Spółka cywilna - jak wspólnicy odpowiadają za dług w ZUS

Rz: Czy wspólnicy odpowiadają za dług w ZUS, który obejmuje zarówno nieopłacone składki za zatrudnione osoby, jak i za samych wspólników?

Andrzej Radzisław: Każdy ze wspólników spółki cywilnej jest przez ZUS traktowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Co do zasady, każdy ze wspólników powinien się samodzielnie zgłosić do ubezpieczeń i sam za siebie opłacać należne składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, ewentualnie Fundusz Pracy. Natomiast spółka cywilna jest przez ZUS traktowana jako odrębny płatnik, który powinien zgłosić do ubezpieczeń zatrudnionych pracowników oraz zleceniobiorców.

Oznacza to, że każdy ze wspólników odpowiada za składki nieopłacone za siebie oraz za składki, które powinna uregulować za zgłoszonych ubezpieczonych spółka. Natomiast wspólnik nie powinien odpowiadać za nieopłacone składki swojego wspólnika.

Problemem jest jednak to, że przez pewien czas ZUS dopuszczał możliwość opłacania przez spółkę składek za wspólników. Wtedy wspólnicy nie byli zgłaszani jako odrębni płatnicy – płatnikiem zarówno za wspólników jak i pracowników, zleceniobiorców była spółka. Jeśli składki nie były opłacane, ZUS uznawał, że za nieopłacone składki spółki odpowiadają wspólnicy, bo jest to zobowiązanie spółki.

Czy w umowie spółki cywilnej strony mogą się umówić na inny zakres odpowiedzialności, np. proporcjonalnej do posiadanych w niej udziałów?

Taki zapis może zostać wprowadzony, jednak w relacjach z ZUS-em nie ma on żadnego znaczenia. Do należności z tytułu składek zastosowanie mają niektóre przepisy ustawy Ordynacja podatkowej, o czym mówi art. 31 ustawy systemowej. W tym przepisie mamy odesłanie do art. 115 ordynacji podatkowej, który reguluje odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Wspólnik spółki cywilnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami za zaległości spółki. Odpowiedzialność wspólnika spółki cywilnej jest odpowiedzialnością solidarną. Odpowiedzialność z tytułu nieopłaconych składek, w trybie art. 115 Ordynacji podatkowej, nie jest ograniczona do wysokości udziałów w spółce.

Czy ZUS może ściągać dług tylko od jednego wspólnika – tego, od którego jest mu ten dług ściągnąć najłatwiej? Czy ten wspólnik może się jakoś przed tym bronić?

Odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej oraz spółek osobowych za zaległości z tytułu składek jest niezależna od wysokości wkładów poszczególnych wspólników.

ZUS, kierując się efektywnością egzekucji, może dokonać wyboru podmiotu, od którego będzie egzekwować należności w razie braku ich dobrowolnej zapłaty. Teoretycznie ZUS może więc dochodzić nawet całości należności tylko od jednego ze wspólników i nie dochodzić tych należności od drugiego wspólnika. Takie działanie nie narusza obowiązujących przepisów.

Jeżeli zatem jeden ze wspólników spłaci połowę zadłużenia, nie oznacza to, że ZUS nie będzie już od niego dochodził pozostałych należności. Wspólnik odpowiada zawsze za całość powstałego długu.