Doktor nauk ekonomicznych, adiunkt na Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie
Marek Ignaszak jest adiunktem na Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie. Doktorat z ekonomii obronił na uniwersytecie w Bonn. W przeszłości pracował i uczył na Uniwersytecie Oksfordzkim oraz w London School of Economics. Alumn działu analiz BRE banku (później mBanku). Jego obecne badania skupiają się na teorii zachowania firm, innowacji oraz wzrostu gospodarczego. Wcześniej studiował m.in. optymalne projektowanie instytucji rynku pracy oraz wpływ trendów demograficznych i technologicznych na sektor przedsiębiorstw i – w konsekwencji – na rynek pracy i nierówności dochodowe.
Jeśli taki urlop poprawiałby wydajność w pracy, wtedy firmy same zdecydowałyby się go wprowadzić, ponieważ bardziej wydajny pracownik oznacza większe zyski. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby firmy wprowadziły taką ofertę przy obecnym stanie prawnym.
Aby zwiększyć bodźce do dłuższej pracy, należy po prostu obniżyć progresywność systemu podatkowego, zamiast go dodatkowo komplikować i tworzyć coraz to nowe wyjątki. Takie rozwiązanie rodzi pokusę nadużycia do zmiany organizacji pracy tak, aby więcej godzin kwalifikowało się jako nadgodziny.
Jeśli taka osoba nie mogłaby otrzymywać potem żadnych świadczeń, wtedy oczywiście tak. Jednak z punktu widzenia prawa (i moralności) taka umowa jest niemożliwa do wyegzekwowania. Przykładowo, co zrobimy, jeśli taka osoba straci możliwość wykonywania pracy w wyniku choroby? Pozwolimy jej umrzeć z głodu?
Z jednej strony ograniczenie 800+ do pracujących dostarcza dodatkowe bodźce do pracy. Wiemy z badań, że program 800+ obniżył podaż pracy, szczególnie u kobiet. Z drugiej strony taki wymóg dodatkowo komplikuje system, generuje koszty weryfikacji i rodzi dodatkowe pytania: czy zatrudnieni na, powiedzmy, 10 godzin tygodniowo się kwalifikują? Czy tylko pracujący w pełnym wymiarze czasowym? Wymóg dla obu rodziców czy jednego? Jak dla obu, co z osobami niepełnosprawnymi? I tak dalej.
Ponadto ogromnym wyzwaniem stojącym przed polskim społeczeństwem jest niska dzietność. Badania pokazują, że 800+ zwiększyło dzietność (choć efekt nie jest ogromny). Wymóg pracy obu rodziców może odwrócić ten pozytywny efekt, ponieważ wychowanie dzieci często wymaga, aby jedna osoba (w praktyce matka) zrezygnowała z pracy. Jeśli mówimy o wymogu pracy choć jednego z rodziców, to w skali makro zmiana jest kosmetyczna. Obecnie w Polsce jedynie 4,2 proc. dzieci wychowuje się w gospodarstwach domowych, gdzie ani jeden z rodziców nie pracuje (dane za Eurostat). A więc taka regulacja dotknie jedyne 4 proc. wydatków na 800+.
Prawo powinno być ślepe: nie można traktować obcokrajowców inaczej niż osoby urodzone w kraju.
Celem NBP jest stabilna inflacja, a różne stopy procentowe to tylko narzędzia do osiągnięcia tego celu. Jeśli obniżenie inflacji wymaga finansowych strat operacyjnych NBP, nie ma w tym nic złego.
NBP powinien być rozliczany na podstawie tego, jak stabilna i jak bliska celu jest inflacja. Możemy rozważać rozszerzenie mandatu NBP o dbanie o to, aby stopa zatrudnienia była blisko potencjału gospodarki, tak jak ma to miejsce w przypadku Rezerwy Federalnej. Ale to tyle jeśli chodzi o kryteria oceny pracy NBP. Wynik finansowy zależy od takich czynników jak odsetki wypłacane od rezerw obowiązkowych, wahania kursu walutowego, konieczność zwiększania lub zmniejszania płynności sektora bankowego poprzez skup lub sprzedaż papierów wartościowych itd. Jeśli niska inflacja wymaga strat finansowych NBP, nie ma w tym nic złego.
Tym, co może ograniczać zdolność NBP do realizacji podstawowego celu, jest zatrudnianie niekompetentnych ludzi i traktowanie tej instytucji jedynie jako źródło dochodowych synekur. To oczywiście scenariusz hipotetyczny, nie twierdzę, że ktoś mógłby tak traktować najważniejszą instytucję gospodarczą państwa.
W przypadku problemów płynności sektora finansowego lub kryzysów finansowych, te decyzje muszą być podejmowane błyskawicznie. Sposób ich podejmowania musi umożliwiać sprawne działania. Kluczem są tutaj wiedza i kompetencje zarządu NBP a nie regulacje prawne.
Możliwość finansowania wydatków państwa poprzez bank centralny tworzy ogromną pokusę dla polityków, którzy w horyzoncie planowania mają najbliższe wybory, a nie długoterminowy rozwój państwa. Teoretycznie nie musi tak być, ale w praktyce bardzo często kończy się to dużymi transferami do wyborców i - gdy w końcu nominalny popyt przekracza możliwości wytwórcze gospodarki - wysoką inflacją.
Złoto nie jest aktywem na tyle płynnym, aby mogło być użyteczne w doraźnym zarządzaniu płynnością sektora finansowego.
Jesteśmy wciąż bardzo daleko od sztucznej inteligencji całkowicie zastępującej ludzką pracę. Na razie jesteśmy na etapie doskonalenia narzędzi, które wspomagają ludzką pracę. Tak jak wynalezienie młotka nie zastąpiło pracy cieśli, a raczej uczyniło zawód cieśli bardziej produktywnym, tak obecne narzędzia nie zastąpią, tylko zwiększą produktywność pracowników o kompetencjach STEM. Ponadto, kompetencje miękkie są często komplementarne do tych ilościowych. Innymi słowy, informatyk o wysokiej inteligencji emocjonalnej, empatii, umiejętności komunikacji i pracy w zespole, jest bardziej produktywnym informatykiem, współpracownikiem, menedżerem i obywatelem. Powinniśmy więc kłaść nacisk na obie grupy kompetencji.
Każda nowa technologia kreuje zwycięzców i przegranych, a więc ma konsekwencje dla rozkładu dochodów w populacji. AI nie jest tu wyjątkiem. Jednak poziom nierówności zależy przede wszystkim od instytucji rynku pracy i systemu podatkowego. Jest więc w dużej mierze wyborem społecznym. AI nie jest fundamentalnie różna od innych form postępu technologicznego – jej wpływ na nierówności zależeć będzie od tego, jak zaprojektujemy nasze instytucje. W szczególności, zawsze możemy wysoko opodatkować właścicieli zysku generowanego przez tę technologię. Nierówności dochodowe nie są nieuniknioną konsekwencją rozwoju SI.
Tak, w szczególności musimy wymyślić jak opodatkować kapitał niematerialny, czyli na przykład dane lub algorytmy.
Argumenty za i przeciw dochodowi podstawowemu są niezależne od formy postępu technologicznego z jaką mamy do czynienia. Sprawa mogłaby wyglądać inaczej, jeśli mielibyśmy do czynienia z tak zwaną ogólną sztuczną inteligencją, czyli doskonała kopią ludzkiego umysłu, która jest w stanie wykonać każdą czynność, którą może wykonać człowiek. Ale do tego jeszcze bardzo daleka droga.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
