Kadencja piastującego ten urząd od 10 lat Marka Michalaka upłynęła w lipcu. Dotąd jednak nie zwolnił stanowiska. W wywiadzie udzielonym „Rzeczpospolitej" żartował, że w Polsce łatwiej obsadzić Trybunał Konstytucyjny niż urząd rzecznika praw dziecka.
Obecnie wybrany Mikołaj Pawlak jest prawnikiem prawa kanonicznego, w latach 2005-2016 r. pełnił funkcję adwokata przy sądach kościelnych w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Od 2006 r. jest członkiem Izby Adwokackiej w Łodzi; od listopada 2011 r. prowadził indywidualną praktykę adwokacką w Łodzi oraz w Aleksandrowie Łódzkim.
Od czerwca 2016 r. pełni funkcję Dyrektora Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości. Jak donosił tygodnik Polityka, Pawlak brał udział w pracach nad nową ustawą o nieletnich, w której zaproponowano obniżenie o 3 lata, do wieku 10 lat, granicy, za którą dziecko będzie mogło odpowiadać za popełnienie „czynu karalnego."
Podczas przesłuchania w komisjach sejmowych Pawlak zapowiadał, że chce przede wszystkim walczyć z plagą samobójstw wśród najmłodszych oraz z pornografią.
Opozycja zarzucała mu związek z arcybiskupem Andrzejem Dzięgą, znanym przeciwnikiem zapłodnienia metodą In vitro. Podczas jednego z kazań mówił, że są to dzieci, które "czekają w lodowatym zimnie". Arcybiskup był promotorem pracy magisterskiej Mikołaja Pawlaka.
