Piątka Morawieckiego

Jesteśmy płatnikiem, bo ten kapitał z prywatyzacji, który tanio bardzo wykupił nasz przemysł, 60 proc. naszego przemysłu, handel, [...] dzisiaj czerpie z tego dywidendy w wysokości łącznej około 100 mld zł, a netto z Unii Europejskiej do Polski przypływa 25 mld zł" – tym jednym zdaniem wygłoszonym podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego (EKG) Mateusz Morawiecki być może pobił swoisty rekord, udało mu się bowiem zmieścić w nim aż pięć manipulacji.

Porównanie transferów i dochodów

Mateusz Morawiecki, by dowieść, że Polska jest przez Unię Europejską drenowana, zestawił ze sobą przepływy o diametralnie odmiennym charakterze – o ile unijne transfery stanowią zwyczajną redystrybucję bogactwa, to zyski są wynagrodzeniem za zainwestowanie kapitału i związane z tym ryzyko, odzwierciedlając produktywny wkład kapitalistów w gospodarkę.

Sugerując, że jedynym pożytkiem z członkostwa Polski w UE są unijne dotacje, Morawiecki zignorował też najważniejszą z punktu widzenia gospodarki, choć dla wielu laików niestety niedostrzegalną, korzyść z istnienia wspólnego rynku, czyli tzw. cztery swobody: przepływu osób, kapitału, towarów i usług. Dzięki nim polskie firmy mają dostęp do przeszło pół miliarda konsumentów zamieszkujących UE. Korzyści z tym związane najłatwiej dostrzec w saldzie usług: w 2017 r. eksport netto usług sięgnął już prawie 80 mld zł, znacznie przewyższając skalę unijnych transferów.

Pomieszanie dochodów z dywidendami

100 mld zł, o których mówił Mateusz Morawiecki, to dochody z inwestycji zagranicznych, a nie same dywidendy. W przypadku bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) są to głównie zyski niepodzielone, tj. zyski przed podjęciem przez inwestorów decyzji o ich przeznaczeniu, a przeznaczyć je mogą albo na wypłatę dywidend, albo na reinwestycje wewnątrz firmy. W ubiegłym roku 32,6 mld zł z 64 mld zł, czyli ponad połowę, zagraniczni kapitaliści zdecydowali się reinwestować w dotychczasową działalność.

Jeśli chodzi o drugą istotną formę inwestycji zagranicznych, czyli inwestycje portfelowe, to dochody z nich przyjmowały przede wszystkim formę odsetek od papierów dłużnych (14,1 mld zł), głównie tych wyemitowanych przez polskie państwo. Dywidendy z inwestycji portfelowych były relatywnie małe i wyniosły zaledwie 2,7 mld zł.

Podsumowując, inwestorzy zagraniczni zarobili w zeszłym roku w formie dywidend 34,1 mld zł. Nierzadko jednak część dywidend pozostaje w kraju – dzieje się tak wtedy, gdy inwestorzy finansują z nich inne projekty.

Swoją drogą, paradoksalne jest to, że z jednej strony Morawiecki wypomina zagranicznym kapitalistom ich dochody, a z drugiej zapewnia ich, iż są mile widziani, od czasu do czasu dotując ich działalność z publicznej kasy.

Przemilczenie korzyści z napływu inwestycji

Wskazując na same odpływy związane z BIZ (czy szerzej, inwestycjami zagranicznymi), Morawiecki zignorował wynikające z nich korzyści, chociaż jest on ich w pełni świadomy – jeszcze jako minister chwalił się przyciąganiem do kraju nowych inwestorów zagranicznych.

Napływ BIZ pozwolił na szybszy wzrost zasobu kapitału w Polsce, co tylko do 2016 r. podniosło nasz PKB o ponad 100 mld zł. Jednak to nie większa ilość kapitału, lecz transfer technologii i know-how jest tutaj najważniejszą korzyścią. Ta wiedza, za sprawą rotacji kadr, z czasem trafia też do rodzimych firm. Z pewnością Morawiecki więcej nauczył się o zarządzaniu, pracując w zagranicznym banku, niż gdyby był menedżerem np. państwowej kopalni.

Ponadto szersza gama produktów oferowanych przez bardziej zaawansowane zagraniczne firmy pozwala na większą specjalizację i szybszy rozwój korzystających z ich usług firm krajowych. W końcu presja konkurencyjna zagranicznych firm wymusza na krajowych firmach wzrost wydajności, co też przekłada się na szybszy wzrost gospodarczy i wyższe płace. Według ostrożnych szacunków polski PKB jest dzięki BIZ wyższy o ponad 250 mld zł.

Krytyka prywatyzacji

Manipulacja nr 4 to teza, że z inwestycji zagranicznych finansowano tylko zakup prywatyzowanych firm. Morawiecki podczas swojego wystąpienia na EKG ostro skrytykował polską prywatyzację z lat 90., oświadczając, że „popełniono wtedy bardzo zasadniczy błąd". Chwilę później stwierdził wprost, że zagraniczny kapitał czerpie całość swoich „dywidend" ze sprywatyzowanych firm.