Mniej testów, więcej doświadczeń i czas na nudę. Czy tak powinna wyglądać szkoła przyszłości?

Więcej pracy przy projektach, mniejszy nacisk na wiedzę teoretyczną – tak zdaniem ekspertów powinna zmienić się polska szkoła.

Aktualizacja: 22.03.2018 22:37 Publikacja: 22.03.2018 14:44

W dyskusji wzięli udział (od lewej): Marek Metrycki, partner zarządzający w Deloitte Polska; Marcin

W dyskusji wzięli udział (od lewej): Marek Metrycki, partner zarządzający w Deloitte Polska; Marcin Biernacki, Interaktywne Edukacyjne Muzeum w Paczkowie; Marcin Bruszewski, wiceprezes fundacji Social Wolves, organizator olimpiady Zwolnieni z Teorii; Jarosław Pytlak, dyrektor Zespołu Szkół STO na warszawskim Bemowie, oraz Bogusław Chrabota, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”

Foto: Robert Gardziński

Nie da się stworzyć systemu edukacyjnego, który byłby aktualny przez dziesięciolecia. W zależności od tego, jak zmieniać się będzie gospodarka, tak należy reformować szkołę. Jakie zmiany powinna przejść oświata, by odpowiadała na wyzwania gospodarki 4.0 i 5.0, zastanawiali się uczestnicy panelu „System edukacji formalnej od szkoły podstawowej do ukończenia szkoły średniej (liceum): gdzie jesteśmy i co trzeba zmienić, aby szkoła kształtowała młodych ludzi dostosowanych do potrzeb dalszego procesu edukacji i rynku pracy?”.

– Edukacja powinna być absolutnym priorytetem dla polskiego rządu. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że w gospodarce dokonuje się zmiana, którą określa się mianem czwartej rewolucji przemysłowej, a lada chwila pojawi się piąta rewolucja. System oświaty musi się do tego dostosować – mówił Marek Metrycki, partner zarządzający w firmie Deloitte Polska.

Jak podkreślał, rząd opracował strategię odpowiedzialnego rozwoju, w której słusznie zdiagnozowano, że w Polsce potrzeba przede wszystkim innowacji. – Ten, kto pierwszy dostosuje system edukacji do możliwości, które stwarza dzisiejszy świat, wygra wyścig. Dlatego tak ważne jest, byśmy świadomie go zmieniali, mając na uwadze to, w którą stronę rozwijać się będzie gospodarka – podkreślał Metrycki.

Zdaniem ekspertów kluczem do sukcesu jest zmiana sposobu nauczania – z teoretycznego na bardziej praktyczny. – 2,5 tys. lat temu Konfucjusz wygłosił słynne zdanie: „Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem”. Problem jednak w tym, że na razie szkoła nie pozwalała dzieciom na to trzecie. To dlatego, że trzeba było zbudować społeczeństwo, które jest w stanie się nakarmić – zwrócił uwagę Marcin Biernacki, twórca Interaktywnego Edukacyjnego Muzeum w Paczkowie.

Ta forma kształcenia kompletnie jednak nie przystaje do współczesności. – Uczenie procedur nie ma sensu, bo one zmieniają się w błyskawicznym tempie. A schematy ograniczają człowieka. Dzisiaj trzeba zachęcić dzieci do poznawania świata – mówił Biernacki. – Jeśli uczymy je poprzez zabawę, nie ma ono poczucia, że idzie do szkoły jak do pracy. A i efekty tej edukacji są lepsze. Taka forma nauki wyzwala w dzieciach kreatywność – podkreślał twórca muzeum.

Podobnego zdania jest także Marcin Bruszewski, wiceprezes fundacji Social Wolves, organizator olimpiady Zwolnieni z Teorii. Według niego już za kilka lat automatyzacja przejmie coraz więcej obecnych aktywności zawodowych. – W przyszłości coraz mniej będzie pracy w zawodach powtarzalnych, bo łatwiej zadania te przejmą automaty. Z kolei coraz więcej pracy będzie w zarządzaniu, współpracy z drugim człowiekiem, a także pracy eksperckiej. Do tego typu zajęć potrzebna jest umiejętność pracy w zespole – mówi Bruszewski i przypomina, że tzw. umiejętności miękkie można kształtować za pomocą metody nauczania wykorzystującej pracę kilku osób przy wspólnym projekcie. – Jest ona zbyt rzadko wprowadzana. Barierą nie jest jednak legislacja, ale świadomość społeczna. Nauczyciele nie potrafią być mentorami i animatorami. Cały czas stawiają się na pozycji kogoś, kto przekazuje wiedzę. A nie o to tu chodzi – dodaje.

Bruszewski podkreślał także, że jeśli już nauczyciele sięgają po metodę projektową, to jedynie przy drobnych ćwiczeniach. – Chodzi o to, by te projekty stawały się coraz bardziej poważne. Niech młodzi budują gospodarkę 4.0 już w szkole. Niech to będzie miejsce, w którym zaczną podejmować inicjatywy i tworzyć startupy – zachęca ekspert.

Jednak zdaniem Jarosława Pytlaka, dyrektora Zespołu Szkół STO na Bemowie w Warszawie, trudno jest wprowadzić nowoczesne metody nauczania w szkole, która jest zorganizowana niemalże na wzór więzienia. – Jest presja na realizację podstawy programowej, presja egzaminów, do których trzeba się przygotować. Nauczycielom brakuje czasu, żeby wspólnie z uczniami robić projekty – wyjaśnia Pytlak.

