Piotr Lewandowski

Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań Strukturalnych

Prezes Instytutu Badań Strukturalnych, jeden z jego fundatorów.

Piotr Lewandowski jest ekonomistą, jednym z fundatorów i prezesem zarządu Instytutu Badań Strukturalnych. Jest członkiem IZA Research Fellows, największej na świecie sieci ekonomistów rynku pracy. W przeszłości był m.in. współpracownikiem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz UNDP Polska. Naukowo zajmuje się głównie ekonomią pracy, zwłaszcza skutkami postępu technologicznego i globalizacji, segmentacją rynku pracy, płacą minimalną, oraz społecznymi aspektami polityki klimatycznej i energetycznej.

Instytut Badań Strukturalnych

Google Scholar

Czego musimy się nauczyć, żeby nie zastąpiły nas roboty

Teza 1: Rozwój AI wymaga dostosowania systemu edukacji przez zwiększenie nacisku na miękkie umiejętności kosztem kompetencji STEM.

Rozwój AI wymaga dostosowania systemu edukacji przez zwiększenie nacisku na miękkie umiejętności kosztem kompetencji STEM.

Przeciwnie, priorytetowe staje się dostarczenie bazowego poziomu kompetencji STEM, umożliwiającego produktywne i krytyczne wykorzystywanie nowych technologii, w tym AI, ludziom na każdym poziomie formalnego wykształcenia. 

AI nasili jeden z największych problemów ostatnich dekad? Opinie ekonomistów

Teza 1: Konsekwencją rozwoju sztucznej inteligencji (AI) będzie wzrost nierówności dochodowych.

Konsekwencją rozwoju sztucznej inteligencji (AI) będzie wzrost nierówności dochodowych.

Teza 2: Rozwój AI jest argumentem na rzecz zwiększenia opodatkowania kapitału relatywnie do opodatkowania pracy.

Rozwój AI jest argumentem na rzecz zwiększenia opodatkowania kapitału relatywnie do opodatkowania pracy.

Tak, ale z dwoma zastrzeżeniami. Po pierwsze, może się okazać, że kapitał czerpiący korzyści z AI jest mocno skoncentrowany np. w USA. Wówczas priorytetowy stanie się problem opodatkowania zysków takiego kapitału w kraju ich powstania a nie deklarowania, z czym na razie świat radzi sobie kiepsko. Mniejsze znaczenie będzie miało opodatkowanie kapitału "lokalnego". Po drugie, AI może też podnieść nierówności płacowe, na co odpowiedzią może być zwiększenie progresywności opodatkowania płac.

Teza 3: Rozwój AI jest argumentem na rzecz wprowadzenia w najbliższej przyszłości jakiejś formy dochodu gwarantowanego lub programu gwarancji zatrudnienia.

Rozwój AI jest argumentem na rzecz wprowadzenia w najbliższej przyszłości jakiejś formy dochodu gwarantowanego lub programu gwarancji zatrudnienia.

Nie spodziewam się bezrobocia technologicznego więc nie widzę argumentu na rzecz dochodu gwarantowanego, zwłaszcza w Europie, gdzie system polityki społecznej jest rozbudowany, co pozwala na dobre ukierunkowywanie świadczeń (jeśli jest taka wola polityczna).

Czeka nas technologiczne bezrobocie? Opinie ekonomistów

Teza 1: Rozwój Sztucznej Inteligencji (SI) w horyzoncie dekady doprowadzi do pojawienia się w Europie tzw. technologicznego bezrobocia.

Rozwój Sztucznej Inteligencji (SI) w horyzoncie dekady doprowadzi do pojawienia się w Europie tzw. technologicznego bezrobocia.

Po pierwsze, SI raczej zmieni charakter pracy niż doprowadzi do całkowitej automatyzacji konkretnych zawodów. Po drugie, Europa stoi przed niedoborem pracowników, który będzie się nasilał, więc automatyzacja (przez AI czy roboty) jest sposobem na podniesienie produktywności w kontekście niedoborów pracowników. Wyzwanie ma głównie charakter szoku realokacyjnego - niektóre zawody stracą, inne zyskają, przejście z pierwszych do drugich będzie jednak niebanalne - niż zagregowanego.

Teza 2: Ze względu na strukturę zatrudnienia, Polska jest bardziej zagrożona technologicznym bezrobociem niż gospodarki wysoko rozwinięte.

