Składka zdrowotna do zmiany. Najlepiej wrócić do rozwiązań sprzed Polskiego Ładu

dr Marcin Wojewódka

Radca prawny Wojewódka i Wspólnicy, Instytut Emerytalny

Odp: Zgadzam się

Trzeba sobie jasno powiedzieć, że nie ma realnej możliwości przywrócenia stanu ze składką zdrowotną sprzed tzw. Polskiego Ładu. I nie dlatego, że byłoby to niewykonalne. Ale dlatego, że składka zdrowotna przed tzw. Polskim Ładem była odliczana od wyższej stawki podatku PIT. Jestem przekonany, że dzisiaj nikt nie położy postulatu powrotu do stawki PIT sprzed tzw. Polskiego Ładu, bo to by oznaczało zwiększenie obecnej stawki 12 proc. podatku PIT.

Adam Mariański

Doradca podatkowy, adwokat; profesor Uczelni Łazarskiego, Partner Zarządzający w Mariański Group.

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Wyłącznie zryczałtowana składka pełni funkcję składki ubezpieczeniowej. Obowiązująca regulacja w większości sytuacji oznacza, że mamy do czynienia z podatkiem celowym, którego wysokość jest zupełnie przypadkowa.

Z pewnością były to rozwiązania zdecydowanie mniej obciążające budżety przedsiębiorców niż obecnie. Co było korzystne mieliśmy wówczas jeden system obliczania składki zdrowotnej przez wszystkich (pracownik, przedsiębiorca) oraz odliczania jej od podatku. Z tego punktu widzenia zdecydowanie dążyłbym do przywrócenia tego systemu chociażby z punktu widzenia jego przejrzystości i prostoty. Inną kwestią jest to, że obecnie do budżetu wpływa pewnie kilkaset razy więcej środków ze składki zdrowotnej ustalonej na obecnych zasadach. Więc z drugiej strony jeśli budżet nie wytrzyma powrotu do stanu sprzed Polskiego Ładu to brak takich ruchów wydaje się mieć uzasadnienie.

Rafał Adamus

Radca prawny, arbiter w sądownictwie polubownym

Odp: Zgadzam się

Na problem składki zdrowotnej dla przedsiębiorcy (mikro-przedsiębiorcy) należy spojrzeć jako na fragment szerszego zagadnienia. Przedsiębiorca sam musi zdobyć sobie rynek i utrzymać się na nim w warunkach konkurencji i ciężarów fiskalnych. Najczęściej nie ma takiej elastyczności co do wysokości marży jak duże korporacje. Do tego dochodzą zmienności koniunktury. Jak pokazują statystyki większość nowych biznesów nie przeżywa pierwszych trzech lat. W pierwszej kolejności przedsiębiorca musi pokryć ponoszone koszty, a w tym koszty pracy. Państwo podnosi wysokość płacy minimalnej bez jakiegokolwiek sprzężenia podwyżki ze wzrostem wydajności pracy. Czyli w pierwszej kolejności przedsiębiorca płaci wynagrodzenia pracownikom. Jeżeli wystawi faktury VAT, a nie uzyska za nie zapłaty to musi z własnych środków zapłacić od nich VAT i PIT zanim uzyska ulgę na złe długi. Windykacja wierzytelności oznacza kolejne koszty (minimum to wpis od pozwu) i scenariusz sądowy rozpisany na wiele lat. Do tego dochodzą dalsze ciężary publiczne takie jak składka na ubezpieczenie społeczne. Przedsiębiorca musi dokonać płatności bez względu na to czy był na urlopie czy był chory. Człowiek na etacie ma prawo do urlopu i zwolnienia od pracy na wypadek choroby. Pracuje w cywilizowanych normach czasu pracy. Dla przedsiębiorcy najczęściej urlop, chorowanie w domu, ośmiogodzinna dniówka to luksus. Wielu przedsiębiorców musi finansować koszty swojej działalności poprzez kredyt obrotowy. Oznacza to zadłużanie się. Obok typowego ryzyka rynkowego może być tak, że zmieni się linia orzecznicza i kontrola rozpruje stare rozliczenia lata wstecz. Do tego doliczy odsetki. Przedsiębiorca nie odpowiada za szkodę do trzech pensji. Za wszelkie zobowiązania odpowiada całym swoim majątkiem, a nie tylko jego częścią służącą prowadzeniu działalności gospodarczej. Jeżeli w tym kontekście zadaje się pytanie o składkę zdrowotną to jest to dodatkowy ciężar fiskalny utrudniający prowadzenie działalności gospodarczej.

