Polscy konserwatorzy odnawiają twierdzę – klasztor w Berdyczowie

Prace obejmą renowację istniejącego muru ceglanego i kamiennego wraz z przywróceniem historycznego wyglądu bramy fortecznej twierdzy - klasztoru Karmelitów Bosych w Berdyczowie na Ukrainie.

Publikacja: 19.08.2023 10:20

Klasztor - twierdza Karmelitów Bosych w Berdyczowie na Ukrainie

Klasztor - twierdza Karmelitów Bosych w Berdyczowie na Ukrainie

Foto: Instytut Polonika

Zespół klasztorny zakonu Karmelitów Bosych w Berdyczowie ‒ ufundowany w 1630 r. na miejscu dawnej twierdzy rodu Tyszkiewiczów i zwany „Fortecą Najświętszej Maryi Panny” ‒ przez wieki był jednym z najważniejszych miejsc kultu religijnego, nauki i kultury na ziemiach ukraińskich, związanych z historią Rzeczpospolitej. Od kilku lat prace prowadzą w nim polscy konserwatorzy.

W 2022 r. – jak podaje Instytut Polonika, dotyczyły one kościoła dolnego. Przestrzeń ta, od czasu powrotu Karmelitów Bosych do Berdyczowa w 1991 r., aż do roku 2012, stanowiła centrum berdyczowskiego życia sanktuaryjnego. W późniejszych latach kościół dolny wykorzystywany był głównie jako salka duszpasterska. Po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, zorganizowano w nim schron przeciwlotniczy dla miejscowej ludności.

W ramach prac zdemontowano uszkodzone i zawilgocone tynki w nawach prawej, lewej i głównej, a następnie powierzchnie po usuniętych tynkach pokryto preparatem biobójczym i pozostawiono do wyschnięcia.

Usunięcie uszkodzonych i zawilgoconych tynków pozwoliło na ocenę stanu zachowania ścian i sklepień świątyni, inwentaryzację uszkodzeń mechanicznych, a co za tym idzie dało możliwość wzmocnienia struktury konstrukcyjnej obiektu.

Odnowione zostaną mury twierdzy - klasztoru w Berdyczowie

Jak informuje Instytut Polonika tym razem prace będą dotyczyły renowacji i rewaloryzacji fragmentu muru południowego o powierzchni 570,48 m kw rozciągającego się od baszty południowej do końca korpusu południowego (przy drugiej bramie). Zostanie przeprowadzona gruntowa renowacja istniejącego muru ceglanego i kamiennego wraz z przywróceniem historycznego wyglądu bramy fortecznej. Wszystkie prace konserwatorskie i konstrukcyjne będą uwzględniały zabytkowy charakter kompleksu klasztornego w Berdyczowie.

Zespół obiektów klasztornych wraz z murami obronnymi w Berdyczowie na Ukrainie powstał w XVII i XVIII wieku. W roku 2012 ukończono remont kościoła. W r. 2014 wykonana została wstępna ekspertyza konstrukcyjna, autorstwa rzeczoznawcy dr inż. Romana Parucha, określająca stan techniczny. Stan części murów klasztornych oceniono jako katastrofalny, który wymaga rozpoczęcia natychmiastowych prac o charakterze ratunkowym w zakresie konstrukcyjnym oraz konserwatorskim. W marcu 2015 runęła część muru tzw. baszty północnej, co było potwierdzeniem wyrażonej w ekspertyzie opinii. W latach 2015-2017 została odnowiona baszta północna wraz z fragmentem odcinka murów wschodnich. W roku 2018 oraz 2020 przeprowadzono renowację fragmentu muru północnego na odcinku 30 metrów znajdujących się przy baszcie północnej, zarówno od strony zewnętrznej (od ulicy głównej), jak i od strony dziedzińca klasztornego. W roku 2021 prace dotyczyły odcinka wschodniego.

Historia twierdzy w Berdyczowie

Klasztor-twierdza Karmelitów Bosych w Berdyczowie wpisał się w historię Polski i Ukrainy. Okres budowy kompleksu klasztornego-warownego w Berdyczowie przypada na lata 1634-1642. Fundatorem był wojewoda kijowski Janusz Tyszkiewicz, który sprowadził na to miejsce Zakon Karmelitów Bosych. Po czasowym opuszczeniu Berdyczowa, karmelici powrócili do niego w 1717 r. odbudowując najpierw klasztor (do 1734 r.) a w latach 1739-1754 wznosząc kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Forma i kształt kościoła, które zachowały się do dzisiaj powstały według planów i pod kierunkiem architekta Jana de Witte. Powstała barokowa świątynia, typu bazylikowego na rzucie krzyża łacińskiego, zwieńczona na skrzyżowaniu transeptu kopułą na wysokim tamburze.

Zabudowa klasztorna przechodziła wielokrotnie przebudowy na przestrzeni ostatnich kilku wieków, również i mury klasztorne wskazują na wielowiekowe cechy różnych epok. Najstarsze wątki murowe mogą być datowane na XVI wiek. Na tych właśnie murach w roku 1768 miała miejsce słynna obrona konfederacji barskiej pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego.

Zespół klasztorny zakonu Karmelitów Bosych w Berdyczowie ‒ ufundowany w 1630 r. na miejscu dawnej twierdzy rodu Tyszkiewiczów i zwany „Fortecą Najświętszej Maryi Panny” ‒ przez wieki był jednym z najważniejszych miejsc kultu religijnego, nauki i kultury na ziemiach ukraińskich, związanych z historią Rzeczpospolitej. Od kilku lat prace prowadzą w nim polscy konserwatorzy.

W 2022 r. – jak podaje Instytut Polonika, dotyczyły one kościoła dolnego. Przestrzeń ta, od czasu powrotu Karmelitów Bosych do Berdyczowa w 1991 r., aż do roku 2012, stanowiła centrum berdyczowskiego życia sanktuaryjnego. W późniejszych latach kościół dolny wykorzystywany był głównie jako salka duszpasterska. Po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, zorganizowano w nim schron przeciwlotniczy dla miejscowej ludności.

Pozostało 80% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia Polski
Mimo wojny Polacy nadal odnawiają perłę Wołynia
Historia
Ochrona zabytków z wojną w tle
Historia Polski
Zygmunt II August – ostatni z Jagiellonów
Historia Polski
Przy stoliku w Czytelniku
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Historia Polski
Skąd się wzięła biało-czerwona szachownica lotnicza? Zawdzięczamy ją przypadkowi