Ze względu na strukturę zatrudnienia, Polska jest bardziej zagrożona technologicznym bezrobociem niż gospodarki wysoko rozwinięte.

Niedobór pracowników w Polsce będzie w przyszłości największy w zawodach wymagających wyższych kwalifikacji, a więc w tych, w których SI ma większe zastosowanie (w porównaniu do wcześniejszych technologii). Zwiększenie wykorzystania SI może pozwolić ograniczyć problem niedoboru pracowników. 

Teza 3: Rozwój SI przyspieszy wzrost gospodarczy w stopniu wystarczającym, aby skompensować negatywny wpływ tej technologii na poziom zatrudnienia.

Rozwój SI przyspieszy wzrost gospodarczy w stopniu wystarczającym, aby skompensować negatywny wpływ tej technologii na poziom zatrudnienia.

Po pierwsze, nie spodziewam się negatywnego wpływu SI na całkowity poziom zatrudnienia. Po drugie, spodziewam się umiarkowanego wpływu SI na wzrost w najbliższych latach/dekadzie, zgodnie z paradoksem Solowa. 

Urlopy ojcowskie pomogą kobietom przebijać szklane sufity? Opinie ekonomistów

Teza 1: Unijna dyrektywa work-life balance, wprowadzając dodatkowy 9-tygodniowy urlop rodzicielski, z którego skorzystać mogą tylko ojcowie, zwiększy ich zaangażowanie w opiekę nad dziećmi.

Unijna dyrektywa work-life balance, wprowadzając dodatkowy 9-tygodniowy urlop rodzicielski, z którego skorzystać mogą tylko ojcowie, zwiększy ich zaangażowanie w opiekę nad dziećmi.

Moim zdaniem efekt, mierzony odsetkiem mężczyzn wykorzystujących urlop rodzicielski, będzie niewielki. Ewaluacje podobnej reformy we Francji w 2015 r. pokazały, że substytucyjność urlopów branych przez matki i ojców jest niska, odsetek mężczyzn korzystających z urlopów rodzicielskich zwiększył się tam jedynie o 1 punkt procentowy. Jeśli barierą dla wykorzystania urlopów rodzicielskich przez ojców jest np. niechęć pracodawców (przejawiająca się np. negatywnym traktowaniem takich ojców przy podwyżkach lub awansach) to samo prawo do takiego urlopu nie przełoży się na duży wzrost ich skali. 

Ekonomiści o zaletach i wadach jawności płac

Teza 1: Jawność wynagrodzeń w formie, jaką wprowadzi dyrektywa UE z maja 2023 r., przyczyni się do zawężenia skorygowanej luki płacowej.

Jawność wynagrodzeń w formie, jaką wprowadzi dyrektywa UE z maja 2023 r., przyczyni się do zawężenia skorygowanej luki płacowej.

Zdecydowana większość badań pokazuje, że jawność płac obniża lukę płacową między kobietami a mężczyznami. 

Teza 2: Jawność wynagrodzeń w formie, jaką wprowadzi dyrektywa UE z maja 2023 r., spowolni – ceteris paribus – wzrost przeciętnego wynagrodzenia.

Jawność wynagrodzeń w formie, jaką wprowadzi dyrektywa UE z maja 2023 r., spowolni – ceteris paribus – wzrost przeciętnego wynagrodzenia.

Ciężko powiedzieć. Z jednej strony badania pokazują, że po wprowadzeniu jawności płac firmy negocjują bardziej agresywnie, co obniża przeciętne płace. Z drugiej strony pracownicy i pracownice dowiadują się o alternatywnych opcjach i częściej aplikują do lepiej płacących firm, co podnosi przeciętne płace. Trudno przewidzieć, który efekt przeważy.

Teza 3: Jawność wynagrodzeń w formie, jaką wprowadzi dyrektywa UE z maja 2023 r., obniży satysfakcję zatrudnionych z pracy i ich efektywność.

Jawność wynagrodzeń w formie, jaką wprowadzi dyrektywa UE z maja 2023 r., obniży satysfakcję zatrudnionych z pracy i ich efektywność.

Czy kobiety są dyskryminowane na rynku pracy? Opinie ekonomistów.

Teza 1: Luka płacowa ze względu na płeć w Polsce w istotnym stopniu wynika z dyskryminacji kobiet na rynku pracy.

