TSUE: pytań z Polski o interpretację prawa UE najwięcej od 20 lat

W 2023 r., po raz pierwszy w historii, liczba spraw wniesionych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przekroczyła symboliczny próg 2000. Jest wśród nich aż 48 wniosków polskich sądów o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

Publikacja: 22.03.2024 18:01

TSUE: pytań z Polski o interpretację prawa UE najwięcej od 20 lat

Foto: PAP/EPA/JULIEN WARNAND

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) jest właściwy w sprawach dotyczących prawa Unii Europejskiej.  W jego skład wchodzą dwa organy sądownicze: właściwy Trybunał Sprawiedliwości i Sąd, który orzeka  przede wszystkim w sprawach dotyczących prawa konkurencji, pomocy państwa, handlu, rolnictwa i znaków towarowych.

Coraz więcej pracy dla TSUE

Statystyki za 2023 r. potwierdzają przede wszystkim strukturalny wzrost liczby spraw przed Trybunałem Sprawiedliwości.  Do obu organów sądowniczych w 2023 r. wniesiono 2092 spraw. Liczba ta obejmuje jednak pakiet identycznych 404 skarg wniesionych do Sądu UE w październiku 2023 r. Jeśli nie brać ich pod uwagę, liczba wniesionych spraw nadal pozostaje bardzo wysoka, ale też zbliżona do poziomu z dwóch poprzednich lat (1710 w 2022 r. i 1720 w 2021 r.).

- Dane te potwierdzają tendencję wzrostową liczby nowych spraw, którą można było zaobserwować w ostatnim dziesięcioleciu. Wzrost  okazuje się strukturalny, w szczególności dla Trybunału Sprawiedliwości — czytamy w komunikacie TSUE. 

W latach 2014–2018 do Trybunału Sprawiedliwości wpływały średnio 723 sprawy rocznie, natomiast w latach 2019-2023 średnia ta wynosiła 833, co oznacza średni wzrost o 15 % (110 spraw rocznie).

W 2023 r. Trybunałowi Sprawiedliwości i Sądowi udało się zakończyć łącznie 1687 spraw, przy czym liczba ta jest nieco tylko wyższa niż średnia z ostatnich lat (1667 spraw rocznie w latach 2019–2022). Także spraw w toku jest mniej więcej tyle samo, co w latach poprzednich (z pominięciem już wspomnianych 404 spraw wniesionych do Sądu).

Czytaj więcej

TSUE odblokował pytania frankowe w SN

Na 8 skarg Polska wniosła 7

W 2023 r. do Trybunału Sprawiedliwości wpłynęło 821 spraw, o kilka więcej niż w 2022 r., a zakończono 783 sprawy, co jest liczbą dość zbliżoną do wyników z poprzednich trzech lat. Średni czas trwania postępowania, we wszystkich rodzajach spraw łącznie, wynosił 16,1 miesiąca, a liczba spraw w toku na dzień 31 grudnia 2023 r. wyniosła 1149.

Podział spraw ze względu na charakter postępowania jest również podobny do rozkładu z lat poprzednich. Same tylko odesłania prejudycjalne i odwołania stanowią ponad 90% wszystkich wniesionych.

TSUE zwraca uwagę na istotną zmianę, jaką jest wzrost liczby skarg bezpośrednich. W 2021 r. było ich zaledwie 29, a w 2023 r. już 60, czyli ponad dwa razy więcej. 

Z czego wynika taki skokowy wzrost? W komunikacie TSUE czytamy, że dużo więcej było skarg o stwierdzenie nieważności (osiem skarg wniesionych w 2023 r. w porównaniu z zaledwie dwiema w 2022 r.), przy czym tylko jedno państwo członkowskie (Polska) wniosło siedem skarg na akty przyjęte przez unijnego prawodawcę w dziedzinie ochrony środowiska i efektywności energetycznej.

Więcej było także skarg o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Komisja Europejska zdecydowała w 2023 r. o wszczęciu szeregu równoległych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko niektórym państwom członkowskim (m.in. Polsce), przede wszystkim w dziedzinie ochrony środowiska.

