Polska przyciąga mniej zagranicznych inwestycji

Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) do Polski słabnie. W 2018 roku inwestorzy ogłosili 323 nowe projekty, o 6 proc. mniej w porównaniu z rokiem 2017. W rankingu europejskich krajów, które przyciągnęły największą wartość BIZ, spadliśmy na miejsce piąte z trzeciego, które zajmowaliśmy rok wcześniej – wynika z raportu ośrodka analitycznego fDi Markets z grupy „Financial Timesa". Raport przedstawia najnowsze dane dotyczące bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie w 2018 r. Jedynym partnerem publikacji w Polsce jest „Rzeczpospolita".

Czytaj także: Raport fDi 2017: Zagraniczne firmy nie boją się rządu PiS

Niestabilne prawo

Pewnym pocieszeniem może być 7-proc. wzrost nakładów: w ub.r. sięgnęły w Polsce 15,3 mld dol. Ale rok wcześniej rosły one znacznie szybciej – o 49 proc. w porównaniu z rokiem 2016. Było to w znacznym stopniu efektem koniunktury w europejskiej gospodarce: pełne wykorzystanie środków produkcji i zdolności zakładów sprawiało, że firmy szukały nowych miejsc dla swojej działalności. Do naszych głównych atutów należały kwalifikacje pracowników, ich produktywność i zmotywowanie, ale już wtedy eksperci zwracali uwagę, że coraz gorzej oceniana jest przewidywalność polityki gospodarczej oraz stabilność polityczna i społeczna, mogące napływ inwestycji osłabiać. W rezultacie w ubiegłym roku pod względem wartości nowych BIZ wyprzedziły nas już cztery kraje: Wielka Brytania, Hiszpania, Rosja i Turcja.

Według Sławomira Majmana, wiceprezesa Targów Warszawskich, o ile nikt nie ma wątpliwości co do dobrej koniunktury gospodarczej w Polsce, to kwestia stabilności polityki gospodarczej jest postrzegana coraz gorzej. – W dodatku kraje, które jeszcze kilka lat temu zostawialiśmy w pobitym polu, prowadzą coraz bardziej aktywne i efektywne działania nakierowane na pozyskiwanie inwestorów, jak państwa bałtyckie, Czesi czy Węgrzy – mówi Majman.

Zdaniem Małgorzaty Starczewskiej-Krzysztoszek z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego prawo w Polsce od ponad trzech lat jest tworzone w sposób szybki i nieprzemyślany. – Mieliśmy bardzo wiele projektów ustaw gospodarczych lub ich nowelizacji, które robione były na kolanie. Wkrótce okazywało się, że trzeba je znowu nowelizować – mówi Krzysztoszek.

Przedsiębiorcy nie wiedzą, czego mogą się spodziewać. Tymczasem do planowania inwestycji muszą móc przewidywać, jakie czekają ich obciążenia finansowe. - Przykładem jest ubiegłoroczne zamieszanie wokół limitu składek na ZUS, które teraz powraca. W nowoczesnych branżach jak IT, zaawansowana inżynieria, R&D jest bardzo istotnym elementem wpływających na koszty. Ponadto jeszcze nie tak dawno istotnym czynnikiem budującym przewagę polskiej gospodarki był dostęp do dobrze wykwalifikowanych pracowników po relatywnie niewysokim koszcie - stwierdza Łukasz Karpiesiuk, partner w kancelarii SSW Pragmatic Solutions.

– O ile dziś jesteśmy jeszcze atrakcyjni kosztowo, to o pracowników jest coraz trudniej. Jeśli są, to nie z takimi kwalifikacjami, których potrzebują firmy – dodaje Krzysztoszek.

Pieniądze w paliwa

Wedłutg fDi Markets na świecie największe nakłady pochłonęły w ub.r. przedsięwzięcia związane z paliwami: węglem, ropą i gazem. Wartość inwestycji w tych sektorach sięgnęła 134,6 mld dol. i wzrosła do 2017 r. o 74 proc. Udział branż paliwowych w całym rynku BIZ wyniósł 15 proc. Niewiele mniejszy, bo 13-proc. udział miały przedsięwzięcia w nieruchomościach. Ich łączna wartość wzrosła r./r. o 83 proc. do 116,8 mld dol. Na trzecim miejscu znalazł się sektor energii odnawialnej z udziałem w całości BIZ na poziomie 9 proc. i nakładami wielkości 82,4 mld dol. Najwyższy wzrost nakładów miał natomiast miejsce w branży turystyczno-hotelarskiej – inwestycje w porównaniu z 2017 r. okazały się wyższe o 187 proc. i sięgnęły 49,4 mld dol.

W globalnej liczbie projektów największą liczbę stanowiły w 2018 r. inwestycje w branży oprogramowania i usług IT – 2360. To o 1 proc. mniej niż rok wcześniej. Zmalała także liczba projektów w sektorze usług biznesowych – o 5 proc. do 1429. Na podium znalazły się jeszcze inwestycje związane z nieruchomościami, ale w tym przypadku ich liczba znacznie wzrosła: o 79 proc. do 1146 projektów. Największy wzrost odnotowała branża turystyczno-hotelarska, gdzie pojawiło się 514 inwestycji, o 120 proc. więcej niż rok wcześniej.

Kondycja firm będzie słabnąć

Polska spadła na trzecią pozycję w rankingu atrakcyjności inwestycyjnej państw regionu Europy Środkowo-Wschodniej i krajów nadbałtyckich. Po przegranej o pozycję lidera w dwóch poprzednich latach z Czechami w tym roku dodatkowo wyprzedziła nas Estonia. To wynik 14. Ankiety Koniunkturalnej Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej przeprowadzonej z 14 innymi izbami bilateralnymi w Polsce. Inwestorzy gorzej niż przed rokiem oceniają perspektywy polskiej gospodarki. Przeszło dwukrotnie wzrósł odsetek firm prognozujących jej pogorszenie, o połowę zmalała liczba zakładających jej poprawę. Gorsza jest także ocena bieżącego stanu gospodarki. Znacząco przybyło też przedsiębiorców zakładających pogorszenie sytuacji swojej firmy, a z 56 do 36 proc. skurczyła się liczba oczekujących polepszenia. ?

Łukasz Karpiesiuk partner w kancelarii SSW Pragmatic Solutions

Na rynku widać spadek inwestycji bezpośrednich, natomiast rośnie zainteresowanie zagranicznych inwestorów transakcjami fuzji i przejęć działających w Polsce przedsiębiorstw. Nasz rynek i podmioty, które na nim działają, są na tyle interesujące, że łatwiej jest zrealizować plan ekspansji poprzez akwizycję dobrze prosperującego np. rodzinnego biznesu, który jest w dodatku relatywnie tani w porównaniu z wycenami światowymi, niż budować coś od zera. To może być pośrednio przyczyną spadku napływu inwestycji typu greenfield – po prostu mamy tak dobre cele przejęć. Z drugiej strony na wizerunku Polski są pewne rysy: część obszarów regulacyjnych jest bardzo negatywnie postrzegana przez zagranicznych inwestorów.