Elastyczność warunków transakcji, a przede wszystkim niskie koszty zachęcają do korzystania z dobrodziejstwa grupy kapitałowej przy zabezpieczaniu zobowiązań. Niezależnie od formy zabezpieczeń wsparcie spółek z grupy jest łatwiejsze do uzyskania.
Podatnicy nie zawsze posiadają wystarczającą wiedzę do zidentyfikowania ryzyka podatkowego tych transakcji i właściwej oceny ich skutków. Zamknięcie 2016 r. to dobra okazja, żeby zweryfikować poprawność rozliczeń. Przyjrzyjmy się aktualnej praktyce organów podatkowych i orzecznictwu. Zacznijmy od typowej transakcji zabezpieczającej.
Poręczenie
Otrzymanie nieodpłatnego poręczenia przez spółkę zależną jest dla podatników nieodpłatnym świadczeniem oraz skutkuje powstaniem przychodu z tego tytułu (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT). Zdaniem organów podatkowych świadczeniem w tym przypadku jest już samo otrzymanie zabezpieczenia, a nie jego realizacja (wykonanie zabezpieczonego zobowiązania). Tak stwierdziła np. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 30 grudnia 2015 r., (IBPB-1-3/4510-535/15/AB).
Zdaniem organów, ale i sądów, realną korzyścią (przysporzeniem majątkowym) jest w tym przypadku wartość zaoszczędzonego wydatku, jaki spółka, której zobowiązanie zostało poręczone, musiałaby ponieść, gdyby starała się uzyskać takie poręczenie od podmiotu z nią niezwiązanego, zajmującego się profesjonalnie działalnością w zakresie udzielania zabezpieczeń (tak WSA w Rzeszowie w wyroku z 7 czerwca 2016 r., I SA/Rz 349/16).
Nie ma znaczenia co i jak zabezpieczamy
Z punktu widzenia powstania przychodu nie ma znaczenia, jakiego rodzaju umowę zabezpiecza spółka powiązana. Dotyczy to zarówno zabezpieczania umów pożyczki czy kredytu, jak również płatności z umów leasingu, umowy o roboty budowlane, czy dostawę energii elektrycznej. Również forma zabezpieczania nie ma znaczenia. W grę wchodzą więc zabezpieczenia o charakterze osobistym, takie jak poręczenie czy weksel, jak również zabezpieczenia o charakterze rzeczowym, a więc przede wszystkim z ustanowienia hipotek lub zastawu na majątku spółki powiązanej (por. stanowisko Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 15 września 2016 r., ITPB3/ 4510-345/16-1/MJ) czy przewłaszczenia na zabezpieczanie (minister finansów w interpretacji z 30 listopada 2012 r., DD5/8211/29/MZB/PK-268/ 2011). Niezależnie od formy zabezpieczenia – jeśli podatnik uzyskuje je nieodpłatnie – powinien wykazać przychód z tego tytułu.