Z telewizji znikają reklamy niezdrowej żywności

KRRiT skontrolowała przekazy handlowe emitowane w programach dziecięcych i uniwersalnych pod kątem właściwego stosowania przez nadawców zapisów porozumienia w sprawie rozpowszechniania reklam i wskazań sponsorskich artykułów spożywczych lub napojów zawierających składniki, których obecność w nadmiernych ilościach w codziennej diecie jest niewskazana.

W ocenie Rady przedstawiony szczegółowy monitoring potwierdził, iż samoregulacja nadawców jest skutecznym środkiem w walce z reklamami produktów o dużej zawartości cukru, soli i tłuszczu, których nadmierna obecność w diecie małoletnich jest szkodliwa dla ich prawidłowego rozwoju.

Samoregulacja nadawców

Porozumienie nadawców jest inicjatywą o charakterze samoregulacyjnym, które zyskało aprobatę regulatora i 29 października 2014 r. zostało podpisane przez siedmiu nadawców telewizyjnych: ITI Neovision, Telewizja Polsat, Telewizja Polska, Telewizja Puls, TVN, VIMN Poland, The Walt Disney Company (Polska).

Jego istotą jest stosowanie się do wskazań zawartych w kryteriach żywieniowych opracowanych przez Polską Federację Producentów Żywności oraz Związek Pracodawców i zatwierdzonych przez Instytut Higieny i Żywienia,weszło w życie 1 stycznia 2015 r.

Zgodnie z dokumentem, nadawcy zobowiązali się, że audycjom dla dzieci nie będą towarzyszyć przekazy handlowe tzw. niezdrowej żywności.

Monitoring Rady

KRRiT po raz drugi od czasu obowiązywania porozumienia zbadała przestrzeganie przez nadawców przyjętych zobowiązań.

Monitoringiem objęto w szczególności przekazy handlowe produktów spożywczych, które zostały wyemitowane w programach wyspecjalizowanych, kierowanych do dzieci, zarówno tych, które posiadają koncesję wydaną przez polskiego regulatora (TVP ABC, MiniMini, Nickelodeon, TeleToon) jak i tych, które kierując swoja ofertę do polskiego odbiorcy, działają w oparciu o koncesje wydane w innych krajach (BOOMERANG, DISNEY CHANNEL, DISNEY JUNIOR, DISNEY XD, POLSAT JIM JAM). Monitoring trwał sześć miesięcy – od 1 października 2015 roku do 31 marca 2016 roku.

Drugą grupę programów będących przedmiotem monitoringu stanowiły programy o charakterze uniwersalnym, posiadające jednak w swojej ofercie audycje kierowane do małoletnich (POLSAT, POLSAT 2, TVN, TVP 1, TVP 2, PULS, PULS 2, TV 4, TVN 7, TV6). W tym przypadku analiza objęła trzy wybrane tygodnie:19-25.10.2015 r., 14-20.12.2015 r., 14-20.03.2016 r. Dodatkowo, choć porozumienie nadawców nie obejmuje tak szerokiego zakresu, zbadano udział reklam niezdrowej żywności w programach uniwersalnych przy wszystkich audycjach, jeżeli były oglądane przez co najmniej 5 proc. dzieci w wieku 4-12 lat.

Stosunkowo długi czas trwania kontroli umożliwił porównanie występowania niepożądanych reklam obecnie, w okresie poprzedzającym wejście w życie samoregulacji i w pierwszym okresie jej obowiązywania.

Szczególną uwagę skupiono na przekazach handlowych produktów spożywczych, których reklama skierowana do dzieci poniżej 12 roku życia jest zakazana (cukier i produkty na bazie cukru, napoje bezalkoholowe, chipsy i przekąski na bazie ziemniaków, w tym produkty z ciasta). Odrębną grupę stanowiły produkty, które powinny spełniać „kryteria żywieniowe", aby ich reklama mogła towarzyszyć audycji dla dzieci. W praktyce - zgodnie z postanowieniami porozumienia - oznacza to dla nadawcy konieczność uzyskania od reklamodawcy stosownego oświadczenia w sprawie faktycznej zawartości niewskazanych składników w reklamowanym produkcie (dotyczy to przede wszystkim lodów, żywności typu fast food, zup, potraw złożonych, dań głównych, nadziewanych kanapek, produktów zbożowych, pieczywa cukierniczego).

Wyniki kontroli

W grupie nadawców programów wyspecjalizowanych dziecięcych, zarówno posiadających polską koncesję, jak i działających w oparciu o koncesje zagraniczne, liczba reklam żywności uległa spadkowi, co potwierdziło tendencję z poprzedniego monitoringu.

Jednak - jak wskazuje Rada - najistotniejszą i najbardziej pozytywną obserwacją monitoringu jest powtórzenie wyników poprzedniej kontroli wskazujące na całkowite wyeliminowanie przekazów handlowych produktów, które w porozumieniu nadawców należą do grupy produktów, których reklama jest niedozwolona, czyli wspomniany wyżej cukier i produkty na bazie cukru, słodkie napoje bezalkoholowe, chipsy i przekąski na bazie ziemniaków, w tym produkty z ciasta. Bezwzględne zastosowanie się do tego zakazu wszystkich nadawców programów dla dzieci potwierdza zdecydowane dopasowanie oferty reklamowanych produktów do obowiązujących zasad.

W kontrolowanej grupie programów uniwersalnych, przy audycjach skierowanych do małoletnich oraz w grupie audycji nie kierowanych do dzieci, ale które są chętnie oglądane przez najmłodszych (udział widowni co najmniej 5%), pojawiły się, choć w istotnie mniejszej liczbie przekazy handlowe produktów zakazanych, m.in. słodyczy i napojów gazowanych.

Dlatego, w czasie prezentacji wyników monitoringu, KRRiT zwróciła uwagę nadawcom programów uniwersalnych na konieczność dołożenia większej staranności przy tworzeniu portfela reklam przy audycjach dla dzieci. Celem działania powinno być, podobnie jak w przypadku wyspecjalizowanych programów dziecięcych, całkowite wyeliminowanie reklam słodyczy, słonych przekąsek oraz słodkich napojów gazowanych.

Rada odniosła się z rezerwą również do reklam sieci restauracji fast-food przy audycjach dla dzieci.

- Nawet jeżeli reklamowany produkt został dostosowany do wymogów kryteriów żywieniowych, to w takich spotach reklamowych przekazywana zostaje dzieciom promocja marki, co może negatywnie wpłynąć na kształtowanie ich nawyków żywieniowych - zauważyła Rada. Dodała jednak, że pomimo tych zastrzeżeń, wyniki przeprowadzonego monitoringu należy uznać za bardzo zadowalające. We wszystkich programach dziecięcych, całkowicie zaprzestano reklamowania słodyczy, słonych przekąsek, czy też słodkich napojów gazowanych. Podobnie, w programach uniwersalnych, odnotowano istotną tendencję spadkową.

Zdrowie Bezpieczeństwo Produktów