Akcja „Rzeczpospolitej" we współpracy z UNEP/GRID Warszawa

Naukowcy, eksperci i szacowne instytucje międzynarodowe od dawna przestrzegały przed potencjalnie groźnymi skutkami pojawienia się nowego patogenu, który przyczyniłby się do szeregu zgonów i trudnych do naprawienia szkód – w tym gospodarczych. Zagrożenie takie – z mniejszym lub większym natężeniem – przewijało się m.in. w kolejnych edycjach przygotowywanego przez Światowe Forum Ekonomiczne cyklu „Global Risks Report".

Czynniki ryzyka

Dziś, gdy ryzyko to stało się czymś namacalnym, nasza uwaga kieruje się najczęściej w stronę kwestii bezpośrednio związanych z pandemią – stanu systemu zdrowotnego w Polsce czy naszego własnego bezpieczeństwa. Martwimy się również o skutki spowodowanego nią załamania gospodarczego.

Tematy, którymi żyliśmy jeszcze pół roku temu, wydają się dotyczyć jakiegoś odległego czasu i miejsca. Pojawienie się wirusa SARS-CoV-2 może być jednak kolejną okazją do tego, by przemyśleć naszą relację ze środowiskiem naturalnym. Tym bardziej że powiązania między stanem przyrody a zdrowiem publicznym są dobrze zbadane.

Program ONZ ds. Środowiska (UNEP) jeszcze w 2016 roku w swej publikacji z cyklu „Frontiers" ostrzegał, że około 60 proc. trapiących człowieka chorób zakaźnych ma pochodzenie odzwierzęce. W wypadku nowych czynników chorobotwórczych odsetek ten może rosnąć nawet do 75 proc.

Rosnąca presja człowieka na środowisko oznacza m.in. zasiedlanie przestrzeni zajmowanych do tej pory przez dzikie ekosystemy.

Zwiększa się ryzyko, że za pośrednictwem zwierząt hodowlanych patogeny częściej dokonywać będą „przeskoku" na człowieka. Profilaktyczne stosowanie antybiotyków przy chowie przemysłowym to z kolei gotowa recepta na odporne na nie superbakterie, których upowszechnienie zniweczyć może kilkadziesiąt lat postępu medycyny w zakresie ochrony naszego zdrowia.

Podcinanie gałęzi

Efekty biznesu takiego jak zwykle z reguły pozostają poza naszym natychmiastowym, namacalnym doświadczeniem. Na co dzień nie odczuwamy (jeszcze) negatywnych efektów zewnętrznych masowego wymierania gatunków. Kiedy dochodzi do wzajemnego nakręcania się spiral utraty bioróżnorodności oraz kryzysu klimatycznego, stan ten może jednak nie potrwać za długo.

Pożary Amazonii – domu dla ogromnej ilości gatunków żywych istot, ale też naturalnego magazynu dwutlenku węgla – pokazały, jak wiele mamy do stracenia.

Naszym postępowaniem możemy zarówno pozbawić się szans na odkrycie cennych substancji leczniczych, które mogą znajdować się w tym równikowym lesie deszczowym, jak i zniweczyć szanse na opanowanie kryzysu klimatycznego, który już dziś, z każdym rokiem, przynosi nam więcej gwałtownych zjawisk pogodowych i innych zagrożeń dla jakości naszego życia.

Troska o środowisko to nie abstrakcja ani luksus – to dbanie o fundamenty naszej globalnej cywilizacji. Fundamenty, na których opiera się cały nasz system społeczny i ekonomiczny. Na inne nie mamy co liczyć.

Autor jest specjalistą ds. zrównoważonego rozwoju Centrum UNEP/GRID-Warszawa

Londyn może być... dziki?

„Udziczanie" – tak można określić podejście do ochrony środowiska, które stawia na umożliwienie powrotu natury na dany obszar.

Odbudowa ekosystemów nie musi odbywać się z dala od miejsc, w których żyjemy. Co więcej – możemy przestać być częścią problemu i zacząć być jego rozwiązaniem.

Przykładem może być realizowana w Wielkiej Brytanii inicjatywa Citizen Zoo, stawiająca m.in. na przywracanie tradycyjnych zwierząt pasterskich na miejskie łąki.

Jej istotnym aspektem jest realizowanie działań nie w oderwaniu, lecz we współpracy z lokalnymi decydentami i społecznościami.

Więcej na jej temat przeczytać można na stronie kampanii Zielona Wstążka #DlaPlanety: www.DlaPlanety.pl.

Akcja „Rzeczpospolitej" we współpracy z UNEP/GRID Warszawa