Materiał partnera: EY
Tytułem przypomnienia – w październiku 2021 r. ponad 135 państw zgromadzonych w formacie ram inkluzyjnych OECD przyjęło dwufilarowe porozumienie w sprawie reformy międzynarodowego systemu podatkowego, mające stanowić odpowiedź społeczności międzynarodowej na wyzwania podatkowe związane z digitalizacją i globalizacją światowej gospodarki (projekt BEPS 2.0.). Jeden z filarów tego projektu, tzw. Filar 2, przewiduje możliwość wprowadzenia globalnego minimalnego podatku według określonego wzoru z poszanowaniem wytycznych administracyjnych wypracowywanych w ramach OECD, tak by przedsiębiorstwa o skonsolidowanych przychodach równych bądź wyższych niż 750 mln EUR dopłacały podatek wyrównawczy, jeżeli liczona według nowych zasad efektywna stawka opodatkowania z tytułu działalności w danym państwie (jurysdykcji) jest niższa niż 15 proc.
Reforma znacząca i skomplikowana
Od strony technicznej, zasady Filaru 2 wymagają co do zasady, aby grupy międzynarodowe objęte zakresem globalnego minimalnego podatku obliczały swoje dochody oraz podatki od tego dochodu w ujęciu jurysdykcyjnym, czyli wspólnie dla wszystkich jednostek zależnych działających w danym państwie, na podstawie ujednoliconych danych finansowych. Na potrzeby takiego wyliczenia nie wystarczą zatem obecnie istniejące w grupach dane i procesy podatkowe, lecz potrzebne będzie posłużenie się danymi na potrzeby konsolidacji z dużą liczbą nowego rodzaju korekt. Jeżeli z tego obliczenia wyniknie efektywna stawka opodatkowania dla danej jurysdykcji poniżej 15 proc., to wówczas na grupie międzynarodowej będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku wyrównawczego, tak by „uzupełnić” poziom opodatkowania do 15 proc. Filar 2 przewiduje trzy mechanizmy poboru podatku wyrównawczego. W pierwszej kolejności uprawniona do poboru podatku wyrównawczego na podstawie kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego będzie jurysdykcja, w której zlokalizowane są jednostki zależne o niskim poziomie opodatkowania. Jeżeli taka jurysdykcja nie zdecyduje się na wprowadzenie takiego podatku, to wówczas w kolejnym kroku uprawniona do nałożenia podatku wyrównawczego będzie, co do zasady, jurysdykcja podmiotu dominującego w łańcuchu właścicielskim na podstawie zasady włączenia dochodu albo jakakolwiek inna jurysdykcja (jurysdykcja pomocnicza), gdzie grupa międzynarodowa ma jednostki zależne, na podstawie zasady zbyt nisko opodatkowanych zysków.
Reforma ta uznawana jest za jedną z najbardziej znaczących (i jedną z najbardziej skomplikowanych) w historii międzynarodowego systemu podatkowego. Pierwszą organizacją, która przyjęła normatywne przepisy w zakresie globalnego minimalnego podatku, transponując wytyczne OECD w tym zakresie, była Unia Europejska, która pod koniec 2022 r. przyjęła jednomyślnie wspomnianą na wstępie dyrektywę. Państwa członkowskie powinny były zaimplementować jej postanowienia do końca 2023 r., przy czym dziewięć państw członkowskich nie zrobiło tego w tym terminie. Polska, ogłaszając harmonogram prac legislacyjnych nad polską ustawą implementacyjną o podatku wyrównawczym na 2024 rok, była ostatnim z państw, które czyni zadość tej powinności. Założeniem Ministerstwa Finansów jest, by polska ustawa, odrębna od ustawy o CIT, zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.
Jest kilka aspektów w Filarze 2 oraz w planowanej polskiej implementacji, na które polskie przedsiębiorstwa, zarówno te z centralą w Polsce, jak też polskie spółki zależne zagranicznych grup międzynarodowych, powinny zwrócić szczególną uwagę już teraz. Chodzi mianowicie o rozwiązania łagodzące wpływ globalnego minimalnego podatku, czyli mechanizm kompensaty, mechanizm pomniejszenia dla działalności wykorzystującej substrat majątkowo-osobowy oraz bezpieczne przystanie.
