Umowa cash poolingu ma charakter pożyczki

Faktycznym celem umowy cash poolingu jest udostępnienie środków pieniężnych pomiędzy spółkami z grupy oraz osiąganie przez nie korzyści w postaci odsetek. Jest to zatem rodzaj pożyczek udzielanych pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w tym systemie.

Aktualizacja: 27.06.2016 10:47 Publikacja: 27.06.2016 09:08

Umowa cash poolingu ma charakter pożyczki

Foto: 123RF

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 10 maja 2016 r. (I SA/Po 2415/15).

Spółka zamierza zawrzeć z bankiem umowę o prowadzenie systemu zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków. Stronami umowy będą podmioty, które wraz ze spółką wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej i będzie ona dotyczyć świadczenia na rzecz uczestników tzw. usługi cash poolingu, w której spółka ma pełnić rolę pool leadera. Umową objęte zostaną rachunki prowadzone w jednej walucie i będą one odrębnie prowadzone dla rachunków w złotych polskich oraz w euro. Mechanizm cash poolingu będzie polegał na bilansowaniu (tj. zerowaniu) sald na rachunkach bankowych uczestników z wykorzystaniem debetu technicznego, a w końcowym efekcie przy wykorzystaniu kredytu w rachunku pomocniczym. Struktura cash poolingu będzie oparta o mechanizm prawny, zdefiniowany w prawie cywilnym jako konwersja długu.

We wniosku o interpretację spółka wystąpiła z zapytaniem czy transfery sald w walucie obcej pomiędzy rachunkiem spółki a rachunkiem uczestnika będą powodowały dla spółki powstanie podatkowych różnic kursowych. Zdaniem spółki odpowiedź na to pytanie powinna być przecząca, gdyż przepływy kwot sald w walutach obcych w ramach przedstawionej struktury cash poolingu pomiędzy rachunkiem walutowym spółki a rachunkiem pool leadera nie będą się wiązały z zaistnieniem żadnej z sytuacji określonych w art. 15a ust. 2 i 3 ustawy o CIT.

Organ podatkowy uznał, że umowa cash poolingu jest tzw. umową nienazwaną w rozumieniu prawa cywilnego. Jednak, biorąc pod uwagę charakter tej umowy i jej cele, należy stwierdzić, że ma ona cechy zbliżone do umowy pożyczki. A zatem wskazane przepływy będą powodować powstanie różnic kursowych w rozumieniu art. 15a ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 ustawy o CIT.

Sąd oddalił skargę spółki i powołując się na orzecznictwo NSA wskazał, że organ postąpił prawidłowo uznając, że wskazana struktura cash poolingu jest w istocie umową pożyczki, a więc przepływy kwot sald w walutach obcych będą powodować powstanie różnic kursowych w rozumieniu art. 15a ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 ustawy o CIT.

—Joanna Lis, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Barbara Lambrecht, konsultantka w katowickim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Orzeczenie sądu wpisuje się w nową – niekorzystną dla podatników – linię orzeczniczą. Wiele wydanych wcześniej wyroków sądów administracyjnych potwierdzało, że umowa cash poolingu nie może być zrównana z umową pożyczki, gdyż istotą umowy cash poolingu nie jest przenoszenie na własność biorącego określonej ilości pieniędzy i późniejszy ich zwrot, lecz zarządzanie płynnością finansową poszczególnych podmiotów wchodzących w skład grupy, mające na celu kompensowanie przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty z przejściowymi niedoborami powstałymi u innych podmiotów (przykładowo: wyrok WSA w Poznaniu z 27 sierpnia 2015 r., I SA/Po 566/15).

Sądy administracyjne w uzasadnieniach wskazywały, że fakt udostępnienia określonej kwoty pieniędzy w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek nie przesądza o udzieleniu sobie pożyczek przez podmioty uczestniczące w systemie cash poolingu.

Należy podkreślić, że umowa cash poolingu nie wyczerpuje istotnych znamion pożyczki w rozumieniu art. 720 kodeksu cywilnego, a zakres obowiązków uczestników cash poolingu nie odpowiada treści obowiązków stron umowy pożyczki. O ile ekonomicznym celem umowy pożyczki jest korzystanie przez ściśle określony czas z cudzego kapitału w ściśle określonej wysokości, zwykle za zapłatą pożyczkodawcy umówionego wynagrodzenia, o tyle nadrzędnym celem umowy cash poolingu jest zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi podmiotów z grupy poprzez możliwość skompensowania niedoborów środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz optymalne wykorzystanie nadwyżki środków pieniężnych na poszczególnych rachunkach bankowych podmiotów z grupy. Dodatkowo należy zauważyć, że umowa cash poolingu – odmiennie niż umowa pożyczki – zakłada uczestnictwo w niej co najmniej trzech podmiotów – podmiotu posiadającego dodatnie saldo na rachunku bankowym, podmiotu posiadającego ujemne saldo na rachunku bankowym oraz banku występującego w roli świadczącego usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową.

Jakkolwiek mogą wystąpić sytuacje, w których rzeczywisty efekt zawarcia umowy cash poolingu może być zbliżony do umowy pożyczki, to szerokie zastosowanie przez sąd analogii na niekorzyść podatnika w odniesieniu do wszystkich umów cash poolingu, bez uwzględnienia faktycznego celu zawarcia przedmiotowej umowy oraz całokształtu okoliczności mających wpływ na faktyczny sposób jej realizacji, budzi poważne zastrzeżenia i nie zasługuje na aprobatę.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 10 maja 2016 r. (I SA/Po 2415/15).

Spółka zamierza zawrzeć z bankiem umowę o prowadzenie systemu zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków. Stronami umowy będą podmioty, które wraz ze spółką wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej i będzie ona dotyczyć świadczenia na rzecz uczestników tzw. usługi cash poolingu, w której spółka ma pełnić rolę pool leadera. Umową objęte zostaną rachunki prowadzone w jednej walucie i będą one odrębnie prowadzone dla rachunków w złotych polskich oraz w euro. Mechanizm cash poolingu będzie polegał na bilansowaniu (tj. zerowaniu) sald na rachunkach bankowych uczestników z wykorzystaniem debetu technicznego, a w końcowym efekcie przy wykorzystaniu kredytu w rachunku pomocniczym. Struktura cash poolingu będzie oparta o mechanizm prawny, zdefiniowany w prawie cywilnym jako konwersja długu.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Babciowe przyjęte przez Sejm. Komu przysługuje?
Sądy i trybunały
Sędzia WSA ujawnia, jaki tak naprawdę dostęp do tajnych danych miał Szmydt
Orzecznictwo
Kolejny ważny wyrok Sądu Najwyższego wydany już po uchwale frankowej
ABC Firmy
Pożar na Marywilskiej. Ci najemcy są w "najlepszej" sytuacji
Prawo pracy
Od piątku zmiana przepisów. Pracujesz na komputerze? Oto, co powinieneś dostać