Oświadczenie majątkowe: jak bezbłędnie wypełnić

To, jakie składniki majątku należy ujawnić w oświadczeniu majątkowym regulują samorządowe ustawy ustrojowe: o samorządzie gminnym (dalej usg), o samorządzie powiatowym (dalej usp) oraz o samorządzie województwa (dalej usw). Przepisy tych ustaw są takie same dla wszystkich podmiotów obowiązanych do składania oświadczeń.

Zgodnie z art. 24h ust. 1 usg, art. 25c ust. 1 usp i art. 27c ust. 1 usw oświadczenie majątkowe zawiera informacje o:

- zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych;

- dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu;

- mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 zł;

- zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Trzy rozporządzenia i dwa wzory

Wzory formularzy, na których składane są oświadczenia określają trzy rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 26 lutego 2003 r. W każdym z nich są dwa wzory oświadczeń: jeden adresowany jest do radnych, zaś drugi do pozostałych osób zobowiązanych do złożenia oświadczenia. Treść wzoru oświadczenia radnego jest taka sama dla radnego gminy, powiatu i województwa. Podobnie osoby, które nie są radnymi, a mają obowiązek składania oświadczeń, wypełniają takie same formularze oświadczeń majątkowych, niezależnie od tego, czy określone ustawami funkcje pełnią w gminie, w powiecie czy w województwie (tak dr Anna Wierzbica z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w „Ograniczenia antykorupcyjne w samorządzie terytorialnym", Oficyna 2008 r.).

Okazuje się zatem, że trzy rozporządzenia regulują w sumie dwa wzory oświadczeń majątkowych: jeden dla radnych wszystkich szczebli, drugi dla pozostałych zobowiązanych, m.in.; wójta, starosty, marszałka, sekretarza czy skarbnika.

Wszystkie obowiązujące wzory oświadczeń majątkowych są poprzedzone takimi samymi uwagami ogólnymi, z których wynika, że:

- osoba składająca oświadczenie obowiązana jest do zgodnego z prawdą, starannego i zupełnego wypełniania każdej z rubryk;

- jeżeli poszczególne rubryki nie znajdują w konkretnym przypadku zastosowania, należy wpisać „nie dotyczy";

- osoba składająca oświadczenie obowiązana jest określić przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową;

- oświadczenie majątkowe dotyczy majątku w kraju i za granicą;

- oświadczenie majątkowe obejmuje również wierzytelności pieniężne;

W części A oświadczenia zawarte są informacje jawne, w części B zaś informacje niejawne dotyczące adresu zamieszkania składającego oświadczenie oraz miejsca położenia nieruchomości.

O zasobach pieniężnych

Pkt I wzoru

Środki pieniężne to zarówno przechowywana gotówka, jak i środki w formie bezgotówkowej (np. na rachunkach bankowych, na rachunkach oszczędnościowych, w funduszach inwestycyjnych itd.), a także środki znajdujące się w dyspozycji innych osób fizycznych i prawnych, czyli np. udzielone pożyczki. Ujawniając posiadane papiery wartościowe, należy wyszczególnić rodzaj papierów wartościowych (np. akcje, obligacje, bony skarbowe, weksle) oraz kwotę, na jaką opiewają, wartość, emitenta oraz rok nabycia.

O nieruchomościach

Pkt II wzoru

Osobno należy wymienić dom, a osobno mieszkanie, wskazując tytuł prawny do tych nieruchomości oraz podając ich powierzchnię i wartość. Określenie dom jest pojęciem potocznym, nieposiadającym definicji ustawowej. Wydaje się jednak, że mowa tu o nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym.

Jeśli chodzi o pojęcie mieszkania odwołać się należy przede wszystkim do dwóch aktów prawnych: ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn. DzU z 2000 r. nr 80, poz. 903 ze. zm.) oraz do ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 119, poz. 1116 ze zm.). Ich przepisy posługują się zwrotem „lokal mieszkalny".

Do kategorii „mieszkanie" zalicza się: lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość; spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Mieszkaniem może być także lokal pozostający w publicznym zasobie mieszkaniowym, o którym mowa w ustawie z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 31, poz. 266 ze zm.). Do tej kategorii można zaliczyć także prawo najmu mieszkania należącego do towarzystwa budownictwa społecznego.

W oświadczeniu należy podać powierzchnię domu i mieszkania, a także ich wartość. Powierzchnię określaną w metrach kwadratowych można podać np. na podstawie aktu notarialnego, potwierdzającego własność.

Wartość domu i mieszkania podaje się szacunkowo, np. na podstawie cen rynkowych. W tej części oświadczenia majątkowego wpisuje się także informację o posiadanym gospodarstwie rolnym (grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych) wraz z kwotami przychodów i dochodów z tego gospodarstwa osiąganymi.

Wpisaniu podlegają także inne nieruchomości np. grunty niezabudowane, nieużytki, działki rekreacyjne i inne.

O udziałach i akcjach

Pkt III i IV wzoru

Należy podać liczbę i emitenta posiadanych udziałów lub akcji, rok nabycia, dochód uzyskany w danym roku z tego tytułu, a także informację, czy posiadane pakiety stanowią ponad 10 proc. udziałów lub akcji poszczególnych spółek, jeśli jest wymagana. Jako dochód uzyskany z posiadanych udziałów lub akcji w spółkach handlowych należy podać dochód faktycznie uzyskany, np.:

- dywidendę,

- dochód z umorzenia udziałów lub akcji,

- dochód z odpłatnego zbycia udziałów lub akcji na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów lub akcji,

- wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej.

O majątku nabytym od państwa lub samorządu

Pkt V wzoru

Ujawnieniu w oświadczeniu majątkowym podlegają nabyte w drodze przetargu prawa własności i inne prawa majątkowe od: