. rozwoju regionalnego (była pierwszym polskim komisarzem w Komisji Europejskiej). Tematyką europejską zajmuje się od lat 90. [/ramka]

[i]Oficjalna strona forum

Międzynarodowe Forum Samorządowe, 8-9 kwietnia 2010, Szczecin.