Profesor nauk ekonomicznych, wykładowca Szkoły Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Michał Rubaszek jest kierownikiem Zakładu Modelowania Rynków Finansowych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Jego zainteresowania badawcze to modelowanie i prognozowanie ekonometryczne oraz analiza rynków finansowych. Jest autorem ponad 40 publikacji w czasopismach indeksowanych w Journal Citation Reports, głównie o tematyce prognostycznej. Kierownik grantów NCN Opus pt. „Dynamika gazu ziemnego w kontekście transformacji sektora energetycznego” (2021-2024), "Zawartość predykcyjna modeli kursów równowagi" (lata 2020-2023), "Prognozowanie cen surowców" (lata 2018-2021), „Przyczyny i skutki nieefektywności prywatnego rynku wynajmu mieszkań w Polsce” (lata 2015-2018). Redaktor naukowy w czasopismach "International Journal of Finance and Economics" (od 2022 r.), "Baltic Journal of Economics" (od 2021 r.), "Forecasting" (od 2021 r.), "Econometric Research in Finance" (od 2016 r.) oraz "Bank i Kredyt" (2009-2017). Posiada wieloletnie doświadczenie w sektorze finansowym. Pracował m.in. w Narodowym Banku Polskim (2001-2017), Europejskim Banku Centralnym (2007-2008) oraz ING Banku Śląskim (od 2022 r.).
Aktualnie poziom deficytu budżetowego jest na tyle wysoki, że odsunąłbym na później tego typu rozważania.
Skokowa progresywność systemu podatkowego w Polsce przy dochodach 120 tys. złotych (wzrost stawki o 20 punktów procentowych, z 12 do 32 proc.) ogranicza finansowe bodźce do pracy u rosnącej części pracowników wpadającej w drugi próg podatkowy. Warto odnotować, że biorąc pod uwagę wszystkie składki i podatki, krańcowy klin podatkowy przy tych dochodach wynosi 58 proc., czyli dodatkowy koszt dla pracodawcy o 1 zł oznacza jedynie 42 grosze w kieszeni pracownika. Powoli zaczyna to być widoczne w danych na temat liczby przepracowanych godzin na pracownika. Według danych Eurostat w latach 2021-2024 liczba przepracowanych godzin w tygodniu spadła z 39,7 do 38,8. Mrożenie progu podatkowego ma uzasadnienie w kontekście ograniczenia deficytu budżetowego, ale prowadzi również do spadku zachęt do pracy oraz ogranicza możliwości bogacenia się osób o niskim majątku i wyższych dochodach.
Stabilizacja inflacji w okolicach celu 2,5 proc. do końca 2026 roku to aktualnie jest mój scenariusz bazowy. W scenariuszu tym zakładam stabilizację kursu złotego oraz cen surowców, stopniowe obniżenie dynamiki płac nominalnych w okolice 5-6 proc. r/r oraz brak znaczących zmian w zakresie cen administrowanych czy podatków. Inflacja w 2027 roku będzie zależeć od decyzji administracyjnych odnośnie podatków, w szczególności tych związanych z systemem ETS2.
Od eliminacji nierówności dochodowych i majątkowych jest raczej dobrze skonstruowany system podatkowy (od dochodów i majątku), w mniejszym stopniu ograniczenia osób lepiej zarabiających / bardziej majętnych w dostępie do usług publicznych. Warto zauważyć, że brak miejsca dla dzieci zamożnych rodziców w publicznym przedszkolu prowadzi do takich zjawisk jak segregacja społeczeństwa według grup dochodowych. Jest to zatem rozwiązanie niekoniecznie optymalne społecznie (ale to nie to samo co rozwiązanie "niesprawiedliwe").
Regionalne zróżnicowanie płacy minimalnej potencjalnie poprawia rynek pracy poprzez lepsze dopasowanie do lokalnych realiów, ale w dłuższym okresie może prowadzić do utrwalenia nierówności dochodowych między regionami. Uważam, że przy aktualnym, niskim poziomie bezrobocia, drugi efekt jest ważniejszy.
Luka płacowa, która według danych Eurostatu jest w Polsce relatywnie niska na tle innych krajów europejskich, w 2023 roku wyniosła 7,8 proc. (tzw. luka unadjusted, czyli nieuwzględniająca różnej charakterystyki pracy wykonywanej przez kobiety i mężczyzn). Jednym z celów dyrektywy jest zapewnienie równego traktowania pracowników wykonujących taką samą pracę. Przejrzystość płac, która ma też swoje wady, pozwoli wykryć tego typu sytuację „nierównej płacy za tę samą pracę”. Może się okazać, że działy kadr w polskich przedsiębiorstwach już wcześniej wyeliminowały tego typu patologie.
Skala obniżek stóp procentowych NBP zależeć będzie od wielu czynników, m.in. dynamiki płac, zmian kursu złotego, cen surowców, przebiegu wojny celnej i przede wszystkim dynamiki inflacji. W scenariuszu bazowym, który zakłada stopniowy powrót inflacji do celu i normalizację dynamiki płac, jest przestrzeń do dalszych obniżek stóp. W tym scenariuszu oczekiwany spadek stóp procentowych wynika z tego, że ich aktualny poziom jest wyraźnie powyżej stóp EBC oraz powyżej stopy równowagi.
Punktem wyjścia jest spostrzeżenie, że „energia” w nowoczesnym świecie jest dobrem pierwszej potrzeby, a zatem uboższe gospodarstwa domowe powinny być chronione przed „ubóstwem energetycznym”. Jednakże mrożenie cen energii dla wszystkich gospodarstw domowych jest niespójne z polityką klimatyczną oraz niekoniecznie jest uzasadnioną ingerencją w mechanizmy rynkowe. Dodatkowo jest to ingerencja kosztowna.
Koszt posiadania nieruchomości w Polsce jest niski (brak podatku katastralnego). Jest to uzasadnione w przypadku mieszkań służących do zaspokajania własnych potrzeb mieszkaniowych, ale niekoniecznie w przypadku mieszkań kupowanych w celach inwestycyjnych. Z tego względu jestem zwolennikiem wprowadzenia progresywnego podatku katastralnego z relatywnie wysoką kwotą wolną od podatku. Dodam, że wpływy z tego podatku powinny stanowić dochody samorządów.
Źródła wzrostu w ramach aktualnego modelu rozwoju, który jest oparty na konkurencyjności cenowo-płacowej oraz wzroście zatrudnienia, zostały w dużej mierze wykorzystane. Konwergencja wynagrodzeń (koszt pracy wzrósł z 4,7 euro/h w 2004 r. do 14,5 euro/h w 2023 r.), wysokie ceny energii oraz trudności w znalezieniu pracowników sprawiają, że dynamika eksportu wyraźnie wyhamowała. Dalsza konwergencja będzie wymagała wzrostu produktywności, co wymaga inwestycji i innowacji. Wymaga to zdecydowanie bardziej wyrafinowanych polityk niż model wzrostu oparty na eksporcie.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
