Na tropie opuszczonych nieruchomości

Moda na eksplorowanie opuszczonych nieruchomości – tzw. urbex – rozprzestrzenia się w Polsce w lawinowym tempie. Zjawisko do tej pory znane nielicznym zapaleńcom od trzech lat przybiera na sile i znaczeniu.

Pasjonaci miejskiej eksploracji (ang. urban exploration) potrafią wycierpieć wiele, przejechać setki kilometrów, a nawet narazić się na konflikt z prawem, aby w zapomnianym przez świat miejscu odbywać niecodzienne podróże. Wyposażeni w latarki, rękawice, czasem hełmy i maski zapuszczają się w głąb nieużywanych budynków. Dokumentują wszystko, co zobaczą. Zwykle za pomocą zdjęć, coraz częściej filmów.

– Przygodę z urbexem zaczęliśmy pięć lat temu, kiedy eksploracja miejska była o wiele mniej popularna niż teraz. Chyba każdy jako dziecko wchodził do opuszczonych miejsc i miał z tego frajdę – mówią twórcy Urbex History, popularnego kanału na YouTubie.

Podróże z dreszczykiem

Trzej przyjaciele tworzący serię półprofesjonalnych filmików o miejskiej eksploracji byli już m.in. na Ukrainie, w Czarnobylu, w Japonii i bardzo wielu miejscach w Polsce.

Hitem wśród osób zainteresowanych urbexem okazała się sfilmowana – również z drona – wyprawa zespołu Urbex History do wyludnionej polskiej wsi Żukowice. Jak mówią eksploratorzy, jest to „mały, polski Czarnobyl". Ta budząca grozę nazwa ma być zachętą do podróży.

W niemal bezludnej wsi, położonej niedaleko Głogowa (woj. lubuskie), mieszkało kiedyś 1500 osób. Dziś zostało zaledwie sześć rodzin. Większość nieruchomości stoi niezamieszkana.

Wieś zaczęła pustoszeć, kiedy obok wybudowano Hutę Miedzi Głogów. Okazało się, że zanieczyszcza ona środowisko. Wokół wsi powstała specjalna strefa ochronna przed skażeniem radioaktywnym. Mieszkańców Żukowic z czasem przesiedlono do miasta. Domy z dnia na dzień straciły właścicieli. Dziś stanowią atrakcję dla amatorów urbexu, którzy chwalą sobie atmosferę miejsca.

– Od trzech lat zaczęliśmy regularnie podróżować po opuszczonych obiektach. Zauważyliśmy, że takie miejscówki za granicą są zwykle w lepszej kondycji niż budynki w Polsce, choć nie jest to regułą – oceniają twórcy Urbex History. – Najlepiej zachowanym miejscem była skażona strefa w Fukushimie. Do dziś japońskie domy wyglądają tam tak, jakby zostały opuszczone wczoraj. Rzeczy stoją tam, gdzie stały. Wrażenie jest mocne – wspominają.

Relacje fanów urbexu w Polsce pokazują najczęściej miejsca dawno opuszczone przez właścicieli, wczasowiczów, pacjentów itp. Triumfy święcą m.in. willa należąca rzekomo kiedyś do Andrzeja Wajdy, opuszczona plantacja marihuany ukryta w budynkach pralni czy pałacu Heinricha Himmlera, w którym trzymał on dokumenty na temat okultyzmu. Po wojnie był tam polski sierociniec. Dziś to ruina, którą lubią odwiedzać fani urban exploration.

Upadek obyczajów

– Interesujemy się fotografowaniem opuszczonych nieruchomości. W tego typu miejscach szukamy wrażeń estetycznych, doceniamy ich piękno – mówi Marek Pawlicki, eksplorator miejski z wrocławskiej grupy Aviator Urbex.

– Kiedy zaczynaliśmy siedem lat temu, zwiedzaliśmy głównie opuszczone budynki w okolicy Wrocławia. Interesowały nas przede wszystkim dawne ośrodki wypoczynkowe, szpitale, pałace, fabryki. Takich miejsc jest na południu Polski sporo. Dokładne lokalizacje znane były wtedy tylko gronu wtajemniczonych – wspomina Pawlicki.

Dziś na fali rosnącej popularności urbexu, rozpropagowanego przez filmiki na YouTubie, takie miejsca są demaskowane. – Lokalizacja opuszczonej rezydencji czy ośrodka letniskowego staje się powszechnie znana. Adres zwabia eksploratorów, ale także wandali, czasem złodziei, którzy niszczą i rozkradają – relacjonuje Pawlicki.

Prawdziwym fascynatom eksploracji nigdy nie przejdzie przez myśl, aby coś zniszczyć lub zabrać. Podobają im się stare obiekty, które zachowane są w możliwie dobrym stanie.

Jeszcze przed rokiem 2016 takim miejscem był opuszczony kompleks hotelowy we wsi Miałkówek nad Jeziorem Lucieńskim, w malowniczym Gostynińsko-Włocławskim Parku Krajobrazowym.

Trzy okrągłe budynki hotelowe, wybudowane w latach 70. zbliżone w architektonicznej formie do warszawskiej Rotundy, awangardowe i modernistyczne, stanowiły w PRL centrum życia turystycznego regionu. Bywali tu letnicy z Warszawy, Łodzi, Płocka.

– Jako sołtys ubolewam nad obecnym stanem zdewastowanych okrąglaków. Wielu mieszkańców pamięta lata świetności ośrodka, część z nich pracowała w tym pięknym hotelu – mówi Monika Sadowska-Kaniera, sołtys wsi Miałkówek.

Czekając na inwestora

W Miałkówku dobrze widać, że popularny urbex przyniósł wiele złego. Wizyta w opuszczonym hotelu jeszcze pięć lat temu mogła być ciekawym doświadczeniem. Na zdjęciach relacjonujących ówczesne wyprawy widać dobrze zachowane wnętrza: szyby w oknach, pokoje z meblami, drewniane drzwi. W pomieszczeniach można było znaleźć brudne szklanki, karteczki z zapisanymi wiadomościami wymienianymi między letnikami czy menu baru hotelowego leżące na podłodze. Wszystko sprawiało dziwne wrażenie, jakby życie wyparowało stąd chwilę temu.

Lecz kto przybędzie do tego miejsca dzisiaj, zobaczy inną przestrzeń. Szyby w oknach wybite, tapety doszczętnie zdarte ze ścian. Pod nogami wala się gruz. Zapach w gorące dni jest nieprzyjemny.

Dewastacja obiektu dokonała się w ostatnich trzech latach. W nocy podjeżdżały tutaj podobno ciężarówki wywożące meble. Powodem wzmożonego zainteresowania hotelem była internetowa sława.

W 2016 roku ogromna działka z okrąglakami została przejęta przez gminę Gostynin z powodu długów właściciela.

– Marzymy o inwestorze, który przywróci budynkom dawną świetność, zadba o elegancję i standard. Chcielibyśmy, aby wykorzystał okrągłe budynki na cele turystyczne – mówi Paweł Goliszek, wicewójt gminy Gostynin.

Aby lepiej promować okrąglaki, radny Paweł Pilihowicz, rdzenny mieszkaniec, nagrał piosenkę, do której teledysk nakręcił w zrujnowanych budynkach, przy gościnnym występie Izabeli Trojanowskiej. Teledysk to tylko jedna z form zachęcania potencjalnego inwestora, którego na razie nie widać.