Pokojowe zgromadzenia – prawa osoby zatrzymanej i uprawnienia funkcjonariuszy policji

Organizowanie pokojowych zgromadzeń i uczestniczenie w nich jest jedną z wolności wskazanych w Konstytucji RP. Jednak legalne zgromadzenie musi spełniać warunki określone w ustawie z 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka przygotowała zbiór szczegółowych informacji na temat zgromadzeń – jakie są ich rodzaje, jakie prawa ma osoba, która podczas zgromadzenia została zatrzymana, a także jakie uprawnienia przysługują funkcjonariuszom policji, jak sądy orzekają  sprawach dotyczących prawa do zgromadzeń. Podstawowe informacje o rodzajach zgromadzeń, różnicach w możliwości ich organizowania i terminach zgłaszania można znaleźć w "Przewodniku po Prawie o zgromadzeniach".

HFPC przypomina, że policja może wylegitymować uczestników zgromadzenia wyłącznie wówczas, gdy jest to potrzebne do realizacji jej zadań ustawowych, związanych przede wszystkim z rozpoznawaniem, zapobieganiem i wykrywaniem przestępstw i wykroczeń. Osoba, która w trakcie zgromadzenia jest legitymowana/zatrzymana przez funkcjonariusza policji, ma prawo do:

-  zapytania o imię, nazwisko i stopień policjanta, który Cię legitymuje/zatrzymuje;

-  nagrywania (ale nie rozpowszechniania) interwencji policjantów, w sposób nieutrudniający ich działań;

-   przedstawienia swojej wersji wydarzeń i swoich racji.

Ponadto, w przypadku zatrzymania przysługuje prawo do:

-   poznania przyczyny zatrzymania;

-   bezpośredniego kontaktu z adwokatem lub radca? prawnym (poproś policjanta o zapewnienie tego kontaktu);

-   powiadomienia osoby najbliższej o zatrzymaniu;

-   niezbędnej pomocy medycznej (powiedz policjantowi, jeśli coś Ci dolega);

-   otrzymania odpisu protokołu zatrzymania (pamiętaj, żeby przed podpisaniem protokołu dokładnie go przeczytać i zgłosić wszystkie swoje uwagi);

-   wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie (pamiętaj, że masz na to 7 dni od dnia zatrzymania) - zobacz WZÓR zażalenia na zatrzymanie;

-   natychmiastowego zwolnienia, jeżeli ustały przyczyny zatrzymania;

-  zwolnienia po upływie 24 godzin od chwili zatrzymania spowodowanego koniecznością ustalenia Twojej tożsamości lub podejrzeniem popełnienia wykroczenia;

-   zwolnienia po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa. Jeśli w tym czasie do sądu zostanie przekazany wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania, Twoje zatrzymanie może przedłużyć się o kolejne 24 godziny. Jeśli w tym czasie nie zostanie Ci doręczone postanowienie sądu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, musisz zostać zwolniony.

Z kolei funkcjonariusze policji mają prawo do:

-  legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości (na prośbę policjanta okaż swój dowód osobisty);

-  stosowania środków przymusu bezpośredniego (np. kajdanek) w celu: wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem; odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;

-  zatrzymywania osób w celu ustalenia ich tożsamości lub w związku z podejrzeniem popełnienia wykroczenia lub przestępstwa;

- zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia;

-  przeszukiwania osób w związku z podejrzeniem popełnienia wykroczenia lub przestępstwa;