100 lat temu, 20 grudnia 2023 roku, urodził się Wiesław Chrzanowski. Jako młody człowiek był żołnierzem Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej. Walczył w powstaniu warszawskim, a po wojnie uczestniczył w narodowej, antykomunistycznej konspiracji, zanim wybrał legalną działalność polityczną w Stronnictwie Pracy i publicystyczną w „Tygodniku Warszawskim”. To właśnie za tę legalną działalność w wieku 25 lat trafił do komunistycznego więzienia, w którym spędził niemal sześć lat.
Późna kariera
Nawet po październiku 1956 roku ze swymi antykomunistycznymi i nonkonformistycznymi poglądami miał poważne trudności z realizacją swych zawodowych prawniczych zainteresowań. Był szykanowany i inwigilowany. W latach 60. i pierwszej połowie 70. z przyczyn światopoglądowych i ideowych, to przede wszystkim w Kościele dostrzegał siłę, która pomaga narodowi w opieraniu się ideologicznej presji wywieranej przez system komunistyczny. Identyfikował się z linią duszpasterską i patriotyczną misją prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wchodził w skład zespołu katolickich działaczy społecznych, który w tym okresie regularnie spotykał się z Prymasem.
Czytaj więcej
Koalicje z natury mają zmienną agendę, a stałą jest nie wspólny program, ale wola współpracy - mówi prof. Jacek Kurczewski, socjolog, wicemarszałek Sejmu I kadencji.
W drugiej połowie lat 70. XX wieku, gdy rozpoczynała się działalność opozycji demokratycznej, Wiesław Chrzanowski stał się autorytetem dla środowisk młodej prawicy, w szczególności Ruchu Młodej Polski. Na wielką scenę polityczną wstąpił w sierpniu 1980 roku, mając już 56 lat. Był doradcą władz Solidarności, współautorem jej statutu, w dużym stopniu przyczynił się do rejestracji NZS. Po wprowadzeniu stanu wojennego, aż do przełomu 1989 roku był jednym z głównych doradców polskiego Episkopatu, w szczególności arcybiskupa Bronisława Dąbrowskiego i księdza Alojzego Orszulika, którzy kierowali sekretariatem tego gremium. W tym czasie w dalszym ciągu wspierał swoich politycznych wychowanków, przede wszystkim z RMP. Lata 80. to także czas, w którym mógł wreszcie realizować się jako uczony i dydaktyk. Był profesorem KUL, wykładając prawo cywilne. Dzięki przełomowi 1989 roku mógł podjąć próbę realizacji swej ideowo-politycznej wizji, zakładając jesienią 1989 roku Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, które stało się jedną z najważniejszych partii politycznych, wywodzących się z solidarnościowego pnia. Był ministrem sprawiedliwości w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego.
W listopadzie 1991 roku został marszałkiem Sejmu I kadencji, a więc pierwszego polskiego Sejmu od 1922 roku, wybranego w pełni wolnych wyborach. Od połowy lat 90. stopniowo wycofywał się na pozycje politycznego mentora i ponadpartyjnego autorytetu, chociaż wypełnił jeszcze mandat senatora RP w czasach 1997–2001 z poparciem AWS. Zmarł 29 kwietnia 2012 roku, żegnany na pogrzebie, któremu przewodził prymas Józef Glemp, przez prezydenta Bronisława Komorowskiego, marszałek Sejmu Ewę Kopacz, wielu współpracowników i wychowanków. Wiesław Chrzanowski był odznaczony Orderem Orła Białego i otrzymał honorowe obywatelstwo Warszawy.