Dariusz Adamski

Profesor nauk prawnych, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego

Odp: Nie zgadzam się

Czysto ryczałtowy charakter składki zdrowotnej przedsiębiorców sprzed Polskiego Ładu pogłębiał degresję podatkową wśród przedsiębiorców (składka zdrowotna jest w istocie podatkiem). Powodował, że przedsiębiorcy osiągający wyższy dochód płacili składkę stanowiącą jego relatywnie niższą część. Polski Ład radykalnie zmienił ten stan rzeczy. Rozwiązanie proponowane przez MF stanowi zdecydowanie bardziej racjonalne rozwiązanie, minimalizujące jednocześnie ubytek dla budżetu państwa, jaki byłby następstwem całkowitego powrotu do rozwiązań sprzed Polskiego Ładu. Zmniejsza też atrakcyjność ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, czyli najbardziej antyinwestycyjnie działającej formy opodatkowania, której upowszechnienie w ostatnich latach było konsekwencją nieprzemyślanej, wewnętrznie sprzecznej polityki podatkowej poprzedniego rządu.

Jacek Męcina

Prof. dr hab. Jacek Męcina Uniwersytet Warszawski, doradca Zarządu Konfederacja Lewiatan

Odp: Nie zgadzam się

Mimo, że poprzedni system byłe zdecydowanie bardziej korzystny dla przedsiębiorców, brak jest przestrzeni dla powrotu do poprzedniego systemu. Wiązałoby się to przede wszystkim z poważnym ubytkiem wpływów do NFZ.

Formuła składki zdrowotnej sprzed reformy naruszała zasadę równości wobec prawa oraz konstytucyjną zasadę ochrony pracy. Zmiany w tym zakresie powinny pójść w innym kierunku niż powrót do dawnych rozwiązań. Przede wszystkim obciążenie stosunku pracy powinno być premiowane.

Michał Romanowski

Profesor dr hab. prawa, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski, adwokat w Romanowski i Wspólnicy

Odp: Zgadzam się

Problem jest jednak znacznie bardziej złożony. Jest to bowiem rozwiązanie punktowe, które spowoduje spadek dochodów państwa z tytułu składki zdrowotnej o 5 mld zł. Oznacza to wzrost deficytu finansów publicznych a w efekcie długu publicznego w sytuacji, w której Polska należy do krajów o najwyższym deficycie finansów publicznych w UE (4,8 proc. PKB w 2024 i 3,9 proc. PKB w 2025). Jednocześnie koalicjanci zadeklarowali podniesienie nakładów na ochronę zdrowia. Bez cięć wydatków budżetowych lub zwiększenia przychodów budżetu (wzrost innych danin publicznych) nakłady na ochronę zdrowia mogą wyłącznie zmaleć. Dodatkowo rozwiązanie to pogłębia różnice w tzw. klinie podatkowo-składkowym pomiędzy umowami o pracę i samozatrudnieniem, a więc brak neutralności systemu podatkowego-składkowego. Konieczna jest zatem całościowa reforma systemu podatkowo-składkowego.

Tomasz Safjański

dr hab. prof. AWSB

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Reforma składki zdrowotnej jest jedną z najbardziej wyczekiwanych przez przedsiębiorców zmian. Obowiązek płacenia składki zdrowotnej od zbycia środków trwałych odbierany jest przez przedsiębiorców jako „kant” prawny wprowadzony w Polskim Ładzie. Nonsensowna składka zdrowotna od zbycia środków trwałych uderza w sposób szczególny w ryczałtowców, którzy sprzedając drogie środki ryzykują wejście w wyższy próg podatkowy i płacenie zawyżonej składki zdrowotnej przez cały rok. Ważna jest również kwestia wprowadzenia limitu, do jakiego składki zdrowotne są pobierane.

Idealnym rozwiązaniem byłaby kompleksowa reforma systemu podatkowo-składkowego, który w tej chwili postawiony jest całkowicie na głowie, ale wycofanie zmian wprowadzonych Polskim Ładem mogłoby stanowić dobry wstęp do dyskusji na ten temat.