Jeśli chodzi o sprawy prejudycjalne, najwięcej pytań skierowano do Trybunału Sprawiedliwości w 2023 r. w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (82), przy czym większość z nich dotyczyła wykładni przepisów dotyczących prawa azylowego i systemu ochrony międzynarodowej. Podobnie jak w 2022 r., wiele pytań prejudycjalnych dotyczyło podatków (53), ochrony konsumentów (52) i transportu (40).

O wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w 2023 r. wystąpiły do TSUE sądy wszystkich bez wyjątku państw członkowskich, co świadczy o żywotności dialogu „między sędziami” ustanowionego na mocy traktatów.

Jednak najwięcej wniosków prejudycjalnych pochodziło od sądów niemieckich (94), bułgarskich (51), polskich (48), włoskich (43), rumuńskich (40), hiszpańskich (32) oraz belgijskich (30). W przypadku Polski liczba odesłań prejudycjalnych złożonych w 2023 r. jest największa od momentu przystąpienia naszego państwa przed dwudziestu laty do Unii Europejskiej. 

W ostatnich miesiącach 2023 r. TSUE negocjował  projekt nowelizacji Statutu TSUE przewidujący przekazanie Sądowi UE spraw prejudycjalnych w sześciu szczególnych dziedzinach: podatku od wartości dodanej (VAT), akcyzy, kodeksu celnego, klasyfikacji taryfowej towarów według Nomenklatury scalonej, odszkodowań i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład lub opóźnienia, lub odwołania usług transportowych oraz systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.  Wystąpił także o rozszerzenia zakresu stosowania mechanizmu, który wszedł w życie w maju 2019 r., dotyczącego wstępnego przyjęcia do rozpoznania odwołań od orzeczeń Sądu.

Jak podkreślił Koen Lenaerts, prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „dzięki temu Trybunał Sprawiedliwości będzie mógł poświęcić więcej uwagi realizacji swej podstawowej roli trybunału konstytucyjnego i sądu najwyższego Unii. Podobnie jak w ostatnich latach, sprawy wnoszone do Trybunału dotyczą newralgicznych kwestii, takich jak ochrona wartości państwa prawnego w kontekście krajowych reform sądownictwa, polityka azylowa i imigracyjna, ochrona danych osobowych i stosowanie zasad konkurencji w erze cyfrowej, walka z dyskryminacją czy też kwestie środowiskowe, energetyczne i klimatyczne”.

Sąd UE bardziej wydajny

W 2023 r. w pełni dało się odczuć skutki reformy Sądu polegającej na podwojeniu liczby jego sędziów. Świadczą o tym statystyki. Sąd zakończył 904 sprawy, natomiast wpłynęło do niego 1271 spraw (w tym wspomniane już 404 identyczne sprawy wniesione pod koniec roku). Ponadto średni czas trwania postępowań utrzymał się na zadowalającym poziomie: średnio 18,2 miesiąca, co wskazuje na skuteczność w prowadzeniu spraw.

Szczególności wzrost liczby spraw odnotowano w dziedzinie własności intelektualnej (310 w porównaniu z 270 w 2022 r.) oraz polityki gospodarczej i pieniężnej, która obejmuje w szczególności prawo bankowe (56 nowych spraw wniesionych w 2023 r.). Ponadto Sąd odczuwał wciąż stały, choć mniej intensywny niż w 2022 r., napływ spraw dotyczących środków ograniczających. W zdecydowanej większości dotyczyły one środków ograniczających przyjętych przez Unię Europejską w 2022 r. wobec osób fizycznych i podmiotów w związku z konfliktem między Rosją a Ukrainą.

TSUE odnotował w swoim raporcie, że w 2023 r. pojawiły się nowe spory dotyczące regulacji rynków i usług cyfrowych.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) jest właściwy w sprawach dotyczących prawa Unii Europejskiej.  W jego skład wchodzą dwa organy sądownicze: właściwy Trybunał Sprawiedliwości i Sąd, który orzeka  przede wszystkim w sprawach dotyczących prawa konkurencji, pomocy państwa, handlu, rolnictwa i znaków towarowych.

Coraz więcej pracy dla TSUE

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP