W Poznaniu odbyła się uroczysta sesja „100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę. Rachunkowość i zawód księgowego w okresie 1918–2018", której organizatorami byli Prezydium Zarządu Głównego, Rada Naukowa Stowarzyszenia oraz kierownictwo Oddziału Wielkopolskiego SKwP.
Uczestników powitał Franciszek Wala – prezes Zarządu Głównego SKwP – W bieżącym roku przypada 100. rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę po 123 latach niewoli, jaką naszemu państwu zgotowały ostatecznie w 1795 roku trzy ościenne wrogie mocarstwa. Jako symboliczny Dzień Niepodległości został ustanowiony 11 listopada, lecz odzyskiwanie niepodległości było procesem, obejmującym wielkie wydarzenia historyczne w Europie i czyn zbrojny Polaków, różne formy organizowania się społeczeństwa i pozytywistyczną pracę u podstaw oraz działania dyplomatyczne.
Przekrój ważnych wydarzeń, które złożyły się na dzieło odzyskania niepodległości i ostatnie 100 lat historii Polski bardzo interesująco zaprezentował prof. Wiktor Gabrusewicz – prezes Zarządu Oddziału Wielkopolskiego SKwP. Pokrótce zostało omówione tworzenie podstaw funkcjonowania odrodzonego państwa i przełomowe momenty ostatnich stu lat. Ale skupmy się na tych faktach, które są szczególnie istotnie i ciekawe dla środowiska księgowych.
Regulacje prawne
Prof. Sławomir Sojak – członek Rady Naukowej SKwP, zaprezentował 100 lat polskiego prawa w rachunkowości, ze szczególnym uwzględnieniem okresu międzywojennego. – U progu niepodległości ustrój gospodarczy regulowany był kodeksami handlowymi państw zaborczych i francuskim kodeksem Napoleona z 1807 roku. Najważniejszym celem władz ekonomicznych była kodyfikacja prawa i unifikacja waluty. W Polsce z nastaniem niepodległości w obiegu były waluty państw zaborczych: carskie ruble, korony austro-węgierskie, marki niemieckie oraz marki polskie, ukraińskie hrywny i karbowańce. Marki polskie były emitowane od 1917 roku przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową (PKKP) w Warszawie, utworzoną przez niemieckiego zaborcę – powiedział. – 11 listopada PKKP została przejęta przez władze polskie, a emisja marki polskiej przez Rząd RP. Stopniowo waluty poszczególnych zaborców były zastępowane przez markę polską. Inflacja lat 20. była jednym z głównych powodów reformy walutowej. Marka polska przestała być środkiem płatniczym 1 lipca 1924 roku. W wyniku reformy, wprowadzonej przez premiera i ministra skarbu Władysława Grabskiego, została zastąpiona nowym pieniądzem, który przyjął nazwę złoty i był emitowany przez Bank Polski, który zastąpił Polską Krajową Kasę Pożyczkową. Nazwa pieniądza nawiązywała do monet z czasów przed- rozbiorowych (złoty jako jednostka obrachunkowa pojawił się w 1496 roku, a jako moneta w 1663 roku, zwana od nazwiska projektodawcy tymfem). Rozważano także inne nazwy: „piast", „lech", „pol", „polonia", „kościuszko". Konsekwencją zmiany waluty była konieczność przewalutowania zapisów w księgach. Regulowało je rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 25 czerwca 1924 roku o bilansowaniu w złotych oraz określeniu w złotych kapitałów własnych przedsiębiorstw, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych (DzU z 1924, nr 55, poz. 542). Zgodnie z § 1 wszystkie osoby fizyczne i prawne, obowiązane do prowadzenia ksiąg handlowych, miały „ułożyć inwentarz i bilans otwarcia w złotych". Przy czym dniem otwarcia mógł być dowolny dzień, nie późniejszy jednak niż 1 stycznia 1925 roku.
Kodeks handlowy na początek
Wśród aktów prawnych, związanych z działalnością gospodarki po odzyskaniu niepodległości, prof. Sławomir Sojak odniósł się do najważniejszego, który regulował kwestie prowadzenia rachunkowości na ziemiach polskich w okresie międzywojennym, czyli do polskiego kodeksu handlowego z 1934 roku. Kodeks stanowił efekt prac Komisji Kodyfikacyjnej, która posiłkowała się głównie rozwiązaniami z ustawodawstwa niemieckiego. Kodeks posiadał dwie księgi: pierwsza – Kupiec – obejmowała część ustrojową prawa handlowego, druga – Czynności handlowe – regulowała typy czynności prawnych dokonywanych w stosunkach kupieckich. Zawarte w nim zasady rachunkowości musiały być stosowane przez: kupców rejestrowych – dział V – rachunkowość kupiecka (art. 54–59), spółki osobowe – dział XI, rozdz. IV – rachunkowość spółek z o.o. (art. 244–253), spółki akcyjne – dział XII, rozdz. IV – rachunkowości spółek akcyjnych (art. 418-430).