Hanna Litwińczuk

Profesor, Uniwersytet Warszawski ,Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Finansowego

Odp: Nie zgadzam się

Powiązanie wysokości składki zdrowotnej z wysokością dochodu oznacza podporządkowanie jej wymiaru zasadzie zdolności płatniczej, czyli podatnicy o niższym dochodzie płacą składkę niższą, zaś ci o wyższym dochodzie składkę wyższą, co oznacza, że składka staje się instrumentem dystrybucji dochodów na rzecz mniej zamożnych podatników kosztem tych zamożniejszych. Zasada ta legła u podstaw konstrukcji podatku dochodowego i służą jej takie rozwiązania jak np. progresja podatkowa czy ulgi związane ze zróżnicowaną sytuacją osobistą czy rodzinną podatnika. Z kolei podatnicy, którzy nie są opodatkowani na zasadzie progresji, nie korzystają z niektórych ulg. Składka zdrowotna nosi wszystkie cechy podatku, ale jej specyfika polega na tym, że sama jej nazwa sugeruje powiązanie z celami, które będą finansowane z pochodzących z niej wpływów. Dlatego silne uzależnienie jej wysokości od zdolności płatniczej może być postrzegane przez podatników jako niesprawiedliwe z uwagi na obowiązujące obecnie zasady dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Poza tym zmiana sposobu wymiaru składki zdrowotnej powinna być elementem całościowej zmiany modelu opodatkowania dochodów w Polsce. Obecnie opodatkowanie dochodu jest obarczone wieloma niesprawiedliwymi, dyskryminującymi czy wręcz nielogicznymi rozwiązaniami. Wbudowanie w ten już wadliwy system nowych rozwiązań dotyczących wymiaru składki zdrowotnej i to według zróżnicowanych zasad w zależności od formy opodatkowania może jeszcze uwydatnić jego wady.

Adam Mariański

Doradca podatkowy, adwokat; profesor Uczelni Łazarskiego, Partner Zarządzający w Mariański Group.

Odp: Zdecydowanie się nie zgadzam

Kolejne zwiększenie chaosu, który skutkuje zupełną przypadkowością wymiaru podatku zdrowotnego. Tym samym narusza zasadę sprawiedliwości podatkowej i jest niekonstytucyjne.

Nie można tego pomysłu oceniać zero-jedynkowo. Z jednej strony zawsze jestem za zmniejszaniem obciążeń wśród przedsiębiorców. Zarówno tych w zakresie obowiązków sprawozdawczych, jak i obciążeń ekonomicznych. Z tego punktu widzenia planowane zmiany należy ocenić na plus. Natomiast po raz kolejny planujemy wprowadzić regulacje, które będą różne dla przedsiębiorców (w zależności od tego w jakiej formie się rozliczają z PIT). To dalej komplikuje system. Z tego punktu widzenia ten plan nowelizacji oceniam negatywnie.

Jacek Męcina

Prof. dr hab. Jacek Męcina Uniwersytet Warszawski, doradca Zarządu Konfederacja Lewiatan

Odp: Zgadzam się

Taki kompromis przywraca względną równowagę, likwiduje drastyczne obciążenia, upraszcza proces wyliczania składki.

Grzegorz Sibiga

Doktor habilitowany nauk prawnych, profesor w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, kierownik Zakładu Prawa Administracyjnego w INP PAN, wykładowca akademicki, adwokat, partner w kancelarii Traple, Konarski, Podrecki i Wspólnicy.

Odp: Nie zgadzam się

Zmiany w składce zdrowotnej powinny dążyć do maksymalnego uproszczania obliczania i ujednolicania składki.

Kolejna zmiana, oznaczająca pogłębienie nierówności obciążenia daninami, na przestrzeni kilku lat, powoduje destabilizację warunków prowadzonej działalności. Zmiana warunków nie powinna różnicować pozycji przedsiębiorców w tak poważnym stopniu.

Michał Romanowski

Profesor dr hab. prawa, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski, adwokat w Romanowski i Wspólnicy

Odp: Zgadzam się

Składka zdrowotna powinna być jedna, aby nie zwiększać klinu podatkowo-składkowego i braku neutralności systemu podatkowo-składkowego.

Rafał Adamus

Radca prawny, arbiter w sądownictwie polubownym

Odp: Nie zgadzam się

Jestem przeciwnikiem powiększania ciężarów fiskalnych dla drobnego biznesu.

Związek Przedsiębiorców i Pracodawców apelował oczywiście o powrót do zasad sprzed Polskiego Ładu (jw.), ale propozycja przedstawiona przez rząd jest uczciwa. Rozumiem, że rząd jest tworzony przez koalicję ugrupowań o różnych spojrzeniach, są też konkretne uwarunkowania budżetowe determinujące możliwości prawodawcy. Mając na względzie te okoliczności, pozytywnie oceniam rozwiązanie zaprezentowane przez MF.