Dorota Skała

Teza 1: W polskim systemie emerytalnym powinien istnieć obowiązkowy filar kapitałowy, do którego przekazywana byłaby część składek emerytalnych.

Teza 2: Utrzymywanie OFE w obecnym kształcie wpływa negatywnie na zaufanie do całego systemu długoterminowych oszczędności na emeryturę (OFE, IKE, IKZE, PPK) i partycypację w tym systemie.

Teza 3: OFE powinny zostać zlikwidowane, a wszystkie zgromadzone w nich środki powinny zostać sprywatyzowane i przeniesione do IKE, IKZE lub PPK.

Teza 1: Skuteczna walka z inflacją wymaga zwiększenia stóp procentowych w gospodarce (stopy referencyjnej NBP, oprocentowania depozytów itp.) powyżej bieżącej stopy inflacji.

Teza 1.: Wzrost oprocentowania depozytów w bankach do poziomu zbliżonego do stopy referencyjnej NBP przyczyniłby się istotnie do ograniczenia inflacji.

Teza 3.: Tzw. obligacje antyinflacyjne emitować powinien NBP, a nie Ministerstwo Finansów, które wpływy z emisji przeznaczy na wydatki.

Teza 1: Podwyżki stóp procentowych NBP obciążają gospodarstwa domowe, jednocześnie zwiększając zyski banków. Aby równomiernie rozłożyć koszty walki z inflacją, należy zamrozić stawki WIBOR (np. na poziomie sprzed pandemii). 

Obecne propozycje zamrożenia stawki WIBOR nie dotyczą rzeczywistego usztywnienia samego WIBORU, tylko wprowadzenia dodatkowych uregulowań prawnych, które zrekompensują niektórym kredytobiorcom wyższe raty kredytów hipotecznych. Oznacza to udzielenie pomocy publicznej tym osobom, które zdecydowały się wziąć kredyt w 2020r. i na początku 2021r. Padają propozycje usztywnienia oprocentowania na poziomie 2019r. Kredyt hipoteczny jest zwykle udzielany na 20-30 lat, więc w podobnych propozycjach należy uwzględnić dłuższy horyzont czasowy. W latach 2007-2013 WIBOR 3M wynosił między 3% a 6%. Obecnie wynosi 3.5%. Czy w związku z tym należy wyróżnić kredytobiorców, którzy wzięli kredyty przy rekordowo niskim WIBORZE na poziomie 0.2-0.5% i akurat im rekompensować straty? Szczególnie uwzględniając fakt, że kredyty hipoteczne są głównie zaciągane przez gospodarstwa domowe z najwyższych decyli dochodowych? Czy w dopłatach dla kredytobiorców uwzględnieni zostaną również ci kredytobiorcy, którzy wzięli kredyt hipoteczny 15 lat temu, kiedy WIBOR wynosił 5-6%? Być może im należy również zrekompensować raty, które były spłacane przy stawce WIBOR wyższej niż ta 'referencyjna', czyli z końca 2019r. Jest to poważna kwestia do rozważenia, tak aby zachować sprawiedliwość społeczną stosowanych rozwiązań.

Teza 2: Zamrożenie stawek WIBOR osłabiłoby wpływ podwyżek stóp procentowych na inflację, wymuszając na NBP (ceteris paribus) większe podwyżki tych stóp.

Rzeczywiste zamrożenie stawek WIBOR wydaje się technicznie bardzo trudne do przeprowadzenia. Propozycje idące w tym kierunku mają raczej na celu utrzymania niższego oprocentowania kredytów dla osób, które już je zaciągnęły, co nie wpłynie znacząco na inflację. Jeśli jednak wprowadzone zostanie obowiązkowe niższe oprocentowanie dla nowych kredytów, to może ono znacząco osłabić efektywną walkę z inflacją za pomocą wyższych stóp procentowych. Ponadto, obligatoryjnie niższe oprocentowanie może spowodować zapaść kredytową, czyli niechęć banków do udzielania kredytów osobom z niższymi albo nawet średnimi dochodami. Dostępność kredytów hipotecznych w Polsce jest bardzo niska i ograniczona do osób z relatywnie wysokimi dochodami. Sztuczne zaniżenie oprocentowania może skutkować tym, że osoby uważane przez banki za obciążone wyższym ryzykiem kredytowym nie będą miały żadnej szansy na zakup mieszkania.

Teza 3: Oprocentowanie kredytów dla gospodarstw domowych i firm powinno być powiązane z oprocentowaniem ich depozytów w bankach (zamiast ze stawkami WIBOR). 

Regulowanie oprocentowania kredytów w bankach przez państwo stanowi bardzo poważną ingerencję w ich działalność. Wymuszenie powiązania oprocentowania kredytów z jakąkolwiek wielkością jest ingerencją w strategię działalności banku, ale może być tłumaczona ważnym interesem społecznym. Istnieją ograniczenia maksymalnego oprocentowania pożyczek, więc podobne ograniczenia można w teorii wprowadzić w bankach w kontekście kredytów hipotecznych. Jednak pojawia się wątpliwość, kto na takim rozwiązaniu skorzysta. Banki będą ograniczać udzielanie niskooprocentowanych kredytów do osób najwięcej zarabiających, więc nie wpłynie to na poprawę sytuacji osób obecnie wykluczonych z rynku kredytów hipotecznych. Dochodowość banków w Polsce jest stosunkowo wysoka, w porównaniu do krajów Europy Zachodniej, a marże odsetkowe są znacznie wyższe. Wydaje się więc, że banki posiadają pewne pole do manewru jeśli chodzi o oprocentowanie kredytów. Jednak jakość portfela kredytowego jest znacznie niższa i banki uwzględniają potencjalne koszty niespłaconych kredytów w swoich marżach. Obniżenie marż może spowodować mniejszą ofertę kredytową i ograniczenie jej do najbogatszych klientów. Największy potencjał rzeczywistego wsparcia kredytobiorców i potencjalnych kredytobiorców mają dwa największe banki w Polsce, PKO BP i Pekao, których najważniejszym akcjonariuszem jest Skarb Państwa. Nie ma przeciwskazań, aby te banki wprowadziły niżej oprocentowane kredyty hipoteczne, których oprocentowanie mogą powiązać z depozytami albo ustalić na stałym, niskim poziomie. Nie widać aby te banki podobne inicjatywy podejmowały na większą skalę.

Teza 1: Inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym (w tym sensie, że jest rezultatem szybszego wzrostu ilości pieniądza niż produktu krajowego).

Teza 2: Inflacja w Polsce jest dziś w dużym stopniu pokłosiem szybkiego wzrostu podaży pieniądza w ostatnich latach.

Teza 3: Obniżenie inflacji z dzisiejszego poziomu (7,8 proc.) do celu NBP (2,5 proc.) będzie wymagało takich podwyżek stóp procentowych, które nieuchronnie pogorszą koniunkturę na rynku pracy.