Luka płacowa ze względu na płeć w Polsce w istotnym stopniu wynika z dyskryminacji kobiet na rynku pracy.

Teza 2: Ciasny rynek pracy (deficyt pracowników) będzie samoistnie prowadził do spadku skorygowanej luki płacowej.

Ciasny rynek pracy (deficyt pracowników) będzie samoistnie prowadził do spadku skorygowanej luki płacowej.

Ponieważ mężczyźni przeciętnie rzecz biorąc negocjują wynagrodzenia bardziej agresywnie niż kobiety, to ciasny rynek pracy może nawet zwiększyć lukę płacową między kobietami a mężczyznami. 

Teza 3: Skutkiem ubocznym wzrostu wskaźnika aktywności zawodowej kobiet w Polsce będzie (ceteris paribus) wzrost surowej luki płacowej.

Skutkiem ubocznym wzrostu wskaźnika aktywności zawodowej kobiet w Polsce będzie (ceteris paribus) wzrost surowej luki płacowej.

Tak, ale moim zdaniem przez efekt kompozycyjny. Poza rynkiem pracy są częściej kobiety, których potencjał zarobkowy jest relatywnie niższy. Wchodząc/wracając na rynek pracy będą zarabiały prace raczej z dolnej części rozkładu, obniżając średnią dla kobiet i powiększając surową lukę średnich płac między kobietami a mężczyznami. 

Euro, wyższy wiek emerytalny, większe wydatki na zdrowie i edukację. To droga do bogactwa Polski.

Teza 1: Minimalny wiek emerytalny w Polsce powinien być równy dla mężczyzn i kobiet.

Minimalny wiek emerytalny w Polsce powinien być równy dla mężczyzn i kobiet.

Teza 3: Podwyższenie płac nauczycieli o 30 proc. poprawi jakość szkolnictwa w Polsce w stopniu uzasadniającym koszty tej podwyżki (około 25 mld zł w pierwszym roku).

Podwyższenie płac nauczycieli o 30 proc. poprawi jakość szkolnictwa w Polsce w stopniu uzasadniającym koszty tej podwyżki (około 25 mld zł w pierwszym roku).

Teza 4: Polityka mieszkaniowa państwa powinna koncentrować się na wspieraniu podaży mieszkań, a nie na stymulowaniu popytu (przez zwiększanie dostępności kredytu).

Polityka mieszkaniowa państwa powinna koncentrować się na wspieraniu podaży mieszkań, a nie na stymulowaniu popytu (przez zwiększanie dostępności kredytu).

Jak sfinansować zbrojenia? Opinie ekonomistów

Teza 1: Aby sfinansować zwiększone wydatki zbrojeniowe należy wprowadzić specjalny podatek lub podwyższyć VAT na niektóre towary/usługi.

Aby sfinansować zwiększone wydatki zbrojeniowe należy wprowadzić specjalny podatek lub podwyższyć VAT na niektóre towary/usługi.

Zasadniczo się zgadzam ale nie rozumiem czemu w pytaniu wskazany jest wyłącznie VAT. Czemu nie PIT lub CIT? Dlatego zaznaczam nie mam zdania. 

Czy nowy rząd będzie musiał zaciskać pasa? Opinie ekonomistów

Teza 1: Priorytetem dla nowego rządu na pierwszy rok po wyborach będzie zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych (w stosunku do planowanych obecnie w projekcie ustawy budżetowej 4,5 proc. PKB).

Priorytetem dla nowego rządu na pierwszy rok po wyborach będzie zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych (w stosunku do planowanych obecnie w projekcie ustawy budżetowej 4,5 proc. PKB).

Priorytetem powinno być stworzenie ram do finansowania potrzebnych, wyższych wydatków - np. na edukację, zdrowie, obrona - bez strukturalnie wysokiego deficytu w horyzoncie kilku lat. Albo przez podwyżki podatków albo przez obniżenie innych wydatków. To ważniejsze niż celowanie w obniżenie deficytu w 2024 r. 

Teza 2: W ramach racjonalizacji polityki budżetowej rząd powinien z początkiem 2024 r. wycofać się z mrożenia cen energii elektrycznej i zerowej stawki VAT na podstawowe artykuły żywnościowe.

W ramach racjonalizacji polityki budżetowej rząd powinien z początkiem 2024 r. wycofać się z mrożenia cen energii elektrycznej i zerowej stawki VAT na podstawowe artykuły żywnościowe.