Aktualizacja: 13.12.2012 00:00 Publikacja: 13.12.2012 00:01
Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki
85 lat temu, 13 grudnia 1927 roku, rozporządzeniem prezydenta RP odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej zmieniono z karmazynu na cynober.
Fragment rozmowy z archiwum "Rzeczpospolitej"
Dlaczego właśnie biel i czerwień?
Alfred Znamierowski, heraldyk i weksylolog:
Sprawa jest bardzo prosta. To odwzorowanie godła Rzeczypospolitej. Biel orła i czerwień tarczy herbowej.
Kiedy po raz pierwszy pojawiło się takie godło?
W 1295 roku. Król Przemysł II umieścił wówczas orła na swojej pieczęci majestatowej i od tego czasu był to herb Królestwa Polskiego. A najstarsze znane przedstawienie barw tego herbu to plakietka herbowa na Szczerbcu pochodząca z początku XIV wieku. Chorągwią polską była jednak przez całe stulecia flaga heraldyczna. Czyli czerwony sztandar z białym orłem.
A kiedy biel i czerwień stały się barwami narodowymi?
W czasie powstania listopadowego. Chodziło o to, by opanować chaos, który się wówczas pojawił. Ludzie na ulicach Warszawy nosili – wzorując się na rewolucyjnej Francji – kokardy narodowe. Problem w tym, że występowały w trzech wersjach. Białe, co symbolizowało barwy Wojska Polskiego, biało-czerwone i biało-czerwono-niebieskie, czyli tzw. republikańskie.
Dobrze, że darowano sobie barwę niebieską. To by wyglądało nie najlepiej...
(śmiech) Też tak sądzę. Całe szczęście w 1831 roku Sejm uchwalił, że kokardę narodową stanowić będą kolory Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Podczas powstania walczono bowiem o wolność całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. A Pogoń, czyli godło Litwy, ma takie same barwy jak Orzeł Biały.
Mówimy o kokardach, a kiedy wprowadzono pierwsze biało-czerwone flagi?
Dopiero w 1916 roku.
Widziałem jednak sztandary narodowe na patriotycznych pocztówkach drukowanych już na przełomie XX i XIX wieku. Z tym, że czerwień była nad bielą.
Pocztówki te drukowane były zapewne we Lwowie albo w innym mieście Galicji. Austria, w odróżnieniu od całej Europy, układa bowiem odwrotnie barwy. W kraju tym na górze umieszcza się kolor tarczy herbowej, a pod spodem kolor godła. Polacy z Galicji przejęli więc ten zwyczaj od zaborcy. W końcu żyli tam przez kilka pokoleń. Do 1916 roku stosowano więc różne warianty sztandarów.
Czyli ostateczny układ barw ustalono jeszcze przed powstaniem państwa.
Stało się to podczas olbrzymiej demonstracji patriotycznej w Warszawie z okazji 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Komitet organizacyjny tej demonstracji przypomniał o uchwale sejmowej z 1831 roku i zalecił uczestnikom, by wzięli ze sobą biało-czerwone flagi. Wtedy dla wszystkich stało się oczywiste, że biel i czerwień będą barwami rodzącego się państwa. Tak też zostało zapisane w ustawie z 1919 roku. Problem w tym, że rysunek, który zamieszczono w ustawie, był czarno-biały. Nie wiedziano więc, jaki powinien być odcień czerwieni. Dopiero w rozporządzeniu prezydenta z roku 1927 określono go jako cynober.
Ten odcień się zmieniał.
Rzeczywiście na początku polską barwą był karmazyn. W średniowieczu karmazyn przysługiwał rycerstwu, a później szlachcie. Taka też była barwa polskiej jazdy. W XVIII wieku husarze mieli karmazynowe kontusze.
A amarant?
Rzeczywiście niektórzy starzy Polacy do dziś twierdzą, że naszą barwą narodową jest amarant. Przeświadczenie to wzięło się z czasów powstania styczniowego, gdy barwę tę umieszczano na sztandarach powstańczych. Powód tego może być zaskakujący. Do ówczesnej Polski barwiony na czerwono materiał przychodził głównie z Francji, a wtedy najbardziej modnym odcieniem czerwieni w Paryżu był właśnie amarant.
Jaki odcień czerwieni obowiązuje dzisiaj?
Tego nie wiadomo. W ustawie jest to bowiem napisane w tak skomplikowany i naukowy sposób, że nikt tego nie jest w stanie rozszyfrować. Na pewno dzisiejsza flaga ma odcień nieco ciemniejszy niż cynober, ale poszczególni producenci stosują nieco inne barwy. Czerwień ma bowiem sporo odcieni. Kupując flagę, trzeba więc po prostu ocenić ją na oko.
Komuniści nie próbowali zmienić flagi? Choćby zabrać biel.
(śmiech) Całe szczęście nie. Choć taka jednokolorowa flaga bardziej by im się podobała. W końcu podczas świąt państwowych obok polskich flag na latarniach wywieszali czerwone. Na całkowitą wymianę się jednak nie odważyli.
Maj 2012
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
85 lat temu, 13 grudnia 1927 roku, rozporządzeniem prezydenta RP odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej zmieniono z karmazynu na cynober.
Fundacja Identitas przyznała nagrodę specjalną byłemu dyrektorowi Muzeum Historii Polski Robertowi Kostrze.
Co planuje Sławomir Mentzen w kampanii prezydenckiej, gdy ta zacznie się formalnie w przyszłym roku? Czym jego strategia różni się od poprzednich kampanii Konfederacji? W "Pałacu Prezydenckim" rozmowa z Bartoszem Bocheńczakiem, szefem sztabu Konfederacji w wyborach prezydenckich.
W Pałacu Rzeczypospolitej w Bibliotece Narodowej na Placu Krasińskich w Warszawie wręczamy Nagrodę „Rzeczpospolitej” im. Jerzego Giedroycia.
2 grudnia 2024 - Zapraszamy na niezwykłe wydarzenie online pt. „Strategie Ochrony Rynku w Obliczu Globalnych Wydarzeń: Antydumping, Protekcjonizm i Ochrona Konkurencyjności w Unii Europejskiej”, które odbędzie się 5 grudnia 2024 roku, w godzinach 13:00 – 15:00. To wyjątkowa okazja, by zgłębić tematykę globalnych nierówności ekonomicznych i ich wpływu na polityki ochrony rynku. Nasz webinar zgromadzi wiodących ekspertów i praktyków, którzy podzielą się swoimi doświadczeniami i wiedzą na temat obecnych wyzwań i możliwości w globalnym handlu i ochronie rodzimych rynków przed nieuczciwą konkurencją.
Bank wspiera rozwój pasji, dlatego miał już w swojej ofercie konto gamingowe, atrakcyjne wizerunki kart płatniczych oraz skórek w aplikacji nawiązujących do gier. Teraz, chcąc dotrzeć do młodych, stworzył w ramach trybu kreatywnego swoją mapę symulacyjną w Fortnite, łącząc innowacyjną rozgrywkę z edukacją finansową i udostępniając graczom możliwość stworzenia w wirtualnym świecie własnego banku.
Bezpieczeństwo i kwestie gospodarcze - dwa temat, które mogą zdefiniować kampanię prezydencką. W nowym odcinku podcastu "Pałac Prezydencki" rozmowa z Adamem Traczykiem, dyrektorem More in Common Polska.
Zapowiedź premiera Donalda Tuska wpisania TVN oraz Polsatu na listę spółek strategicznych wywołała szereg komentarzy odnośnie do legalności ograniczenia swobody sprzedaży prywatnej inwestycji. W debacie pojawiło się szereg prawniczych nonsensów natomiast zabrakło wątków faktycznie istotnych, które mogą wywołać spory zarówno w tym jak i podobnych przypadkach.
Na pięć tygodni przed przejęciem władzy przez Donalda Trumpa przywódcy Polski i Francji uzgodnili wspólne warunki zakończenia wojny w Ukrainie.
Fundacja Identitas przyznała nagrodę specjalną byłemu dyrektorowi Muzeum Historii Polski Robertowi Kostrze.
Rok rządu Donalda Tuska to w bardzo dużym stopniu rok kontynuacji poprzednich rządów. Wystarczy spojrzeć jak wygląda budżet państwa na 2025 rok – ocenia Stanisław Tyszka, europoseł Konfederacji.
- Nic, co dotyczy Ukrainy, nie powinno odbywać się bez Ukrainy i Europy - mówił w czasie spotkania szefów MSZ Niemiec, Polski, Francji, Włoch i Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii w Berlinie minister Radosław Sikorski. W niemieckiej stolicy jest też szefowa europejskiej dyplomacji, Kaja Kallas.
Wysoce ryzykowne jest zamieszczenie Polsatu i TVN w wykazie firm strategicznych Polski na podstawie rozporządzenia z uwagi na wtórną w tym stanie faktycznym działalność telekomunikacyjną, a nie podstawową – medialną (audiowizualną).
Rozmawialiśmy o zagrożeniu ingerencji rosyjskiej w nasze procesy demokratyczne, dziękuję za zrozumienie, mamy ten sam pogląd. W Polsce i we Francji to wyborcy będą wybierali prezydentów, a nie Kreml i nie Putin - mówił po spotkaniu z Emmanuelem Macronem premier Donald Tusk.
On musi w tej chwili zbudować swoją rozpoznawalność. Takiego etapu nie musieliby przechodzić kandydaci, którzy byliby znanymi politykami - mówiła w rozmowie z Radiem Plus była premier, a obecnie europosłanka PiS Beata Szydło, komentując przebieg prekampanii wyborczej prezesa IPN Karola Nawrockiego, który startuje w wyborach prezydenckich z poparciem PiS.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
