Zmiany w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi stały się faktem. 30 kwietnia 2016 roku weszła w życie ustawa z 14 kwietnia 2016 roku o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (dalej: ustawa). Kluczowym zagadnieniem w kwestii stosowania nowych przepisów jest na pewno prawidłowe rozumienie pojęcia nieruchomości rolnej. Trafna ocena stanu faktycznego oraz prawnego danej nieruchomości przesądzi o konieczności albo braku wymogu stosowania przepisów ustawy.
Rolnik indywidualny i nieruchomość rolna
Zgodnie z nowymi przepisami nabywcą nieruchomości rolnej może być co do zasady rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jest to kluczowa i najszerzej komentowana regulacja wprowadzona przez ustawodawcę. Ogranicza ona w stopniu znacznym krąg podmiotów, które mogą od 1 maja 2016 roku kupić nieruchomość rolną. Paradoksalnie, najistotniejszym elementem tego przepisu jest pojęcie nieruchomości rolnej. Jeśli bowiem w konkretnym przypadku nie występuje nieruchomość rolna w rozumieniu ustawy, to sama ustawa nie znajdzie zastosowania w rozstrzygnięciu sprawy.
Pod pojęciem nieruchomości rolnych należy rozumieć nieruchomości, które są lub potencjalnie mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej, z wyłączeniem jednak nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne. Wobec tego ustawa nie znajdzie zastosowania do nieruchomości, które nie są lub nie mogą być wykorzystywane na cele rolne oraz nieruchomości, które niezależnie od faktycznego sposobu ich wykorzystania w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczone zostały na cel inny niż rolny.
Wyłączenia ze stosowania przepisów
Ponadto ustawodawca przewidział pewne wyłączenia spod stosowania nowych przepisów nawet w przypadku, gdy zostanie stwierdzone, że chodzi o nieruchomość rolną.
Przede wszystkim nowe przepisy nie mają zastosowania do nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha. Takie działki można sprzedawać i nabywać bez ograniczeń wynikających z nowych przepisów. Wyłączenie to jednak ma znaczenie głównie dla osób, które już posiadają takie geodezyjnie wyznaczone działki (działka taka może być wpisana w jednej księdze wieczystej razem z innymi działkami jako jedna nieruchomość).