Potwierdza to także Marcin Bruszewski. – Jestem organizatorem olimpiady, w której młodzi ludzie robią własne projekty społeczne. Rocznie to około 13 tys. osób. Bardzo często słyszymy, że na pracę przy projektach mają czas między godziną pierwszą a czwartą w nocy. W dzień muszą szykować się do matury. W wielu krajach funkcjonuje model, w którym jest wolny dzień na tego typu aktywność. Może powinniśmy i w Polsce wprowadzić takie rozwiązanie – zaproponował.

Jak podkreślał Bruszewski, praca metodą projektową jest szczególnie ważna z uwagi na kształtowanie umiejętności miękkich. – Może się zdarzyć za kilka lat, że będziemy mieć superśrodowisko dla prowadzenia biznesu, pieniądze, ale nie będzie milionów młodych Polaków, którzy potrafiliby pracować w przemyśle 4.0 – twierdzi Bruszewski.

Ale sama zmiana metody kształcenia to jeszcze nie wszystko. Najważniejsze jest zachęcenie dzieci do nauki. – Najistotniejsze jest, aby człowiek w szkole znalazł pasje. To klucz do sukcesu. Tyle że uczeń przeładowany obowiązkami ma mało czasu na odnajdywanie pasji – mówi Metrycki.

Ekspert podkreśla, że szkoła obecnie funkcjonuje w modelu sprzed stu lat, kiedy jej zadaniem było przygotowanie kadry dla przemysłu. Wówczas potrzebowaliśmy ludzi, którzy są w stanie pewne rzeczy wykonywać w określony sposób. – Jednak przyszłość to indywidualizacja. Potrzebujemy ludzi, którzy wchodzą głęboko w pewne dziedziny i potrafią ze sobą współpracować – mówi Metrycki.

Problem w tym, że szkoła musi dziś nie tylko zmienić sposób nauczania, ale także podejście do dzieci i młodzieży. – Na naszych oczach szkoły zamieniają się w zakłady opieki psychiatrycznej. Obok rewolucji gospodarczej mamy rewolucję społeczną i nie jest ona taka piękna: dzieci nie potrafią wchodzić w relacje, są nadwrażliwe emocjonalnie, znużone życiem, mają zbyt wiele bodźców. Nie da się żyć cały czas na najwyższych obrotach – zwraca uwagę dyrektor Jarosław Pytlak.

Również Marek Metrycki przytoczył amerykańskie badania, które pokazują, że aż co czwarty student w USA korzysta z pomocy psychologicznej i psychiatrycznej. – To specyfika zmieniającego się świata. Nie potrafią sobie z tym poradzić sami – mówi Metrycki.

Z kolei Jarosław Pytlak podkreśla, że obecnie opieki psychologicznej, a czasami nawet psychiatrycznej potrzebują nie tylko dzieci, ale także ich rodzice i nauczyciele. – Mówiąc o zmianie systemu nauczania nie można pominąć aspektu wychowawczego. Dydaktyka to nie wszystko – zaznacza Pytlak.

Do zgłoszonych przed ekspertów postulatów odniosła się minister edukacji Anna Zalewska. – Zmiana w szkole dokonuje się od września tego roku przy totalnej awanturze, że jest za szybko – zaznaczyła. – Rewolucja 4.0 nie puka do drzwi. Tworzy ją tzw. pokolenie Y: innowatorzy, reformatorzy, ale też ci, którzy nie potrafią ze sobą współpracować. I my musimy szybko odpowiedzieć na to wyzwanie – tłumaczyła.

Minister zwróciła także uwagę, że uczniowie są przeciążeni. Zaznaczyła, że nie wynika to z przeładowanego programu. – Faktem jest, że uczniowie muszą mieć czas na nudę, bo wtedy wpadają na genialne pomysły – tłumaczyła minister edukacji.

Szefowa resortu oświaty podkreśliła, że chciałaby, by takie dyskusje jak ta zorganizowana przez „Rzeczpospolitą” kończyły się propozycjami konkretnych rozwiązań.

Nie da się stworzyć systemu edukacyjnego, który byłby aktualny przez dziesięciolecia. W zależności od tego, jak zmieniać się będzie gospodarka, tak należy reformować szkołę. Jakie zmiany powinna przejść oświata, by odpowiadała na wyzwania gospodarki 4.0 i 5.0, zastanawiali się uczestnicy panelu „System edukacji formalnej od szkoły podstawowej do ukończenia szkoły średniej (liceum): gdzie jesteśmy i co trzeba zmienić, aby szkoła kształtowała młodych ludzi dostosowanych do potrzeb dalszego procesu edukacji i rynku pracy?”.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Edukacja
Badania: Strach przed matematyką paraliżuje uczniów
Edukacja
Czasy AI nie wykluczają książki i czytania
Edukacja
Joanna Ćwiek: Bez zwycięstwa grunwaldzkiego, „Inki” i rzezi wołyńskiej
Edukacja
Barbara Nowacka: Koniec prac domowych? Od kwietnia wejdzie rozporządzenie
Edukacja
Joanna Mucha: Instytut Kolbego to przepompownia kasy do środowisk PiS