Maciej Zaborowski

Teza 1: Długie procesy to poważniejszy problem wymiaru sprawiedliwości niż spór wokół neosędziów.

Z perspektywy obywatela – zwłaszcza tego, który latami czeka na rozstrzygnięcie swojej sprawy – kluczowym problemem jest praktyczna niewydolność sądów. Wydłużający się czas trwania postępowań godzi w podstawowe prawo jednostki do sądu, zapisane zarówno w Konstytucji RP, jak i w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Brak wyroku przez wiele miesięcy, a często lat, oznacza nie tylko frustrację, ale i realne szkody: zamrożone majątki, niemożność dochodzenia roszczeń, utratę zaufania do instytucji państwa. Obywatele chcą sprawnego i sprawiedliwego wymiaru sprawiedliwości tu i teraz. Ich oczekiwania są proste: dostępność, przejrzystość i przewidywalność postępowania. I to właśnie te oczekiwania są dziś w największym stopniu zawiedzione. Konieczne jest szybka i profesjonalna modernizacja organizacyjna sądów – cyfryzacja, automatyzacja, wsparcie kadrowe i upowszechnienie alternatywnych metod rozstrzygania sporów.
W przeciwnym razie ani zasada praworządności, ani efektywność postępowania nie zostaną zrealizowane. A wtedy to nie abstrakcyjny spór o sędziów, lecz obywatele – pozbawieni realnego dostępu do sprawiedliwości – będą największymi przegranymi.

Teza 2: Reformy, które pozwolą skrócić czas rozpatrywania spraw w sądach należy wprowadzić niezależnie od tego, kiedy zostanie rozwiązany kryzys związany z powołaniami sędziowskimi.

Sprawność postępowań to dziś jeden z największych problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości, odczuwany bezpośrednio przez obywateli i przedsiębiorców. Niezależnie od kontrowersji ustrojowych, państwo ma obowiązek zapewnić obywatelom realny dostęp do sądu w rozsądnym terminie i żadne szumne hasła związane z deregulacją tego nie zmienią. Cyfryzacja, automatyzacja i lepsza organizacja pracy w sądach są nie tylko możliwe, ale pilnie konieczne – i nie wymagają wstrzymywania się do czasu politycznego przełomu.

Teza 3: Wyprowadzenie określonych spraw z sądów może znacząco wpłynąć na przyspieszenie procesów sądowych bez jakości dla poczucia sprawiedliwości obywateli.

Wyprowadzenie części spraw z sądów – np. spraw drobnych, rejestrowych czy niektórych administracyjnych – do organów quasi-sądowych lub procedur uproszczonych, to rozwiązania, które mogą realnie odciążyć sądy i przyspieszyć postępowania. Kluczowe jest, by nie odbywało się to kosztem jakości czy prawa do rzetelnego procesu. Jeżeli alternatywne ścieżki rozstrzygania spraw będą szybkie, przejrzyste i gwarantujące prawo do odwołania, to obywatele nie tylko nie odczują pogorszenia jakości sprawiedliwości – wręcz przeciwnie, mogą ją wreszcie zobaczyć w praktyce.

Teza 1: Rząd powinien przygotować propozycje deregulacyjne na podstawie pomysłów zespołu Rafała Brzoski, ale po starannej analizie ich celowości i zgodności z systemem prawnym

Teza 2: Zamiast głębokiej deregulacji rząd powinien raczej rozpocząć działania na szeroką skalę, uświadamiające urzędnikom konieczność takiego stosowania obowiązującego prawa, by nie utrudniać życia uczciwym przedsiębiorcom i obywatelom

Teza 1: Obecne przepisy dotyczące obecności pełnomocnika podczas przesłuchania świadka są wystarczające

W dotychczasowej ponad 15 letniej praktyce adwokackiej nie zdarzyło mi się ani razu aby prokurator odmówił mi udziału w przesłuchaniu świadka w charakterze jego pełnomocnika. Były takie próby, ale nieskuteczne. Dopuszczenie pełnomocnika świadka przeważnie jest dobrym zwyczajem, ale jak widać nie zawsze przestrzeganym. W szczególności w postępowaniach, które budzą kontrowersje lub gdy może nastąpić w przyszłości potencjalna zmiana roli procesowej prokurator nie powinien odmawiać dopuszczenia pełnomocnika. W obecnym jednak stanie prawnym, jest to całkowicie decyzja prokuratora.

Teza 2: Tak jak proponuje w swoim projekcie Naczelna Rada Adwokacka, prokurator nie powinien mieć możliwości odmowy dopuszczenia pełnomocnika do przesłuchania świadka

Proponowana zmiana jest w mojej ocenie niezbędna i przyczyni się do usprawnienia większości postępowań oraz urealnienia gwarancji procesowych osoby nie będącej stroną. Należy bowiem pamiętać, że na tym etapie głównym zadaniem pełnomocnika jest pilnowanie aby protokół przesłuchania odzwierciedlał przebieg czynności procesowej oraz aby świadek mógł odmówić odpowiedzi na pytania w sytuacji gdy mogłoby go narazić to jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną.

Teza : Cyfryzacja, zmiany organizacyjne i upowszechnienie pozasądowych metod rozwiązywania sporów rozwiążą większość problemów z niewydolnością sądów

Pełna profesjonalna cyfryzacja wymiaru sprawiedliwości to jeden z ważniejszych elementów naprawy systemu sądownictwa w Polsce. Równocześnie kluczowe znaczenie ma edukacja sędziów nie tylko w zakresie prawa, lecz także etyki oraz zarządzania. Już bowiem obecne przepisy pozwalają sądom na skuteczne i szybkie prowadzenie rozpraw, jednakże bardzo często złe nawyki, przyzwyczajenia, brak wiedzy, a czasem po prostu lenistwo wygrywa, co powoduje znaczące wydłużenie postępowań.

Teza 1: Instytucja skargi nadzwyczajnej powinna być zlikwidowana.

Instytucja skargi nadzwyczajnej w obecnym kształcie pozbawiona jest większego sensu prawnego.

Teza 2: Zlikwidowane powinny być dwie tzw. nowe Izby Sądu Najwyższego: Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Odpowiedzialności Zawodowej. Ich kompetencje powinny przejąć „stare” izby SN.