Kiedy policjant powinien wystąpić o pomoc mieszkaniową

Policjantowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych. Lokal taki (o powierzchni uwzględniającej uprawnienia funkcjonariusza w zakresie przysługującej mu powierzchni mieszkaniowej z racji zajmowanego stanowiska służbowego z jednoczesnym uwzględnieniem liczby członków rodziny policjanta) może być przydzielony decyzją administracyjną z zasobów lokalowych będących w dyspozycji Policji.

Jednak jak pokazuje praktyka, potrzeby są w tym zakresie są większe niż zasoby mieszkaniowe Policji i formacja ta często nie jest w stanie wywiązać się z nałożonego na nią obowiązku. W takiej sytuacji policyjna ustawa pragmatyczna pozwala, aby prawo funkcjonariusza do lokalu mieszkalnego było realizowane w formie zastępczej np. poprzez przyznanie mu pomocy finansowej na uzyskanie mieszkania we własnym zakresie.

Posiadanie lokalu

Pomoc taka może być przeznaczona na uzyskanie lokalu w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Tak wynika z art. 94 ust.1 ustawy o Policji (dalej uop). Taka pomoc nie przysługuje jednak wszystkim funkcjonariuszom, a tylko tym, którzy faktyczne nie mają zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych w rozumieniu ustawy o pragmatycznej.

Jest ona, bowiem ściśle związana z prawem do lokalu mieszkalnego. Oznacza to, że policjantowi, który nie otrzymał lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej, przysługuje pomoc finansowa na jego uzyskanie tylko wtedy, gdy spełnia warunki do otrzymania lokalu w drodze decyzji, a z przyczyn obiektywnych (brak mieszkań) nie może go otrzymać.

Brak prawa od lokalu

Art. 95 ust. 1 uop określa przesłanki, które wykluczają możliwość przydzielenia lokalu policjantowi a tym samym skorzystanie przez niego z pomocy finansowej na uzyskanie mieszkania. Zgodnie z tym przepisem lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej nie przydziela się policjantowi:

1) w razie skorzystania z pomocy finansowej, o której mowa w art. 94 uop

2) posiadającemu w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej lokal mieszkalny odpowiadający, co najmniej przysługującej mu powierzchni mieszkalnej albo dom jednorodzinny lub dom mieszkalno-pensjonatowy;

3) którego małżonek posiada lokal mieszkalny lub dom określony w pkt 2;

4) w razie zbycia przez niego lub jego małżonka własnościowego prawa do spółdzielczego lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo dom, o którym mowa w pkt 2, z wyjątkiem przypadków określonych na podstawie art. 96 ust. 3 uop

Ważne są normy zaludnienia

Samo posiadanie lokalu nie musi przesądzać o braku prawa do pomocy finansowej. Jak uznał, bowiem NSA w wyroku z 28 maja 2010 r. (I OSK 1616/09, ONSA i WSA 2011 nr 5, poz. 99, str. 134) funkcjonariusz policji w służbie stałej zachowuje prawo do pomocy finansowej nie tylko w przypadku nieprzydzielenia mu lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej, ale także w sytuacji posiadania lokalu mieszkalnego (bez względu na źródło jego uzyskania), którego powierzchnia mieszkalna jest niezgodna (mniejsza) z przysługującą.

Chodzi tu o normy wynikające z rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 18 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz przydziału i opróżniania tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjantów (patrz podstawa prawna)

Członkami rodziny policjanta są pozostający z nim we wspólnym gospodarstwie domowym: małżonek, dzieci (własne lub małżonka, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej) pozostające na jego utrzymaniu, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 25 lat życia) oraz rodzice policjanta i jego małżonka będący na jego wyłącznym utrzymaniu lub jeżeli ze względu na wiek albo inwalidztwo, albo inne okoliczności są niezdolni do wykonywania zatrudnienia; za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Na wniosek

Pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego nie jest świadczeniem udzielanym z urzędu, lecz na wniosek funkcjonariusza i dopiero po złożeniu wniosku wraz z wymaganą dokumentacją organ może prowadzić postępowanie w sprawie przyznania takiej pomocy. Zatem kwestia czy funkcjonariusz spełnia przesłanki do otrzymania przedmiotowego świadczenia może być rozważna dopiero po zgłoszeniu roszczenia (wyrok NSA z 10 grudnia 2009 r. I OSK 744/090).

NSA uznał też, że brzmienie przepisów art. 94 uop oraz § 3 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 17 października 2001 r. w sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego przez policjantów (patrz podstawa prawna) nie określają żadnych terminów, w których funkcjonariusz Policji musiałby zwrócić się o przyznanie pomocy finansowej, nie normują też kwestii przedawnienia tej pomocy. Z powyższego należy wywieść, że to funkcjonariusz, który podejmuje się budowy domu, decyduje o tym, czy o pomoc finansową zwróci się na początku czy pod koniec procesu inwestycyjnego. Ustawa nie stawia w tym względzie żadnych ograniczeń.

Warto jednak pamiętać, że co do zasady wniosek o przyznanie pomocy powinien zostać złożony przed nabyciem lokalu. Choć jak wynika z uchwały NSA z 29 kwietnia 2009 r.(I OPS 7/08, ONSA i WSA 2009 nr 4, poz.66, str. 84), nabycie przez funkcjonariusza Służby Więziennej domu mieszkalnego przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy finansowej nie wyklucza samo przez się przyznania tej pomocy. Decydujące znaczenie ma tu, bowiem nie data złożenia wniosku a to czy w tej dacie funkcjonariusz występujący o pomoc finansową ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej czy też nie.

Jednorazowo lub w ratach

Wysokość pomocy finansowej jest uzależniona od przysługujących policjantom norm zaludnienia. Zgodnie z § 4 powołanego wcześniej rozporządzenia z 17 października 2001 r. wynosi ona 3377 zł za normę zaludnienia przysługującą policjantowi i każdemu członkowi jego rodziny według uprawnień przysługujących na dzień złożenia wniosku. I jest, co roku waloryzowana o prognozowany w ustawie budżetowej na dany rok średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w zaokrągleniu do pełnych złotych. Podstawę waloryzacji stanowi kwota pomocy finansowej obowiązująca w roku poprzedzającym rok, w którym waloryzacja następuje. Wypłata przyznanej pomocy finansowej może nastąpić jednorazowo lub w ratach, nie później jednak niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia wydania decyzji o przyznaniu tej pomocy.

Przykład

Funkcjonariusz wystąpił o przyznanie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego. Komendant powiatowy Policji mu odmówił. Na kilka dni przed złożeniem wniosku powiatowy inspektor nadzoru budowlanego wydał decyzję o zakończeniu budowy domu jednorodzinnego policjanta i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania. Organ uznał, więc, że potrzeba mieszkaniowa tego funkcjonariusza na dzień złożenia wniosku była zaspokojona. Sąd, do którego sprawa trafiła zaakceptował takie rozstrzygniecie. Uznał, że jeżeli policjant wykorzystując własne zasoby finansowe zaspokoił swoje potrzeby mieszkaniowe, to pomoc finansowa mu nie przysługuje. Brak wykonania prac wykończeniowych budynku, niebędących przeszkodą do jego zamieszkania, co wynikało decyzji PINB, nie ma znaczenia. Pomoc przysługuje, bowiem nie w związku z uzyskaniem domu (lokalu), ale na jego uzyskanie (por. wyrok NSA z 5 lutego 2015 r. I OSK 1298/13).