Podróż służbowa pracowników do niebezpiecznego kraju może być kosztowna

Nawet jeśli miejscem docelowym delegacji pracownika jest region zagrożony terroryzmem lub porwaniami, nie może on odmówić wyjazdu. Pracodawca powinien jednak rozważyć dodatkowe ubezpieczenie go na taką okoliczność.

Publikacja: 03.09.2015 06:30

Foto: www.sxc.hu

Polscy przedsiębiorcy coraz częściej prowadzą działalność gospodarczą w miejscach o podwyższonym ryzyku. Firmy wydobywcze, finansowe podejmują się wykonywania zadań w Pakistanie, Meksyku, Kolumbii, Libii, Iraku czy w krajach afrykańskich. Wiąże się to z koniecznością oddelegowania tam wykwalifikowanych pracowników. Czyha na nich wiele niebezpieczeństw, z których najpoważniejszym jest ryzyko utraty życia lub porwania.

To polecenie służbowe

Już samo oddelegowanie poza Unię Europejską wiąże się z pewnymi uciążliwościami dla podwładnego. W takich okolicznościach nie może on liczyć na bezpłatną opiekę medyczną z europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ). Problem ten szef rozwiąże, wykupując dla delegowanych dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne oraz zaszczepiając ich przeciwko egzotycznym chorobom występującym w kraju docelowym. Znacząco obniży to ryzyko zachorowań w podróży.

Mimo tych zagrożeń i niedogodności pracownik co do zasady nie może odmówić podporządkowania się poleceniu wyjazdu służbowego. Wyjątki od niej dotyczą jedynie pracownic w ciąży oraz osób opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia.

Oddelegowanie pracownika to nic innego jak polecenie mu wykonania zadania służbowego poza miejscowością, w której mieści się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy podwładnego. Tak stanowi art. 77

5

§ 1 k.p.

Takie polecenie dotyczy pracy, skoro ma prowadzić do wykonania zadania służbowego. Jeśli zatem nie jest ono sprzeczne z przepisami i umową, etatowiec musi się mu podporządkować (art. 100 § 1 k.p.). Potwierdził to Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 12 czerwca 1997 r. (I PKN 211/97). Uznał w nim, że bezprawna i świadoma odmowa wykonania polecenia, zagrażająca istotnym interesom pracodawcy, uzasadnia rozwiązanie angażu bez wypowiedzenia z winy pracownika. Późniejsze orzecznictwo SN wskazuje, że odmowa podporządkowania się poleceniom pracodawcy dotyczącym organizacji i sposobu wykonywania umówionego rodzaju pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia pracownikowi umowy (por. wyrok z 7 lutego 2007 r., I PK 221/06). W tym drugim przypadku szef nie musi wykazywać bezprawności i świadomości działania etatowca oraz realnego zagrożenia dla istotnych interesów zakładu wskutek takiego postępowania podwładnego, gdyż wypowiedzenie stanowi zwykły tryb rozwiązania umowy i nie muszą go uzasadniać szczególne okoliczności.

Matki na miejscu

Wyjątki podporządkowania się poleceniu wyjazdu służbowego, niezależnie od jego formy, dotyczą osób wymienionych w art. 178 k.p. Przepis ten wprowadza względny zakaz wysłania poza stałe miejsce zatrudnienia pracownic w ciąży. Jest to niedopuszczalne bez ich zgody.

Podobną ochronę regulacja ta roztacza nad pracownikami opiekującymi się dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia. Także dla nich ustawodawca wykluczył delegowanie poza stałe miejsce aktywności służbowej bez ich akceptacji. Piecza sprawowana nad dzieckiem przez rodzica lub opiekuna musi być faktyczna, co wymaga pozostawania z maluchem we wspólnym gospodarstwie domowym.

Dla rodziców lub opiekunów dziecka do lat czterech przywilej polegający na możliwości odmowy oddelegowania poza stałe miejsce pracy przysługuje tylko jednemu z nich (art. 189

1

k.p.). Ma to znaczenie w firmach angażujących małżeństwa lub pary. Złożenie przez jednego z rodziców lub opiekunów oświadczenia o braku zgody na wyjazd powoduje, że szef może wysłać drugiego z nich w podróż służbową bez pytania go o zdanie.

Przykład

Pracodawca zatrudnia małżeństwo, które doczekało się potomka. Przez okres ciąży aż do porodu pracownica miała ochronę przed delegowaniem poza stałe miejsce pracy, a wracając do firmy, niezwłocznie złożyła oświadczenie o zamiarze korzystania ze wszystkich przywilejów wynikających z art. 178 § 2 k.p. W tym momencie pracodawca już wie, że jej małżonek – ojciec dziecka nie może odmówić zgody na wysłanie poza stałe miejsce pracy, podobnie jak na pracę w nadgodzinach, w porze nocnej oraz w systemie przerywanym. Wolno mu więc polecać takie aktywności bez akceptacji zainteresowanego.

Jak zminimalizować zagrożenie

Bez wpływu na podane zasady pozostaje fakt, że kraj, do którego pracodawca zamierza wysłać podwładnego, jest uznany za region niebezpieczny. Nawet jeśli pracownik stwierdzi, że w związku z takim oddelegowaniem jego zdrowiu i życiu zagraża niebezpieczeństwo, rodzime przepisy nie uznają tego za uzasadnioną podstawę odmowy wykonania polecenia szefa. W praktyce taki sprzeciw wolno uznać za naruszenie podstawowych obowiązków służbowych. Nawet jeśli nie jest ono ciężkie i zawinione, może skończyć się zwolnieniem etatowca za wypowiedzeniem. Nie oznacza to jednak, że podwładny jest całkowicie pozbawiony ochrony swoich praw.

Autorzy są prawnikami, byłymi pracownikami Państwowej Inspekcji Pracy, obecnie wspólnikami w firmie Pogotowie Kadrowe sp.j.

Polscy przedsiębiorcy coraz częściej prowadzą działalność gospodarczą w miejscach o podwyższonym ryzyku. Firmy wydobywcze, finansowe podejmują się wykonywania zadań w Pakistanie, Meksyku, Kolumbii, Libii, Iraku czy w krajach afrykańskich. Wiąże się to z koniecznością oddelegowania tam wykwalifikowanych pracowników. Czyha na nich wiele niebezpieczeństw, z których najpoważniejszym jest ryzyko utraty życia lub porwania.

To polecenie służbowe

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił