W ubiegłym tygodniu stanowisko straciło kilku ważnych ukraińskich urzędników i polityków. Zdymisjonowano m.in. wiceszefa prezydenckiego biura Kiryła Tymoszenkę, niegdyś blisko związanego z Wołodymyrem Zełenskim. Przyłapano go podczas jazdy samochodem terenowym pochodzącym z pomocy międzynarodowej dla mieszkańców ogarniętych wojną regionów.
Wiceministra rozwoju społeczności i terytoriów Wasyla Łozinskiego zatrzymano z powodu łapówki w wysokości 400 tys. dol., zawyżał ceny zakupu generatorów. Zastępca prokuratora generalnego Ołeksij Simonenko wyleciał po powrocie z wczasów z hiszpańskiej Marbelli. Zdymisjonowano też wiceministra obrony powiązanego z aferami przy dostawach żywności dla armii (zawyżano ceny, część odsprzedawano na rynku komercyjnym). Stanowiska stracili też szefowie administracji wojskowych obwodów dniepropietrowskiego, kijowskiego, zaporoskiego, sumskiego i chersońskiego.
Czytaj więcej
W związku z aferami korupcyjnymi nad Dnieprem doszło do masowych zwolnień zapowiedzianych przez prezydenta Zełenskiego.
– Trwa oczyszczanie elit rządzących z ludzi, którzy zaplątali się w różnego rodzaju afery, w tym również korupcyjne. Podkopali wizerunek władz, a prezydentowi zależy na poparciu, szczególnie w czasie wojny. Chce się pozbyć „toksycznych” urzędników – mówi „Rzeczpospolitej” Ołeksandr Palij, ukraiński politolog. – Od nich i tak niewiele zależy, bo w czasie wojny wszystko się opiera na armii i wojskowych dowódcach.
Znany ukraiński portal RBK-Ukraina, powołując się na własne źródła, podaje, że kraj w najbliższym czasie może czekać kolejna fala dymisji. Z informacji tych wynika, że pod znakiem zapytania jest przyszłość wicepremier Iryny Wereszczuk, która stoi na czele resortu ds. reintegracji terytoriów tymczasowo okupowanych, oraz ministra strategicznych sektorów przemysłu Pawła Riabikina, szefa resortu młodzieży i sportu Wadyma Gutcajta. Ale też ministra ds. weteranów, ministra oświaty, szefa resortu ekologii i ministra kultury.
Powody na razie nie są znane, ale dymisjami tymi Rada Najwyższa miałaby się zająć już podczas najbliższego posiedzenia w lutym.
Krążą też spekulacje co do dymisji szefa rządu Denysa Szmyhala, ale lokalne media uważają, że zmiana premiera jest mało prawdopodobna. Ale nawet zwolnienie ośmiu ministrów naraz byłoby sprawą bezprecedensową za rządów Zełenskiego.
– Przysłowie o tym, że nie zmienia się koni podczas przeprawy przez rzekę, w obecnej sytuacji nie ma zastosowania. Wojna wymaga szybkich, racjonalnych i ostrych decyzji. Nie mamy czasu, by z tym zwlekać – mówi „Rzeczpospolitej” Dmytro Tuzow, znany ukraiński dziennikarz i współautor wydanej ostatnio w Kijowie książki „Ukraińskie marzenie. 25 stopni do wspólnego szczęścia”.
– Jeżeli urzędnik jest podejrzany o korupcję, powinien zostać zdymisjonowany. Następnie odbywa się śledztwo. Stan wojenny w sam raz nadaje się do podjęcia takich decyzji. Ale nawet w czasie wojny żyjemy w kraju demokratycznym i ostatnie zdanie należy do sądu. Ważne jednak, by skorumpowanych urzędników namierzać i nie pozwalać, by dalej szkodzili państwu, bo to jest niedopuszczalne w czasie stanu wojennego – podkreśla Tuzow. I dodaje: – W naszym kraju nie powinno być osób nietykalnych. Nie można konserwować tego problemu i pozostawiać na przyszłość.
Z najnowszego raportu Transparency International wynika, że Ukraina w ciągu ostatnich dziesięciu lat poprawiła miejsce w światowym rankingu dotyczącym korupcji. W 2013 roku zajmowała 144. pozycję ze 176 krajów, wtedy korupcja była nad Dnieprem mniej więcej na takim poziomie jak w Papui-Nowej Gwinei czy Nigerii.
W ubiegłym roku kraj znalazł się na 116. pozycji wśród 180 państw. Obecnie Ukraina pod względem korupcji znajduje się pomiędzy Filipinami a Zambią. Z postradzieckich krajów (nie licząc państw bałtyckich) najlepszy wynik odnotowała już któryś rok z rzędu Gruzja (41. miejsce, na poziomie Czech i Włoch).
Ukraińskie biuro Transparency International wydało liczne rekomendacje władzom w Kijowie, które miałyby poprawić sytuację. Chodzi m.in. o jak najszybsze przeprowadzenie przejrzystej procedury wyboru sędziów Sądu Konstytucyjnego, ale też przywrócenie dostępu do deklaracji podatkowych urzędników i polityków, które zostały utajnione po wybuchu wojny 24 lutego 2022 roku.
Eksperci organizacji proponują odtajnić te dane, których ujawnienie nie godziłoby w bezpieczeństwo kraju lub poszczególnych osób.
– W czasie wojny, zwykli ludzie mają bardzo negatywny stosunek do korupcji. Są gotowi rozszarpać skorumpowanych urzędników. Oczekiwania społeczeństwa są jednoznaczne – rządzący mają zrobić porządek z łapówkarzami. Władze zaś nie mają wyjścia, muszą reagować – mówi Dmytro Tuzow.
– Niedopuszczalne jest to, by ludzie zbierali pieniądze na drony dla armii i inne niezbędne rzeczy, a jednocześnie słyszeli o tym, jak urzędnik chciał zarobić na zakupach generatorów. Ludzie oczekują sprawiedliwości, popyt na walkę z korupcją jest ekstremalnie wysoki – konkluduje.
